Adenomyozis Nedir? Belirtileri, Nedenleri ve Tedavi Yöntemleri

Adenomyozis, endometrium dokusunun miyometriyuma invajinasyonu ile karakterize, östrojen duyarlı, benign bir uterin hastalıktır. Klinik tablo en sık dismenore, menorraji/hipermenore, kronik pelvik ağrı ve disparoni ile seyreder; infertilite ve gebelik kayıpları ile ilişkisi bildirilmiştir. Tanıda transvajinal ultrasonografi ilk basamak olup, junctional zon kalınlaşması gibi bulguları gösterme açısından manyetik rezonans görüntüleme yüksek doğruluk sağlar. Tedavi; NSAID’ler, kombine oral kontraseptifler, progestinler, LNG-IUD ve GnRH analogları gibi medikal seçeneklerden, uterus koruyucu girişimler ve refrakter olgularda histerektomiye kadar uzanır. Fertilite arzusu olan hastalarda semptom kontrolü, odak sınırlı lezyonlarda cerrahi eksizyon ve gerekirse yardımcı üreme teknikleri (IVF) bireysel olarak planlanır.

Adenomyozis Nedir?

Adenomyozis, rahim iç tabakasındaki endometrium dokusunun rahim kas tabakasına (miyometriyum) doğru ilerleyip çoğalmasıyla gelişen, iyi huylu bir jinekolojik durumdur. En sık şiddetli adet ağrısı, yoğun ve uzun süren adet kanaması, pelvik basınç ve hassasiyet ile seyreder.

Rahim Yapısı ve Adenomyozis İlişkisi

Normalde endometrium rahim boşluğunu döşer; adenomyoziste bu hücreler miyometriyuma doğru yer değiştirerek odaklar oluşturur. Zamanla rahim duvarı kalınlaşabilir, rahim hacmi artabilir ve ağrı/kanama şikayetleri belirginleşebilir.

Görülme Sıklığı ve Risk Grupları

Adenomyozis en çok doğurganlık döneminin sonlarına yaklaşan kadınlarda teşhis edilir. Bazı risk etkenleri aşağıdaki gibidir:

35-50 yaş arasında olmak
Daha önce doğum yapmış olmak
Geçirilmiş rahim ameliyatları (sezaryen, küretaj vb.)
Endometriozis ve diğer jinekolojik hastalık öyküsü
Ailede benzer hastalık öyküsü

Adenomyozis Belirtileri

Belirtiler kişiden kişiye değişebilse de genellikle adet döneminde şiddetli kramplar, pıhtılı ve yoğun kanama, ara kanama/lekelenme, pelvik ağrı ve ağrılı cinsel ilişki görülür.

Şiddetli Adet Ağrısı (Dismenore)

Adet başlangıcında kasıkta kramp tarzında başlayan ve bele/bacaklara yayılabilen ağrı, günlük yaşamı etkileyebilir.

Yoğun ve Uzayan Adet Kanamaları

Normalden uzun ve fazla kanama demir eksikliği anemisine ve halsizliğe neden olabilir.

Pelvik Ağrı ve Basınç Hissi

Rahim büyümesine bağlı sürekli pelvik rahatsızlık, oturma ve hareketle artan basınç hissi ve sık idrara çıkma görülebilir.

Ağrılı Cinsel İlişki (Disparoni)

Rahim dokusundaki hassasiyet ve genişleme, özellikle derin penetrasyonda ağrıya yol açabilir.

Adenomyozis Nedenleri

Kesin neden tam aydınlatılamamıştır. Hormon dengesizlikleri (özellikle östrojen etkisi), önceki uterin cerrahiler ve genetik yatkınlık olası etmenlerdir.

Hormonal Faktörler ve Östrojen

Östrojen, endometriumun büyümesini destekler; yüksek düzeyler odakların genişlemesine ve semptomların şiddetlenmesine katkıda bulunabilir.

Rahim Ameliyatları ve Müdahale Geçmişi

Sezaryen ve küretaj gibi işlemler, endometriumun kas tabakasına ilerlemesini kolaylaştırabilecek bir zemin oluşturabilir.

Genetik Yatkınlık

Ailede benzer sorun öyküsü bulunan bireylerde risk artabilir.

Adenomyozis Nasıl Teşhis Edilir?

İlk değerlendirme jinekolojik muayene ve ultrasonografi ile yapılır. MR, rahim duvarındaki değişimleri daha ayrıntılı göstererek tanı doğruluğunu artırır.

Jinekolojik Muayene ve Hasta Hikayesi

Rahim büyüklüğü ve hassasiyetin değerlendirilmesi, adet düzeni ve ağrı-kanıma öyküsünün ayrıntılı alınması önemlidir.

Ultrasonografi

Transvajinal ultrason, rahim duvarı yapısını ve adenomyozis lehine bulguları saptamada sıklıkla kullanılır.

Manyetik Rezonans (MRI)

MRI, junctional zon kalınlaşması gibi tipik işaretleri yüksek doğrulukla görüntüleyebilir.

Diğer Tanı Yöntemleri

Gereken durumlarda laparoskopi, biyopsi ve hormon testleri ayırıcı tanı ve eşlik eden durumların değerlendirilmesine yardımcı olur.

Adenomyozis Tedavi Yöntemleri

Tedavi, hastanın yaşı, semptom şiddeti ve gebelik planına göre kişiselleştirilir. Medikal tedaviler ilk basamaktır; dirençli olgularda girişimsel ve cerrahi seçenekler düşünülür.

İlaç ve Hormon Tedavisi

NSAID’ler ağrı kontrolünde; kombine doğum kontrol hapları, progestinler, levonorgestrel salan IUD ve GnRH analogları kanama ve ağrıyı azaltmada kullanılır.

Cerrahi Tedavi (Histerektomi)

İlaçlara yanıt vermeyen ve çocuk düşünmeyen hastalarda histerektomi en etkili kalıcı seçenektir. Seçilmiş olgularda odak sınırlı lezyonlara yönelik cerrahi çıkarım uygulanabilir.

Rahim Koruyucu Yaklaşımlar

Gebelik planı olan veya rahmini korumak isteyen hastalarda semptom yönetimi ve odak odaklı yaklaşımlar tercih edilir:

Hormon tedavileri (KOK, progestin, LNG-IUD)
GnRH analogları ile geçici baskılama
Ağrı yönetimi
Seçilmiş odaklarda konservatif cerrahi
Endometrial ablasyon belirli olgularda (uygun hasta seçimi ile)

Tamamlayıcı ve Alternatif Yöntemler

Akupunktur, yaşam tarzı ve beslenme düzenlemeleri bazı hastalara destek sağlayabilir; ancak kanıtlar sınırlıdır ve tıbbi tedavilerin yerine geçmez.

Adenomyozis Doğurganlığı Nasıl Etkiler?

Rahimdeki yapısal ve fonksiyonel değişiklikler embriyonun tutunmasını zorlaştırabilir, düşük riskini artırabilir ve gebe kalma olasılığını azaltabilir.

Adenomyozis ve Kısırlık

Endometrium-miyometrium arayüzündeki bozulma, inflamasyon ve anormal kanama infertiliteye katkıda bulunabilir.

Gebelik Planlama ve Tedavi Seçenekleri

Gebelik isteği olanlarda bireyselleştirilmiş yaklaşım esastır:

Hormon tedavileri ile semptom kontrolü
Seçilmiş olgularda odak çıkarımı
Yardımcı üreme teknikleri (IVF) gerektiğinde
LNG-IUD semptom yönetimi (doğurganlık üzerine sınırlı etkili)

Adenomyozis Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Semptomlar devam ederek yaşam kalitesini düşürebilir; anemi, kronik ağrı ve psikolojik etkilenme gelişebilir. Rahim büyümesi ve düzensiz kanamalar sürebilir.

Sağlık Riskleri ve Komplikasyonlar

Aşırı kanama ve demir eksikliği anemisi
İnfertilite ve tekrarlayan gebelik kayıpları
Kronik pelvik ağrı

Uzun Dönem Etkileri ve Yaşam Kalitesi

Uzayan ağrı ve kanama, iş/okul devamsızlığı, yorgunluk, stres ve depresyona yol açabilir; düzenli takip ve uygun tedavi önemlidir.

Sıkça Sorulan Sorular

Adenomyozis nedir?

Endometriumun rahim kas tabakasına yayılmasıyla ortaya çıkan, ağrı ve kanamayla seyreden benign bir rahim hastalığıdır.

Adenomyozis belirtileri nelerdir?

Şiddetli adet ağrısı, yoğun/uzun süren kanama, pelvik ağrı, ağrılı cinsel ilişki ve ara kanama sık belirtilerdir.

Adenomyozis ağrıya neden olur mu?

Evet. Odakların miyometriyuma yerleşmesi ve inflamasyon dismenore ve pelvik ağrıya yol açabilir.

Adenomyozis kısırlık yapar mı?

Doğurganlığı azaltabilir; embriyo tutunmasını güçleştirebilir ve düşük riskini artırabilir.

Adenomyozis nasıl tedavi edilir?

NSAID, hormonal tedaviler (KOK, progestin, LNG-IUD, GnRH) ve gerektiğinde rahim koruyucu cerrahi veya histerektomi uygulanır.

Adenomyozis kanser riskini artırır mı?

Doğrudan kanser değildir ve kanser riskini artırdığı kesin gösterilmemiştir; ancak benzer belirtiler nedeniyle düzenli değerlendirme önerilir.

Adenomyozis nasıl teşhis edilir?

Jinekolojik muayene, transvajinal ultrason ve MR ile; seçilmiş durumlarda biyopsi/laparoskopi ile desteklenir.

Adenomyozis menopozdan sonra geçer mi?

Östrojenin düşmesiyle semptomlar genellikle azalır; yapısal değişiklikler tamamen kaybolmayabilir.

Adenomyozis tedavisinde rahim korunabilir mi?

Evet. Pek çok hastada ilaçlar ve seçilmiş cerrahi yaklaşımlar ile rahmi korumak mümkündür.

Adenomyozis için hangi doktora gidilmelidir?

Bir jinekolog/kadın hastalıkları ve doğum uzmanına başvurulmalıdır.