Adet Düzensizliği Nedir? Adet Düzensizliği Neden Olur ve Tedavisi
Adet düzensizliği; döngü aralığının 21–35 gün dışına çıkması, kanama süresinin 2 günden kısa veya 7 günden uzun sürmesi ya da ara kanamalarla karakterizedir. En sık nedenler yumurtlama problemleri ve hormonal dengesizlikler olup, adenomyozis, miyom, polip, kist, enfeksiyon ve nadiren maligniteler de rol oynar. Tanı; ayrıntılı öykü, jinekolojik muayene, ultrasonografi, hormon profili ve gerektiğinde ileri görüntüleme ile patolojik örneklemeyi içerir. Tedavide temel yaklaşım altta yatan nedeni hedeflemektir; hormon düzenleyici ilaçlar, histeroskopik çıkarım ve miyomlara yönelik cerrahi seçenekler hasta özelinde planlanır. Ergenlerde aşırı kanamalarda koagülopati taraması önemlidir. Menarş ve menopoz geçişinde geçici düzensizlikler görülebilir, persistan veya şiddetli yakınmalarda tıbbi değerlendirme gerekir.
Adet Düzensizliği Nedir?
Adet düzensizliği, adet döngüsünün beklenen aralığın (21–35 gün) dışına çıkması, kanamanın 2 günden kısa veya 7 günden uzun sürmesi ya da ara kanamalarla seyretmesidir. Döngü; kanamanın ilk gününden bir sonraki kanamanın ilk gününe kadar olan süreyi ifade eder. Ergenlik başlangıcı ve menopoz geçiş döneminde geçici düzensizlikler görülebilse de, devam eden veya yaşamı etkileyen yakınmalarda tıbbi değerlendirme gerekir.
Normal Adet Döngüsü
Yumurtalık hormonlarının etkisiyle rahim iç tabakası (endometrium) her ay gebeliğe hazırlık için kalınlaşır; gebelik oluşmadığında bu tabaka dökülerek adet kanaması meydana gelir. Sağlıklı bireylerde döngü genellikle 21–35 gün arası, kanama süresi ise yaklaşık 2–7 gün arasındadır.
Adet Düzensizliğinin Belirtileri
Belirtiler kişiden kişiye değişmekle birlikte aşağıdakiler sık görülür:
- 21 günden kısa veya 35 günden uzun döngüler
- 2 günden kısa ya da 7 günden uzun süren kanamalar
- Aşırı miktarda kanama veya pıhtılı kanama
- Şiddetli adet ağrısı, kramp, bulantı-kusma
- Sık adet görme ya da uzun süre adet görememe
- Baş dönmesi, halsizlik, yorgunluk
- Kansızlık (anemi) bulguları
Adet Düzensizliği Nedenleri
Adet düzensizliği farklı mekanizmalarla ortaya çıkabilir. En sık nedenler yumurtlama sorunları ve hormonal dengesizliklerdir; bunun yanında organik nedenler de rol oynar.
- Yumurtlama eksikliği veya yumurtlamaya bağlı sorunlar
- Hormonal dengesizlikler (ör. östrojen-progesteron dengesizliği)
- Adenomyozis (rahim kas dokusu içinde endometrium benzeri doku)
- Miyom, polip ve yumurtalık kistleri
- Kullanılan hormonal ilaçlar veya diğer bazı ilaçlar
- Enfeksiyonlar
- Rahim ve overin habis kitleleri (nadiren)
Tanı Yöntemleri
Değerlendirme; ayrıntılı tıbbi öykü ve jinekolojik muayene ile başlar. Yapısal nedenleri ve yumurtalık/rahim görünümünü değerlendirmek için ultrasonografi sıklıkla kullanılır.
Gerektiğinde hormon testleri (ör. östrojen, FSH, LH, AMH) istenir; klinik bulgulara göre ileri görüntüleme (MR) ve endometriumdan örnekleme yapılabilir.
Tedavi Yöntemleri
Adet düzensizliği bir hastalığın bulgusu olabilir; bu nedenle tedavi altta yatan nedene yöneliktir.
- Hormonal dengesizlik saptanırsa uygun hormon düzenleyici tedaviler planlanır.
- Polip gibi rahim içi lezyonlarda histeroskopi ile tanı ve tedavi yapılabilir.
- Miyom kaynaklı aşırı kanamalarda, hastanın yaşı ve doğurganlık planına göre miyomektomi veya seçilmiş olgularda rahmin alınması gündeme gelebilir.
- Ergenlikte aşırı kanamalarda pıhtılaşma bozuklukları dahil tüm olası nedenler araştırılır; kanama kontrolü ve döngü düzenleyici tedaviler uygulanır.
Ne Zaman Hekime Başvurmalı?
İki siklus veya daha uzun süredir süregelen şiddetli düzensizlik, aşırı kanama, bayılacak kadar baş dönmesi, gebelik şüphesi, yeni başlayan ara kanamalar ya da ağrıda belirgin artış durumlarında gecikmeden tıbbi yardım alınmalıdır.