Akciğer Grafisi Nedir ve Nasıl Çekilir?
Akciğer grafisi, göğüs yapılarının iki boyutlu projeksiyonlarını elde etmek için düşük doz iyonlaştırıcı radyasyon kullanan bir görüntüleme yöntemidir ve akciğer parankimi, plevra, mediasten, kalp silueti, diyafram ve göğüs duvarını değerlendirir. Klinik duruma göre PA, AP, lateral ve lateral dekübit projeksiyonlar seçilir; her birinin büyütme ve geometri farklılıkları yorumlamayı etkiler. Yöntem pnömoni, pulmoner ödem, atelektazi, plevral efüzyon, nodül/kitle ve hava yolu hastalıklarının tanı ve izleminde yaygın olarak kullanılır; kalp boyutu ve iskelet bütünlüğü hakkında da dolaylı bilgi sağlar. Yapay zeka destekli analiz araçları, olası anormallikleri işaretleyip çalışmaların önceliklendirilmesine yardımcı olur; ancak nihai karar ve klinik bağlamlandırma radyolog tarafından yapılır. İnceleme genellikle 10–15 dakikada tamamlanır ve sonuçlar dijital ya da film çıktısı olarak hekime iletilir.
Akciğer Grafisi Nedir?
Akciğer grafisi (akciğer filmi), göğüs bölgesinin X ışınlarıyla düşük dozda görüntülenmesini sağlayan temel bir radyolojik incelemedir. Radyasyon kemikler tarafından daha fazla tutulduğundan kaburgalar ve omurga beyaz, hava içeriği yüksek akciğer alanları ise daha koyu görünür. Bu sayede akciğer parankimi, plevra, kalp silueti, diyafram ve göğüs duvarı hakkında ayırt edici bilgiler elde edilir.
Yöntem; enfeksiyonlar, nodül ya da kitle şüphesi, atelektazi, plevral efüzyon, kronik hava yolu hastalıkları ve travmalar dahil olmak üzere birçok klinik durumda ilk basamak değerlendirme aracı olarak kullanılır. Kullanılan radyasyon dozu düşüktür ve tıbbi gereklilik halinde yarar/zarar dengesi gözetilerek uygulanır.
Akciğer Grafisi Sağlık Taramalarında Yapay Zeka ile Değerlendirme
Güncel yapay zeka (YZ) algoritmaları, akciğer grafilerindeki nodül, kitle, pnömoni, ödem, atelektazi ve plevral efüzyon gibi bulguları işaretleyerek radyologlara karar desteği sağlar. Bu sistemler, insan gözünün kaçırabileceği ince detayları vurgulayabilir ve çalışma listesini klinik öneme göre önceliklendirmeye yardımcı olur.
YZ, yorumlayıcı hekimliğin yerini almaz; nihai değerlendirme her zaman klinik bağlamı bilen radyolog tarafından yapılır. Amaç; tanısal doğruluğu artırmak, tekrarlı işleri azaltmak ve sonuçlara daha hızlı ulaşmaktır.
Akciğer Grafisi Nasıl Çekilir?
Uygulanacak projeksiyon, hastanın klinik gereksinimine, hareket kabiliyetine ve hedeflenen anatomiye göre seçilir. Çekim öncesi hastadan metal aksesuarlarını çıkarması istenebilir ve derin nefes tutma gibi kısa talimatlar verilir.
PA (Posterior-Anterior) Akciğer Grafisi
En sık kullanılan standart projeksiyondur. Hasta göğsünü dedektöre yaslar, omuzlar öne alınarak göğüs kafesi genişletilir ve X ışını yaklaşık 180 cm mesafeden arkadan öne doğru verilir. Bu teknik geometrik büyütmeyi azaltır ve kalp siluetinin daha gerçekçi görünmesini sağlar.
AP (Anterior-Posterior) Akciğer Grafisi
Acil servis ve yoğun bakımda yatan ya da ayakta duramayan hastalarda tercih edilir. X ışınları önden arkaya doğru verilir. Geometrik büyütme nedeniyle kalp ve mediasten PA çekime kıyasla daha büyük izlenebilir; bu nedenle yorum dikkat gerektirir.
Lateral Akciğer Grafisi
Göğüs kafesinin yan profilden değerlendirilmesini sağlar. Hasta ayakta ya da oturur pozisyonda kollarını yukarı alır; X ışını genellikle yaklaşık 100 cm mesafeden verilir. PA ya da AP grafi ile birlikte değerlendirildiğinde lokalizasyon ve örtüşen yapıların ayrımı kolaylaşır.
Lateral Dekübit Akciğer Grafisi
Hastanın yan yatar pozisyonda çekildiği özel bir görüntülemedir. Serbest plevral sıvının yer değiştirmesi ve hava-sıvı seviyelerinin gösterilmesinde yararlıdır.
Gerektiğinde oblik, lordotik ya da ekspiryum grafileri de ek bilgiler sağlayabilir. Çekimler radyoloji biriminde, yetkin personel ve radyolog gözetiminde gerçekleştirilir.
Akciğer Grafisinde Hangi Hastalıklara Bakılır?
- Akciğer parankiminde opasiteler, atelektazi ve infiltrasyonlar
- Pnömoni, bronşit bulguları ve diğer enfeksiyonlar
- Plevral efüzyon, pnömotoraks ve plevral kalınlaşmalar
- Nodül veya kitle şüphesi; göğüs tümörleriyle uyumlu görünüm
- Kalp boyutu ve pozisyonu, perikardla ilişkili dolaylı bulgular
- Akciğer damarlarının genel görünümü ve dolaşımla ilişkili değişiklikler
- Diyafram kubbeleri ve hareket kusurları
- Kaburgalar, klavikula, omuz kuşağı ve omurgada travma ya da şekil bozuklukları
Akciğer kanseri tarama ve tanısında grafi çoğu zaman ilk adım bilgiyi sağlar; kesin değerlendirme için klinik ve ileri görüntüleme gerekebilir.
Akciğer Grafisi Nasıl Alınır?
Çekim genellikle 10–15 dakika içinde tamamlanır. Sonuçlar dijital ortamda saklanır; gerektiğinde film çıktısı verilebilir ve istem yapan hekime iletilir. Normal bir grafide akciğer alanları saydam görünür, patolojik opasiteler, sıvı birikimi, çökme ya da kitle izlenmez.