Akciğer Nakli Nedir? Akciğer Nakli Neden Yapılır?
Akciğer nakli, ileri evre akciğer yetmezliği bulunan ve diğer tedavilere yanıt vermeyen hastalarda yaşam süresini uzatmayı ve yaşam kalitesini artırmayı hedefleyen bir organ nakli yöntemidir. En sık endikasyonlar arasında KOAH/amfizem, idiopatik pulmoner fibrozis, kistik fibrozis, bronşiektazi, sarkoidoz ve pulmoner hipertansiyon yer alır; aktif kanser ve kontrolsüz enfeksiyonlar ise başlıca kontrendikasyonlardır. Süreç; kapsamlı aday değerlendirmesi, bekleme listesi yönetimi, uygun donör seçimi, cerrahi ve yoğun bakım ile uzun dönem immünosupresyon ve rehabilitasyon aşamalarını içerir. Başlıca riskler organ reddi (akut/kronik), enfeksiyonlar, cerrahi ve hava yolu komplikasyonları ile immünosupresyona bağlı metabolik ve onkolojik yan etkilerdir. Başarı; merkez deneyimi, donör-organ kalitesi, hasta seçimi ve nakil sonrası tedaviye uyumla yakından ilişkilidir.
Akciğer Nakli Nedir?
Akciğer nakli, ileri evre akciğer yetmezliği olan hastalarda hastalıklı akciğerin tek veya çift taraflı olarak sağlıklı donör akciğeriyle değiştirilmesidir. En sık nedenler arasında KOAH/amfizem, idiopatik pulmoner fibrozis, kistik fibrozis ve pulmoner hipertansiyon bulunur. İşlemin uzun dönem başarısı için yaşam boyu bağışıklık sistemi baskılayıcı ilaçların düzenli kullanımı gerekir.
Akciğer Nakli Neden Yapılır?
Naklin amacı, diğer tedavilere yanıt vermeyen ağır akciğer hastalıklarında yaşam süresini uzatmak ve yaşam kalitesini artırmaktır. Aşağıdaki durumlarda nakil gündeme gelebilir:
- İleri evre KOAH ve amfizem
- İdiopatik pulmoner fibrozis ve diğer interstisyel akciğer hastalıkları
- Kistik fibrozis
- Pulmoner hipertansiyon
- Bronşiektazi ve sarkoidoz gibi seçilmiş olgular
Aktif kanser ve kontrolsüz enfeksiyonlar, genellikle nakil için kontrendikasyondur.
Akciğer Nakli Nasıl Yapılır?
Ameliyat genel anestezi altında uygulanır. Cerrah, göğüs kafesinde uygun kesiler yaparak hastalıklı akciğeri çıkarır, donör akciğerini yerleştirir ve bronş ile damar anastomozlarını gerçekleştirir. Gerektiğinde ameliyat sırasında veya sonrasında geçici solunum/dolaşım destek cihazlarından yararlanılabilir. Nakil sonrası immünosupresif tedavi başlanır.
Akciğer Nakli Süreci Nasıldır?
Süreç; kapsamlı aday değerlendirmesi, bekleme listesine kabul, uygun donörün bulunması, cerrahi ve yoğun bakım ile rehabilitasyonu kapsar. Donör seçiminde kan grubu uyumu, organ boyutu ve iskemi süresi gibi ölçütler dikkate alınır. Ameliyat sonrası dönemde akciğer fonksiyonlarının iyileşmesi için fizyoterapi ve düzenli kontroller esastır.
Akciğer Nakli İçin Uygunluk Kriterleri
Uygunluk, hastalığın şiddeti ve genel sağlık durumuna göre belirlenir. Sıklıkla aranan özellikler şunlardır:
- İleri evre ve tedaviye dirençli akciğer hastalığı
- Yaklaşık 65 yaşın altında olmak (merkezlere göre değişebilir)
- Kalp, böbrek ve karaciğer fonksiyonlarının kabul edilebilir düzeyde olması
- Aktif kanser ve kontrolsüz enfeksiyonun olmaması
- Sigaranın bırakılmış olması ve madde kullanımının sonlandırılması
- Tedaviye uyum, psikososyal yeterlilik ve sosyal destek
Akciğer Nakli Öncesi Değerlendirme
Nakil öncesi; solunum fonksiyon testleri, kan tetkikleri, ileri görüntüleme (BT), kalp değerlendirmeleri (EKG, ekokardiyografi ve gerekirse sağ kalp kateterizasyonu), böbrek/karaciğer fonksiyonları, beslenme ve enfeksiyon taraması yapılır. Aşılanma durumu, psikolojik ve sosyal destek gereksinimleri de gözden geçirilir.
Akciğer Nakli Ameliyatı
Ameliyat birkaç saat sürebilen, deneyimli ekip gerektiren kompleks bir işlemdir. Mekanik ventilasyon, göğüs tüpleri ve yakın hemodinamik izlem standarttır. Cerrahi başarının yanında donör organ kalitesi ve hastanın ameliyat öncesi durumu sonuçları etkiler.
Akciğer Nakli Sonrası Bakım
İlk günler yoğun bakımda geçirilir. Solunum fizyoterapisi, erken mobilizasyon ve enfeksiyonlardan korunma kritik önemdedir. İmmünosupresif ilaçların düzenli kullanımı ve kan düzeyi izlemleri yapılır. Düzenli poliklinik kontrolleri, akciğer fonksiyon testleri ve gerektiğinde bronkoskopik değerlendirmeler ile süreç yakından izlenir.
Akciğer Nakli Riskleri ve Yan Etkileri Nelerdir?
Olası riskler şunları içerir:
- Organ reddi (akut ve kronik)
- Enfeksiyonlar
- Kanama, pıhtılaşma sorunları ve damar tıkanıklıkları
- Hava yolu komplikasyonları (anastomoz darlığı/sızıntı)
- Solunum yetmezliği ve yeniden entübasyon gereksinimi
- İmmünosupresyona bağlı yüksek tansiyon, böbrek hasarı, diyabet ve osteoporoz
- Uzun dönemde bazı kanser türlerinde artmış risk
- Psikolojik stres ve duygu durum değişiklikleri
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Akciğer Nakli Kimlere Olur?
Diğer tedavilere yanıt vermeyen, son dönem akciğer hastalığı olan ve tıbbi/psikososyal uygunluk kriterlerini karşılayan hastalara uygulanır. Aktif kanser ve kontrolsüz enfeksiyon genellikle engel kabul edilir.
Akciğer Nakli Başarı Oranı Nedir?
Sonuçlar merkez deneyimi, hasta özellikleri ve tedaviye uyuma bağlıdır. Genel olarak ilk yıl sağkalım oranları yüksektir; 5 yıllık sağkalım oranları seçilmiş gruplarda yaklaşık %50–60 düzeyindedir.
Akciğer Nakli Var Mı?
Evet. Türkiye’de ve dünyada yetkin merkezlerde akciğer nakli programları yürütülmekte ve uygun hastalara bu cerrahi uygulanmaktadır.