Aldosteron Nedir? Aldosteron Hormonu Ne İşe Yarar?
Aldosteron, adrenal korteksten salgılanan ve böbreklerde sodyum geri emilimini artırıp potasyum atılımını yükselten bir mineralokortikoiddir. Renin-anjiyotensin-aldosteron sistemi tarafından düzenlenir ve kan hacmi ile kan basıncının sürdürülmesinde kritik rol oynar. Yüksek aldosteron, hipertansiyon ve hipokalemiyle; düşük aldosteron ise hipotansiyon, hiponatremi ve hiperkalemiyle ilişkilidir. Düzeyler örnekleme koşulları ve laboratuvar metoduna bağlı olarak değiştiği için referans aralıkları merkezden merkeze farklılık gösterebilir. Tanı genellikle aldosteron ve renin birlikte ölçülerek konur ve tedavi altta yatan nedene (ilaçlar, tümör, adrenal yetmezlik vb.) göre planlanır.
Aldosteron Nedir?
Aldosteron, adrenal bezlerin dış kısmında (zona glomeruloza) üretilen bir mineralokortikoid hormondur. Böbreklerin distal tübül ve toplayıcı kanallarında sodyumun geri emilimini artırırken potasyum ve hidrojen iyonlarının atılımını hızlandırır. Bu etkiler, vücuttaki sıvı hacminin ve kan basıncının korunmasına yardımcı olur.
Hormonun düzenlenmesinde en önemli mekanizma renin-anjiyotensin-aldosteron sistemidir (RAAS). Dolaşım hacmindeki azalma ya da sodyum düşüşü renin salınımını artırır; bu da anjiyotensin II üretimini ve sonuçta aldosteron sekresyonunu tetikler.
Aldosteron Hormonu Ne İşe Yarar?
- Sodyum ve su dengesinin korunması: Sodyum geri emilimini artırarak su tutulmasını sağlar; bu durum kan hacmini ve basıncını yükseltir.
- Potasyum ve asit-baz dengesi: Potasyum ve hidrojen atılımını artırarak potasyum düzeylerini ve asit-baz dengesini etkiler.
- Kan basıncının sürdürülmesi: RAAS üzerinden düşük tansiyona karşı kompansatuar bir yanıt oluşturur.
Aldosteronun aşırısı ya da eksikliği elektrolit dengesini ve kardiyovasküler sağlığı belirgin biçimde etkileyebilir.
Aldosteron Değeri Kaç Olmalı?
Aldosteron düzeyleri ölçüm yöntemine, örneğin alındığı zamana, vücut pozisyonuna, tuz alımına ve kullanılan ilaçlara bağlı olarak değişir. Laboratuvarlar arası referans aralıkları farklı olabilir. Yetişkinlerde ayakta ölçümlerde birçok merkezde yaklaşık 4–31 ng/dL (≈110–860 pmol/L), sırtüstü ölçümlerde ise yaklaşık 1–16 ng/dL şeklinde aralıklar raporlanabilir. Çocuklarda yaşa göre daha geniş ve değişken aralıklar görülebilir. Sonuçların, aldosteron/renin oranı ile birlikte bir hekim tarafından yorumlanması önerilir.
Aldosteron Yüksekliği Ne Anlama Gelir?
Aldosteron yüksekliği (hiperaldosteronizm), sodyum ve su tutulmasını artırarak kan basıncını yükseltir ve potasyum kaybına bağlı hipokalemiye yol açabilir. Nedenler arasında primer hiperaldosteronizm (ör. adrenal adenom veya bilateral adrenal hiperplazi) ve sekonder nedenler (ör. renovasküler hipertansiyon, aşırı renin aktivitesi) bulunur.
Aldosteron Yüksekliği Belirtileri Nelerdir?
- Yüksek tansiyon (çoğu zaman dirençli)
- Baş ağrısı ve çarpıntı
- Kas güçsüzlüğü, kramplar, uyuşma (hipokalemiye bağlı)
- Poliüri ve susuzluk hissi
Tedavi altta yatan nedene yöneliktir: Mineralokortikoid reseptör antagonistleri ve uygun olgularda cerrahi seçenekler gündeme gelebilir.
Aldosteron Düşüklüğü Ne Anlama Gelir?
Aldosteron düşüklüğü (hipoaldosteronizm), sodyum kaybı ve potasyum yükselmesiyle seyreder; kan basıncı düşebilir ve sıvı dengesi bozulabilir. Primer adrenal yetmezlik (Addison hastalığı), hipo-reninemik hipoaldosteronizm (ör. diyabetik nefropati) veya ilaçlar (ACE inhibitörleri, ARB’ler, potasyum tutucu diüretikler) neden olabilir.
Aldosteron Düşüklüğü Belirtileri Nelerdir?
- Düşük tansiyon, baş dönmesi, bayılma eğilimi
- Yorgunluk, halsizlik
- Bulantı, karın krampları
- Tuz isteğinde artış; laboratuvarda hiponatremi ve hiperkalemi
Yaklaşımlar arasında mineralokortikoid replasmanı, uygun sıvı-tuz desteği ve tetikleyici ilaçların gözden geçirilmesi yer alır.
Aldosteron Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Aldosteron nedir?
Adrenal korteksten salgılanan, sodyum tutulumunu ve potasyum atılımını düzenleyen bir mineralokortikoid hormondur.
Aldosteronun görevi nedir?
Böbreklerde sodyum ve suyu geri emdirerek kan hacmini artırır; potasyum ve hidrojen atılımını artırarak elektrolit ve asit-baz dengesini düzenler.
Aldosteron yüksekliği ne anlama gelir?
Genellikle hipertansiyon ve hipokalemi ile seyreder; primer adrenal kaynaklı ya da renin artışına ikincil olabilir.
Aldosteron düşüklüğü ne anlama gelir?
Hipotansiyon, hiponatremi ve hiperkalemiye neden olabilir; primer adrenal yetmezlik veya hipo-reninemik durumlar eşlik edebilir.
Aldosteron normal değerleri nelerdir?
Laboratuvara göre değişir; birçok merkezde ayakta yaklaşık 4–31 ng/dL, sırtüstü 1–16 ng/dL olarak raporlanabilir. Değerlendirme renin ile birlikte yapılmalıdır.
Aldosteron testi nasıl yapılır?
Genellikle serum/plazma örneğinde aldosteron ve renin birlikte ölçülür. Örnekleme zamanı, vücut pozisyonu, tuz alımı ve ilaçlar sonucu etkiler.
Aldosteron yüksekliği nasıl tedavi edilir?
Altta yatan nedene bağlı olarak mineralokortikoid reseptör antagonistleri, yaşam tarzı düzenlemeleri ve uygun olgularda cerrahi uygulanabilir.