Amfizem Nedir? Amfizem Belirtileri Nelerdir? Amfizem Tedavisi

Amfizem, alveolar duvarların destrüksiyonu ve kalıcı hava hapsi ile karakterize, kronik obstrüktif akciğer hastalığı spektrumunda yer alan ilerleyici bir durumdur. Başlıca risk etkeni sigara olup, biyokütle dumanı, mesleki toz ve gazlar ile alfa-1 antitripsin eksikliği ek nedenler arasındadır. Klinik olarak eforla artan dispne, öksürük, hırıltı ve balgam artışı ön plandadır; ilerleyen olgularda hiperkapni, kilo kaybı ve anksiyete görülebilir. Tanı; spirometri ile obstrüksiyonun gösterilmesi, tepe akım izlemi, arteriyel kan gazı, görüntüleme (radyografi, toraks BT) ve uygun durumda balgam incelemesi ile desteklenir. Tedavinin amacı semptom kontrolü, alevlenmelerin ve hastalık progresyonunun azaltılmasıdır; bronkodilatörler, inhale kortikosteroidler, enfeksiyonlarda antibiyotikler, oksijen tedavisi ve seçilmiş olgularda cerrahi-endobronşiyal girişimler veya akciğer nakli kullanılabilir.

Amfizem Nedir?

Amfizem, akciğerlerdeki alveol denilen küçük hava keseciklerinin geri dönüşsüz biçimde hasarlanıp genişlemesiyle ortaya çıkan, hava akımında kalıcı kısıtlanmaya ve nefes darlığına yol açan bir KOAH alt tipidir. Hasarlı bölgelerde hava hapsi oluşur; oksijenlenme düşer, karbondioksit birikimi artabilir ve göğüs kafesinde şişkin görünüm gelişebilir. Hastalık genellikle yıllar içinde yavaş ilerler ve erken dönemde fark edilmesi güç olabilir.

Amfizem Neden Olur?

Amfizeme yol açabilen başlıca etkenler şunlardır:

Sigara ve diğer tütün ürünlerinin kullanımı (en önemli risk etkeni)
Kimyasal dumanlar, tozlar, gazlar ve bazı temizlik kimyasallarına mesleki ya da çevresel maruziyet
Yoğun dış ortam hava kirliliği
Ev içi hava kirliliği: kömür/odun gibi katı yakıtların kullanımı, yetersiz havalandırma ve yoğun toz
Genetik yatkınlık: alfa-1 antitripsin eksikliği, özellikle erken başlangıçlı amfizem ile ilişkilidir

Amfizem Belirtileri Nelerdir?

Belirtiler kişiden kişiye değişebilir; en sık görülen bulgular:

Eforla artan nefes darlığı
Öksürük ve balgam artışı
Nefes alıp verirken hırıltı
Hızlı ve yüzeysel soluk alıp verme
Çabuk yorulma, halsizlik
Anksiyete, uyku sorunları ve ileri olgularda kilo kaybı
Kalple ilişkili sorunlar ve akciğerlerde aşırı şişme bulguları

Şikayetler diğer akciğer hastalıklarıyla benzerlik gösterebilir; bu nedenle kesin tanı için testler ve görüntüleme gerekir.

Amfizem Nasıl Teşhis Edilir?

Tanıda öykü ve fizik muayeneyi takiben solunum fonksiyonlarının ölçümü ve görüntüleme yöntemleri kullanılır.

Spirometri

Akciğerlerden havanın giriş-çıkış hız ve hacimlerini ölçerek obstrüksiyonun varlığını ve şiddetini gösterir. Tedavi yanıtını izlemek için de kullanılır.

Tepe Akış İzlemi

Büyük havayollarındaki daralmanın etkisini değerlendirir; hastalığın günlük değişkenliğini ve alevlenme riskini anlamaya yardımcı olur.

Kan Testleri

Kandaki oksijen ve karbondioksit düzeyleri, hematolojik parametreler ve uygun hastalarda alfa-1 antitripsin düzeyi gibi incelemeleri içerebilir.

Göğüs Röntgeni

KOAH tanısını tek başına koydurucu değildir; ancak akciğerlerin aşırı havalanmasını, eşlik eden başka akciğer ve kalp sorunlarını değerlendirmede yararlıdır.

Toraks BT

Amfizemin dağılımını, hava yolu duvar kalınlığını ve eşlik eden yapısal değişiklikleri ayrıntılı gösterir.

Balgam (Mukus) Kültürü

Eşlik eden bakteriyel enfeksiyon varlığını saptamak, bazı hastalarda eozinofil düzeylerini değerlendirmek amacıyla istenebilir.

Amfizem Tedavisi Nasıl Yapılır?

Tedavinin hedefi semptomları kontrol altına almak, alevlenmeleri azaltmak ve hastalığın ilerleyişini yavaşlatmaktır. Mevcut akciğer hasarı geri döndürülemez; bu nedenle risklerin azaltılması esastır.

Bronkodilatörler

Hava yolu çevresindeki düz kasları gevşeterek hava akımını artırır. Genellikle inhaler yolla uygulanır ve hızlı rahatlama sağlar.

İnhale Kortikosteroidler

Hava yolu iltihabını ve mukus üretimini azaltır; alevlenme sıklığını düşürmeye yardımcı olur.

Antibiyotikler

Bakteriyel bronşit veya zatürre gibi enfeksiyonlar geliştiğinde kullanılır.

Antiinflamatuar İlaçlar

Hava yollarındaki inflamasyonu azaltmayı hedefleyen diğer ilaç seçeneklerini kapsar; hekim değerlendirmesine göre düzenlenir.

Oksijen Terapisi

Kandaki oksijen düzeyi düşük olan hastalarda uygulanır; efor kapasitesini ve yaşam kalitesini artırabilir.

Cerrahi Akciğer Hacim Azaltma

Amfizemle ağır hasarlanmış akciğer bölgelerinin çıkarılmasıyla, daha sağlıklı dokunun genişleyebilmesi ve solunum mekaniğinin iyileşmesi amaçlanır.

Endobronşiyal Valf Sistemi

Hastalıklı akciğer bölgesine tek yönlü valf yerleştirilerek hapsolmuş havanın çıkışı sağlanır, yeni havanın girişine ise sınırlama getirilir; böylece şikayetlerde azalma olabilir.

Akciğer Nakli

İleri evrede, diğer tedavilere yanıtsız seçilmiş hastalarda değerlendirilen son basamak tedavidir.

Yaşam Tarzı ve Korunma

Sigara ve tütün ürünlerini bırakın; pasif dumandan kaçının
Grip ve pnömokok aşılarını hekim önerisine göre yaptırın
Solunum cihaz ve ekipmanlarının hijyenine özen gösterin
Enfeksiyon riskini azaltmak için el hijyenine dikkat edin
Ev içi hava kalitesini artırın; tozu azaltın ve iyi havalandırın
Dengeli beslenme ve uygun egzersizle ideal kiloyu hedefleyin

Amfizem Hakkında Kısa Bilgiler

Amfizem, KOAH spektrumunda yer alan, ilerleyici bir akciğer hastalığıdır.
En yaygın nedeni sigaradır; hastalık yıllar içinde yavaş ilerler.
Temel hedef; semptom kontrolü, alevlenmelerin azaltılması ve yaşam kalitesinin artırılmasıdır.
Hasarlanmış akciğer dokusu onarılamaz; korunma ve erken tanı kritik önemdedir.

Amfizem Hakkında Sık Sorulan Sorular

Amfizem Ne Demek?

Amfizem, alveollerin elastikiyetini kaybetmesi ve hava hapsi ile seyreden, nefes darlığına neden olan kronik bir akciğer hastalığıdır; çoğunlukla sigara ile ilişkilidir.

Amfizem Öldürür mü?

Uygun biçimde yönetilmezse solunum yetmezliğine ilerleyip yaşamı tehdit edebilir. Erken tanı, risklerin azaltılması ve doğru tedavi ile ilerleme yavaşlatılabilir, yaşam kalitesi artırılabilir.

Akciğer Amfizemi Nedir?

Akciğer amfizemi, KOAH’ın bir alt tipidir; hava akımında kalıcı kısıtlanma ve eforla artan nefes darlığı ile seyreder.

Paraseptal Amfizem Nedir?

Paraseptal amfizem, akciğerin dış kısımlarında ve alveoller arası ince duvarlara komşu bölgelerde daha belirgin tutulumla karakterize bir amfizem alt tipidir; sıklıkla üst loblarda görülür.