Makat (Anal) Kanseri Nedir? Belirtileri ve Tedavisi

Anal kanser, çoğunlukla HPV ile ilişkili skuamöz hücreli karsinom olarak görülür ve rektal kanama, ağrı, kitle ve pruritus gibi belirtilerle başvurabilir. Tanıda klinik muayeneyi takiben endoskopik değerlendirme ve histopatolojik doğrulama esastır; evreleme için MRG, BT ve uygun olgularda PET-BT kullanılır. Standart küratif yaklaşım, kemoterapi ile eşzamanlı radyoterapidir; kalıcı veya nüks hastalıkta cerrahi (çoğunlukla abdominoperineal rezeksiyon) gündeme gelir. Metastatik ya da dirençli olgularda sistemik kemoterapi ve seçilmiş hastalarda immün kontrol noktası inhibitörleri değerlendirilebilir. Erken tanı ve düzenli izlem, lokal kontrol ve sağkalım üzerinde belirgin iyileşme sağlar.

Anal (Makat) Kanseri Nedir?

Anal kanser, anüs ve anal kanalın iç yüzeyinde başlayan, çoğunlukla HPV ile ilişkili nadir bir kanser türüdür. Hücrelerin kontrolsüz çoğalmasıyla oluşur ve ilerlediğinde yakın lenf düğümlerine veya uzak organlara yayılabilir. Lezyon, anal kanal içinde (anal eşiğin üstü) ya da perianal ciltte (anal eşiğin altı) görülebilir.

Anal kanal kanserleri
Perianal cilt (deri) kanserleri

Erken tanı ve uygun tedavi ile birçok olguda kür şansı yüksektir.

Makat (Anal) Kanseri Nasıl Anlaşılır?

Anal kanser bazı hastalarda sinsi seyreder ve başlangıçta belirti vermeyebilir. Aşağıdaki yakınmaların varlığında hekime başvurmak erken tanı için önemlidir:

Bağırsak alışkanlıklarında kalıcı değişiklik (ishal, kabızlık, dışkılama sıklığında artış)
Anüsten kanama veya dışkıda kan
Makatta ağrı, şişlik ya da ele gelen kitle
Kaşıntı, akıntı, ıslaklık hissi
Tam boşaltamama hissi, gaz-dışkı tutmada zorlanma
Açıklanamayan kilo kaybı ve halsizlik

Hemoroid ile karışabileceği için şikayetler uzun sürüyorsa değerlendirme geciktirilmemelidir.

Anal Kanser Belirtileri

Belirtiler lezyonun yeri ve boyutuna göre değişebilir:

Rektal/anal kanama ve ağrı
Makatta kitle veya sertlik
Kaşıntı, akıntı, tahriş
Bağırsak alışkanlıklarında kalıcı değişiklik
Dışkı kaçırma, gaz tutamama
Kasık lenf düğümlerinde büyüme

Anal Kanser Nedenleri ve Risk Faktörleri

En güçlü risk HPV enfeksiyonudur; ancak HPV taşıyan herkes kanser geliştirmez. Diğer riskler şunlardır:

Korunmasız anal ilişki, çoklu cinsel partner
Sigara kullanımı
Bağışıklık sisteminin baskılanması (HIV, organ nakli sonrası ilaçlar)
55 yaş ve üzeri olmak
Kronik anal hastalıklar (ör. anal fistül)
Vulva, vajen veya servikste HPV ilişkili kanser/geçmiş displazi öyküsü

Korunmada HPV aşısı, güvenli cinsel davranış ve sigaranın bırakılması etkilidir. Yüksek riskli bireylerde düzenli tarama önerilebilir.

Basur (Hemoroid) ve Anal Kanser Nasıl Ayırt Edilir?

Hemoroid; anüs çevresi damarların genişlemesine bağlı ağrı, kaşıntı ve zaman zaman kanama ile seyreder. Anal kanserde ise semptomlar daha kalıcı ve ilerleyicidir.

Hemoroid: Dışkılama ile artan ağrı/kanama, kaşıntı; genellikle yumuşak damarsal şişlikler.
Anal kanser: Ele gelen sert kitle, açıklanamayan kilo kaybı, uzun süren kanama ve dışkılama alışkanlığında kalıcı değişiklik.

Kesin ayırım için muayene, endoskopik değerlendirme ve biyopsi şarttır.

Makatta Tümör Ele Gelir mi?

Makatta ele gelen her kitle kanser değildir; hemoroid ya da iyi huylu lezyonlar da olabilir. Ancak sert, düzensiz sınırlı ve hassas kitleler mutlaka hekim tarafından değerlendirilip gerekirse biyopsi ile incelenmelidir.

Anal Kanser Tehlikeli midir?

Anal kanser ciddiye alınması gereken bir hastalıktır. Erken evrede yakalandığında kemoradyoterapi ile yüksek başarı oranlarına ulaşılabilir. İleri evrede ise yayılım (metastaz) tedaviyi zorlaştırır ve multimodal yaklaşımlar gerekir.

Anal Kanser Tanı Yöntemleri

Tanı, klinik değerlendirme ve doku örneklemesiyle konur; evreleme görüntülemeyle yapılır:

Dijital rektal muayene ve anoskopi
Rektoskopi/sigmoidoskopi veya kolonoskopi (eşlik eden lezyonlar için)
Biyopsi (kesin tanı)
Pelvik MRG (lokal yayılım)
BT ve/veya PET-BT (bölgesel/uzak yayılım)
Uygun hastalarda HIV ve HPV değerlendirmesi

Anal Kanser Evreleri

Evreleme tedavi planını belirler ve prognozu öngörmeye yardımcı olur.

Evre 0

Mukozada kanserleşmemiş, anormal hücreler (karsinoma in situ) vardır.

Evre 1

Tümör ≤2 cm boyutundadır, yayılım bulgusu yoktur.

Evre 2

Tümör 2–5 cm arasındadır veya 5 cm’ye ulaşır ancak komşu organ ya da lenf düğümüne yayılım yoktur.

Evre 3

Tümör komşu organlara (vajina, üretra, mesane) veya yakın lenf düğümlerine yayılmış olabilir.

Evre 4

Uzak organlara (ör. akciğer, karaciğer) veya uzak lenf düğümlerine metastaz vardır.

Anal Kanser Tedavi Yöntemleri

Tedavi; evre, tümörün özellikleri ve hastanın genel durumuna göre multidisipliner ekip tarafından planlanır. Çoğu olguda organ koruyucu yaklaşım hedeflenir.

Radyoterapi

Yüksek enerjili ışınlarla kanser hücrelerinin yok edilmesini amaçlar. Anal kanserde sıklıkla kemoterapi ile eşzamanlı uygulanır.

Kemoterapi

Sistemik olarak verilen antikanser ilaçlarıdır. Küratif amaçla radyoterapi ile birlikte, nüks veya metastatik hastalıkta da kullanılabilir.

Cerrahi

Küçük ve sınırlı perianal lezyonlarda lokal eksizyon düşünülebilir. Kalıcı hastalık ya da nükslerde abdominoperineal rezeksiyon gündeme gelir; bazı olgularda kolostomi gerekebilir.

İmmünoterapi

Bağışıklık sisteminin kanser hücrelerini tanıyıp yok etmesini güçlendiren tedavilerdir. İleri veya dirençli olgularda seçilmiş hastalara uygulanabilir.

Takip ve İzlem

Tedavi sonrası nüks riski nedeniyle düzenli muayene, endoskopik kontroller ve gerektiğinde görüntüleme önerilir. Geç yan etkiler açısından da takip yapılır.

Anal Kanserden Nasıl Korunulur?

HPV aşısı yaptırın (uygun yaş ve risk gruplarında).
Güvenli cinsel davranışları benimseyin; prezervatif kullanın.
Sigarayı bırakın.
Yüksek riskli bireylerde düzenli tarama ve hekim kontrolü yaptırın.

Belirti olsun ya da olmasın, risk faktörü olan kişilerin düzenli değerlendirilmesi erken tanı şansını artırır.