Anal Pruritus (Anal Kaşıntı) ve Tedavi Yöntemleri
Anal pruritus, anüs çevresinde kaşıntı ve iritasyonla seyreden; dermatolojik, proktolojik veya enfeksiyöz çoklu etkenlere bağlı gelişebilen bir yakınmadır. Eşlik eden eritem, maserasyon, yanma, ağrı ve likenifikasyon sıktır. Tanı, öykü ve muayene ile başlar; gerekirse anoskopi/rektoskopi, sigmoidoskopi ya da kolonoskopi, dışkı incelemesi, deri biyopsisi ve alerji testleri uygulanır. Tedavinin temelini altta yatan nedenin belirlenmesi ve hedefe yönelik tedavi oluşturur. Destekleyici olarak diyet ve hijyen önlemleri, kısa süreli düşük potent topikal steroidler, antifungal ajanlar ve çinko-oksit bariyerler kullanılabilir. Uygun yönetimle semptom kontrolü çoğu hastada mümkündür.
Anal pruritus nedir?
Anal pruritus (makat kaşıntısı), anüs çevresinde tekrarlayan veya kronik kaşıntı ve iritasyonla seyreden bir durumdur. Sıklıkla dermatolojik, proktolojik ya da enfeksiyöz nedenlerle ilişkilidir.
Belirtiler
- Makat çevresinde kaşıntı
- Kızarıklık ve sulanma
- Yanma ve ağrı
- Deri kalınlaşması ve sertleşmesi
Nedenler ve risk faktörleri
- Parazitler (ör. kıl kurdu)
- Deri hastalıkları (ör. psoriasis)
- Hemoroidal hastalık
- Anal fissür (makat çatlağı)
- İnflamatuvar bağırsak hastalıkları (ör. Crohn hastalığı)
- Anal bölge kanserleri
Anal pruritus nasıl teşhis edilir?
Tanı, öykü ve fizik muayene ile başlar. Olası nedenlere göre endoskopik ve laboratuvar incelemeler gerekebilir.
- Anoskopi, rektoskopi, sigmoidoskopi veya kolonoskopi
- Dışkı analizi
- Deri biyopsisi
- Alerji testleri
Anal pruritus nasıl tedavi edilir?
Temel tedavi yaklaşımı
Öncelik altta yatan nedeni belirleyip hedefe yönelik tedavi uygulamaktır. Spesifik bir etken saptanamadığında semptom kontrolüne yönelik çok yönlü bir plan yapılır.
- Özel diyet düzenlemeleri
- Ilık banyo/oturma banyosu
- Uygun topikal pomatlar
- Gerekirse antifungal (mantar) tedavisi
- Steroid içeren kremlerin çok kısa süreli kullanımı
- Çinko-oksitli bariyer pomatlar
Evde bakım ve önleme
- Bölgeyi nazikçe temizleyip kuru tutma
- Parfümlü sabun, ıslak mendil gibi irritanlardan kaçınma
- Pamuklu ve bol iç çamaşırı tercih etme
- Kaşımaktan kaçınma
- Baharatlı yiyecek, alkol ve kafein gibi tetikleyicileri sınırlama
- Yeterli su ve lif alarak dışkı kıvamını düzenleme
Ne zaman doktora başvurulmalı?
- Kanama, şiddetli ağrı, akıntı veya ateş eşlik ediyorsa
- Elle hissedilen kitle veya belirgin cilt lezyonu varsa
- Evde önlemlere rağmen yakınmalar günler-haftalar içinde düzelmiyorsa