Andropoz

Andropoz, orta yaş ve sonrasında bazı erkeklerde görülen, fiziksel, cinsel ve ruhsal belirtilerin birlikte seyrettiği bir tablodur ve menopozdan farklı olarak tüm erkekleri etkilemez. Yaşla ilişkili testosteron düşüşü tek başına her zaman belirti oluşturmaz; hipogonadizm, yaşam tarzı faktörleri, psikososyal durumlar ve eşlik eden hastalıklar semptomları belirginleştirebilir. Klinik değerlendirme öykü, fizik muayene ve uygun zamanda yapılan testosteron ölçümleriyle desteklenir. Yönetimin temelini egzersiz, beslenme, uyku ve stres yönetimini içeren yaşam tarzı değişiklikleri oluşturur; depresyon/anksiyete için psikoterapi ve ilaçlar gerekebilir. Biyokimyasal olarak doğrulanmış testosteron eksikliğinde, yarar-risk dengesi gözetilerek testosteron replasman tedavisi düşünülebilir.

Andropoz Nedir?

Andropoz, bazı erkeklerde orta yaş ve sonrasında ortaya çıkan fiziksel, cinsel ve ruhsal belirtilerin bir arada görüldüğü bir durumdur. Menopozla benzer çağrışımlar yapsa da tüm erkeklerde görülmez ve üreme işlevi mutlaka durmaz.

Belirtiler yalnızca hormon düzeylerindeki değişimlerle açıklanamayabilir; depresyon ve anksiyete gibi ruhsal sorunlar ile diyabet, hipertansiyon ve damar sertliği gibi sistemik hastalıklar ve yaşam tarzı etkenleri de tabloya katkıda bulunabilir.

Andropoz Nedenleri

Yaş ilerledikçe testosteron düzeylerinde düşüş görülebilir. Bu azalma çoğu erkekte hafif seyreder ve tek başına belirgin semptom yaratmayabilir; ancak bazı durumlarda yakınmaları tetikleyebilir.

Hormonal Değişiklikler

Testosteron düzeyi erkeklerde ergenlikten sonra yükselir ve 30’lu yaşlardan itibaren yılda ortalama yüzde 1 azalma eğilimi gösterebilir. Testislerin yeterli hormon üretemediği hipogonadizm tablosunda belirtiler daha belirgin hale gelebilir.

Hormonal Olmayan Etkenler

Yaşam tarzı ve psikososyal faktörler sık nedenler arasındadır.

Stres, depresyon ve anksiyete
Düzensiz/ yetersiz uyku
Sağlıksız beslenme, obezite ve hareketsizlik
Aşırı alkol tüketimi ve sigara
Diyabet, hipertansiyon ve damar sertliği gibi eşlik eden hastalıklar
Bazı ilaç kullanımları

Andropozun Olası Etkileri

Hormon düzeylerindeki dalgalanmalar; göğüslerde büyüme ve hassasiyet, testis hacminde küçülme, vücut kıllarında azalma ve sıcak basmaları gibi bulgulara yol açabilir.

Düşük testosteron, bazı erkeklerde kemik mineral yoğunluğunda azalma (osteoporoz) ile ilişkilendirilmiştir; bu bulgular daha seyrek görülür.

Andropoz Belirtileri

Belirtiler kişiden kişiye değişebilir ve zamanla artabilir:

Depresif duygu durum, üzüntü ve keyifsizlik
Düşük enerji ve motivasyon
Ereksiyon sorunları
Göğüs dokusunda artış (jinekomasti)
Kas kütlesinde azalma, güçsüzlük hissi
Kemik yoğunluğunda azalma
Özgüven kaybı
Kısırlık
Odaklanma ve konsantrasyon güçlüğü
Cinsel istekte (libido) azalma
Uykusuzluk veya uykuya dalma güçlüğü
Vücut yağ oranında artış

Andropoz Nasıl Tanınır?

Tanı, ayrıntılı öykü ve fizik muayene ile başlar. Kişinin tüm yakınmalarını çekinmeden hekimiyle paylaşması doğru değerlendirme için önemlidir.

Laboratuvar Değerlendirmesi

Uygun zamanda (genellikle sabah) bakılan serum testosteron ölçümü ve gerekli görülen diğer testler, geç başlangıçlı hipogonadizm olasılığını değerlendirmede kullanılabilir.

Hekimle İletişimin Önemi

Cinsel ve psikolojik yakınmaların açıkça dile getirilmesi, altta yatan nedenlerin aydınlatılmasına ve doğru yönlendirmeye yardımcı olur.

Andropoz Nasıl Tedavi Edilir?

Yaşa bağlı değişiklikler kendiliğinden tamamen gerilemeyebilir; ancak belirtiler çoğu kişide yönetilebilir. Altta yatan tıbbi veya psikososyal nedenlerin ele alınması esastır.

İlaç ve Psikoterapi

Depresyon ve anksiyete gibi durumlarda psikoterapi ve hekim kontrolünde uygun ilaçlar etkili olabilir.

Testosteron Replasman Tedavisi (TRT)

Biyokimyasal olarak doğrulanmış testosteron eksikliğinde, endokrinoloji uzmanının değerlendirmesiyle TRT (jel, bant, implant, enjeksiyon veya tablet) düşünülebilir. Yarar-risk dengesi, izlem ve doz ayarlamaları hekimle birlikte planlanmalıdır.

Yaşam Tarzı ve Evde Bakım

Sağlıklı alışkanlıklar semptomların hafiflemesine ve genel iyilik halinin artmasına katkıda bulunur.

Düzenli aerobik ve direnç egzersizi
Dengeli beslenme ve kilo yönetimi
Yeterli ve düzenli uyku, uyku hijyenine dikkat
Stres yönetimi (ör. gevşeme teknikleri, mindfulness)
Sigaranın bırakılması ve alkolün sınırlandırılması
Eşlik eden hastalıkların düzenli takibi ve tedavisi