Apandisit Nedir? Apandisit Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisi

Apandisit, apendiks lümeninin tıkanmasına bağlı gelişen bakteriyel inflamasyonla karakterize ve acil müdahale gerektiren bir klinik tablodur. Tipik olarak göbek çevresinde başlayan ve sağ alt kadrana lokalize olan karın ağrısına bulantı, kusma, iştahsızlık ve hafif ateş eşlik eder; çocuklar, yaşlılar ve gebelerde atipik sunumlar görülebilir. Tanıda klinik değerlendirme, inflamatuvar belirteçler ve ultrason/BT gibi görüntüleme yöntemleri birlikte kullanılır. Tedavinin altın standardı apendektomidir; laparoskopik yaklaşım daha hızlı iyileşme ve daha az yara ile ilişkilidir. Seçilmiş erken olgularda antibiyotikle konservatif tedavi uygulanabilse de nüks ve komplikasyon riski nedeniyle dikkatli seçim ve yakın izlem gerekir. Gecikmiş olgularda perforasyon, peritonit ve sepsis gibi ciddi komplikasyonlar gelişebilir.

Apandisit Nedir?

Apandisit, kalın bağırsağın başlangıcına bağlı apendiks adlı küçük organın iltihaplanmasıdır. Çoğunlukla apendiksin iç boşluğunun tıkanmasıyla başlar ve hızla ilerleyebilen bir acil durumdur. En sık belirti göbek çevresinde başlayıp kısa sürede sağ alt kadrana yerleşen karın ağrısıdır; bulantı, kusma, iştahsızlık ve hafif ateş eşlik edebilir.

İltihap ilerledikçe apendiks şişer, basınç artar ve kan akımı bozulur. Tedavi gecikirse apendiks yırtılabilir ve karın içine yayılan iltihap peritonit veya apse gibi ciddi sorunlara yol açabilir.

Apandisit Belirtileri

Belirtiler genellikle aniden başlar ve saatler içinde şiddetlenir. Ağrı hareketle, öksürmekle ya da bastırmakla artabilir; hastaların bir kısmında ateş ve sindirim düzeninde değişiklikler görülebilir.

Göbek etrafında başlayıp sağ alt karında yoğunlaşan ağrı
Bulantı ve kusma
İştahsızlık, halsizlik
Hafif-orta derecede ateş
Gaz çıkaramama, şişkinlik, kabızlık veya ishal
Hareketle artan hassasiyet ve kasılma

Çocuklarda Apandisit Belirtileri

Küçük çocuklar ağrıyı tarif etmekte zorlanabildiği için tanı gecikebilir. Huzursuzluk, karın bölgesine dokunmaya tepki, iştahsızlık, bulantı-kusma ve ateş görülebilir; ağrı çoğunlukla göbek çevresinden sağ alt kadrana yönelir.

Kadınlarda Apandisit Belirtileri

Jinekolojik durumlar (örneğin yumurtalık kisti, dış gebelik) benzer şikayetler yapabileceğinden ayırıcı tanı önemlidir. Sağ alt karında artan ağrı, iştahsızlık, bulantı-kusma, hafif ateş ve dokunmakla hassasiyet sık görülür.

Apandisitin Türleri

Apandisit; belirtilerin süresi ve iltihabın şiddetine göre farklı klinik tablolara ayrılır. Zamanında müdahale komplikasyon riskini azaltır.

Akut apandisit
Kronik apandisit
Gangrenöz apandisit
Subakut apandisit
Perfore (patlamış) apandisit
Flegmonöz apandisit
Emfizematoz apandisit

Akut Apandisit

En yaygın formdur. Ani başlayan karın ağrısı, bulantı, kusma ve ateşle seyreder. Hızla perforasyona ilerleyebileceği için acil cerrahi gerektirir.

Kronik Apandisit

Daha sinsi ve dalgalı seyirli ağrılarla haftalar-aylar sürebilir; diğer sindirim hastalıklarıyla karışabilir ve zaman zaman alevlenebilir.

Gangrenöz Apandisit

Kan akımının bozulmasına bağlı doku ölümü gelişir; şiddetli ağrı, yüksek ateş ve genel durum bozukluğu görülebilir. Kısa sürede perforasyona dönüşme riski yüksektir.

Subakut Apandisit

Akut tablonun daha yavaş, sinsi bir varyantıdır. Belirtiler hafif-orta olabilir, tanı gecikebilir ve kronikleşme/komplike olma riski taşır.

Perfore (Patlamış) Apandisit

Apendiksin yırtılmasıyla iltihap karın boşluğuna yayılır; peritonit ve sepsis riski nedeniyle acil cerrahi ve geniş spektrumlu antibiyotik tedavisi gerekir.

Flegmonöz Apandisit

Apendiks duvarında yaygın iltihap ve şişme vardır; tedavi edilmezse gangrenöz ya da perfore forma ilerleyebilir.

Emfizematoz Apandisit

Gaz üreten bakterilere bağlı duvar içinde hava birikimi ile seyreder. Bağışıklığı baskılanmış kişilerde daha sık ve hızlı kötüleşme eğilimindedir.

Apandisitin Nedenleri

En yaygın mekanizma apendiks lümeninin tıkanmasıdır. Tıkanma sonrası drenaj bozulur, bakteriler çoğalır ve duvar basıncı artar.

Fekalit (dışkı taşı) ile tıkanma
Lenfoid doku büyümesi
Parazitler ve diğer enfeksiyonlar
Yabancı cisimler
Travma
Tümör veya kitleler

Apendiks Lümeninin Tıkanması

Dışkı taşları, yabancı cisimler ya da lenfoid hiperplazi lümeni kapatarak bakteri çoğalmasına ve iltihaplanmaya yol açar. Basınç artışı dokuda kanlanma bozukluğu ve perforasyon riskini artırır.

Enfeksiyonlar

Gastrointestinal viral/bakteriyel enfeksiyonlar apendiks duvarında şişmeye neden olup lümen tıkanmasına zemin hazırlayabilir.

Travma

Karın bölgesine alınan darbeler nadiren apandisiti tetikleyebilir; klinik şüphe varlığında yakın izlem gerekir.

Tümörler

Apendiks içinde veya çevresinde yerleşen kitleler lümeni bloke ederek iltihaplanmaya yol açabilir; genellikle daha sinsi ilerler.

Apandisit Patlaması Belirtileri

Rüptür genellikle ilk belirtilerden sonraki 24–48 saatte gelişebilir. Kısa süreli ağrı azalması yanıltıcı olabilir; ardından tablo hızla ağırlaşır.

Şiddetli yaygın karın ağrısı ve hassasiyet
Yüksek ateş, titreme
Karında şişlik, bulantı-kusma
Genel durum bozulması

Apandisit Nasıl Teşhis Edilir?

Tanı, klinik değerlendirme ile laboratuvar ve görüntüleme bulgularının birlikte yorumlanmasıyla konur.

Hastalık öyküsü ve semptomların seyri (ağrının yeri ve göçü)
Fizik muayene: McBurney noktasında hassasiyet, rebound, kas defansı
Kan testleri: Lökosit, CRP artışı
İdrar tahlili: Üriner nedenlerin dışlanması
Görüntüleme: Çocuk ve gebelerde USG; yetişkinlerde şüphede BT; uygun olguda MR

Apandisit Nasıl Tedavi Edilir?

Standart tedavi apendektomidir. Cerrahi gecikmeden uygulandığında komplikasyon riski düşer ve iyileşme hızlanır. Seçilmiş erken olgularda antibiyotikle konservatif yaklaşım düşünülebilir; ancak nüks ve klinik kötüleşme olasılığı nedeniyle yakın takip şarttır.

Laparoskopik apendektomi: Daha az ağrı, kısa hastanede kalış, küçük izler
Açık apendektomi: Perforasyon veya yaygın enfeksiyonda tercih edilebilir
Antibiyotik tedavisi: Seçilmiş olgularda tek başına veya cerrahiye köprü
Acil cerrahi ve drenaj: Peritonit/apse varlığında zorunludur

Apandisit Ameliyatı

Apendektomi, iltihaplı apendiksin çıkarılması işlemidir ve kalıcı tedavi sağlar. Gecikme, perforasyon ve sepsis riskini artırır.

Ameliyat Nasıl Yapılır?

Laparoskopide birkaç küçük kesiyle kamera ve özel aletler kullanılır; iyileşme süresi genellikle daha kısadır. Açık cerrahi sağ alt kadranda tek kesiden uygulanır; ileri veya komplike olgularda uygun olabilir.

Ameliyat Sonrası İyileşme Süreci

İyileşme yönteme göre değişir. Erken mobilizasyon, uygun beslenme, yara bakımı ve reçeteli ilaçların düzenli kullanımı önemlidir. Yüksek ateş, şiddetli ağrı veya yara yerinde akıntı/enfeksiyon bulguları gelişirse acil değerlendirme gerekir.

Apandisit Tedavisinde Ameliyatsız Yaklaşımlar

Seçilmiş ve erken olgularda antibiyotikle tedavi düşünülebilir; ancak nüks riski vardır ve hastalar yakın klinik izlem gerektirir. Destekleyici önlemler (sıvı, dinlenme) semptomları hafifletebilir fakat kalıcı tedavi sağlamaz.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

Apandisit neden iltihaplanır?

En sık neden apendiks lümeninin fekalit, lenfoid şişme, enfeksiyon veya yabancı cisimle tıkanmasıdır; tıkanma bakteri çoğalmasına ve iltihaba yol açar.

Apandisit hangi durumlarda patlar?

Tedavi geciktiğinde artan basınç ve doku hasarı duvarı zayıflatır; genellikle belirtilerden 24–72 saat sonra perforasyon gelişebilir.

Apandisit nasıl başlar ve ilerler?

Ağrı çoğu kez göbek çevresinde başlar, sağ alt kadrana göç eder; bulantı, iştahsızlık ve ateş eklenir. Tıkanma sürerse enfeksiyon derinleşir ve patlama riski artar.

Apandis patlaması neden tehlikelidir?

İltihabın karın içine yayılması peritonit ve sepsise yol açabilir; acil cerrahi ve antibiyotik tedavisi gerektirir.

Apandisit ilk belirtileri nelerdir?

Göbek çevresinde başlayan ve sağ alt kadrana kayan ağrı, bulantı-kusma, iştahsızlık ve hafif ateş.

Apandisit olup olmadığımı nasıl anlarım?

Sağ alt karında artan ağrıya bulantı ve ateş eşlik ediyorsa apandisit olasıdır; kesin tanı için tıbbi değerlendirme gerekir.

Apandisit ameliyatı kaç saat sürer?

Laparoskopik apendektomi genellikle 30–60 dakika sürer; açık cerrahide süre olgunun durumuna göre uzayabilir.

Apandisit ağrısı nerede ve nasıldır?

Önce künt ve yaygınken, zamanla sağ alt kadranda belirginleşen ve hareketle artan keskin bir ağrı şeklindedir.

Evde apandisit testi var mı?

Kesin tanı koyan ev içi test yoktur. Şüphede gecikmeden sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.

Apandisit en çok kimlerde görülür?

En sık 10–30 yaş arasında görülür; erkeklerde biraz daha fazladır ancak her yaşta ortaya çıkabilir.