Arpacık Nedir? Belirtileri, Nedenleri ve Tedavi Yöntemleri

Arpacık (hordeolum), göz kapağındaki Zeis/Moll veya meibomian bezlerinin akut bakteriyel enfeksiyonudur; en sık etken Staphylococcus aureus’tur. Klinik olarak ağrılı, eritemli, lokalize şişlik ve bazen püstül ile seyreder; persistan, ağrısız nodül şalazyonu düşündürür. İlk basamak tedavi sıcak kompres ve kapak hijyenidir; lezyonu sıkmaktan, makyaj ve kontakt lensten kaçınılmalıdır. Blefarit eşliği veya drenaj varlığında topikal antibiyotikli pomad düşünülebilir; preseptal selülit şüphesinde sistemik antibiyotik endikedir. Göz çevresine bitkisel/evsel ürün uygulamaları (çay poşeti, aloe vera, bal vb.) kanıtlı değildir ve irritasyon/enkontaminasyon riski taşır. 48–72 saatte düzelmeme, görme azalması, ateş veya yayılım bulguları acil göz hekimi değerlendirmesi gerektirir.

Arpacık Nedir?

Arpacık (hordeolum), göz kapağındaki yağ bezlerinin akut bakteriyel enfeksiyonuna bağlı gelişen, ağrılı ve kızarık şişliktir. Dış arpacık kirpik diplerinde, iç arpacık kapak içinde ortaya çıkar. Lezyonun ağrı ve kızarıklığı azalarak sert, ağrısız bir kitlenin kalması durumunda tablo şalazyon ile uyumlu olabilir.

Arpacık Belirtileri

Göz kapağında lokal ağrı, kızarıklık ve hassas şişlik
Isı artışı ve dokunmakla hassasiyet
Göz yaşarması, batma/yabancı cisim hissi
Lezyon ucunda sarı-beyaz irin başı oluşumu
Kapak ödemine bağlı geçici görme bulanıklığı

Arpacık Nedenleri

En yaygın etken Staphylococcus aureus’tur. Aşağıdaki durumlar riski artırır:

Yetersiz kapak hijyeni, sık göz ovalama
Kontakt lenslerin uygunsuz/steril olmayan kullanımı
Eski veya paylaşılan göz makyajı ürünleri
Blefarit, rozasea ve yağlı cilt
Diyabet, bağışıklık baskılanması
Stres, uyku yetersizliği

Arpacık Tedavisi

Evde bakım

Sıcak kompres: Temiz ve ılık (yakıcı olmayan) bezi 10–15 dakika, günde 3–6 kez uygulayın.
Göz kapağı hijyeni: Seyreltilmiş bebek şampuanı veya ticari kapak temizleyicileriyle kirpik diplerini nazikçe temizleyin.
Lezyonu sıkmayın/kurcalamayın; süreç bitene kadar makyaj ve kontakt lens kullanmayın.
Kişisel havlu/yastık kılıfı kullanın, ellerinizi sık yıkayın.
Ağrı için uygun hastalarda parasetamol/ibuprofen tercih edilebilir.

İlaç tedavisi

Kapak kenarı iltihabı eşlik ediyorsa veya drenaj varsa topikal antibiyotikli pomad/damla (ör. eritromisin pomad) verilebilir. Yayılım bulguları, preseptal selülit şüphesi veya riskli hastalarda sistemik antibiyotik gerekebilir. Steroid preparatlar enfeksiyon varlığında hekim önerisi olmadan kullanılmamalıdır.

Cerrahi müdahale

Büyük, ağrılı, yineleyen ya da tedaviye dirençli olgularda göz hekimi lokal anestezi altında insizyon-drenaj; şalazyon için küretaj veya gerektiğinde intralezyonel steroid uygulayabilir.

Sık Yapılan Hatalar

Çay poşeti, aloe vera, bal, zerdeçal, hint yağı gibi ürünleri göz çevresine sürmek (irritasyon ve kontaminasyon riski)
Lezyonu sıkmak/patlatmak
Aktif enfeksiyon sırasında kontakt lens ve göz makyajı kullanmak

Arpacıktan Korunma Yöntemleri

Ellerinizi düzenli yıkayın, gözleri ovalamaktan kaçının.
Göz makyajını her gece tamamen temizleyin; eski ürünleri yenileyin ve paylaşmayın.
Kontakt lens bakım talimatlarına uyun; solüsyon ve lens kutusunu düzenli değiştirin.
Kronik blefarit/rozasea varsa düzenli kapak hijyeni uygulayın.
Kişisel havlu-yastık kılıfı kullanın ve sık değiştirin.

Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?

48–72 saatte belirgin düzelme yoksa veya hızla kötüleşiyorsa
Görme azalması, çift görme, göz hareketlerinde ağrı varsa
Ateş, yaygın kızarıklık/şişlik veya yüzeye yayılım bulguları gelişirse
Yineleyen arpacıklar veya sert, ağrısız kitle (şalazyon) oluşuyorsa
Bebekler, diyabetliler ve bağışıklığı baskılanmış bireyler

Sıkça Sorulan Sorular

Arpacık kaç günde geçer?

Hafif olgular genellikle 3–7 günde iyileşir; bazıları 1–2 haftayı bulabilir. 48–72 saatte düzelme yoksa değerlendirme gerekir.

Arpacık bulaşıcı mı?

Doğrudan bulaşıcı bir hastalık değildir; ancak sorumlu bakteriler ortak havlu/makyaj gibi eşyalarla taşınabilir. Hijyen önlemleri önemlidir.

Arpacık ve şalazyon farkı nedir?

Arpacık enfeksiyon kaynaklı, ağrılı ve kızarıktır; şalazyon genellikle enfeksiyonsuz, ağrısız ve sert kitle şeklindedir. Tedavi yaklaşımları farklılık gösterebilir.

Makyaja ve kontakt lense ne zaman dönebilirim?

Akıntı ve kızarıklık tamamen geçene kadar makyaj ve lens kullanmayın. Dönüşte temiz, mümkünse yeni ürünlerle başlayın.