ASD (Atriyal Septal Defekt) Nedir? Belirtileri ve Tedavisi

Atriyal septal defekt (ASD), atriyal septumda doğuştan açıklık nedeniyle sol-sağ şant oluşan bir konjenital kalp hastalığıdır. Küçük defektler asemptomatik olabilirken, orta-büyük defektler sağ kalp hacim yüklenmesine, pulmoner kan akımının artmasına ve zaman içinde sağ kalp dilatasyonu, aritmi ve pulmoner hipertansiyona yol açabilir. Tanı çoğunlukla ekokardiyografiyle konur; TTE ilk basamaktır, seçilmiş olgularda TEE ve kesitsel görüntüleme ek bilgiler sağlar. Tedavi, defektin tipi ve boyutu ile hemodinamik etkisine göre izlem, perkütan cihazla kapatma (özellikle sekundum ASD’lerde) veya cerrahi onarım (primum, sinüs venozus gibi) seçeneklerini içerir. Uygun zamanda kapatma, komplikasyon riskini azaltır ve fonksiyonel kapasiteyi iyileştirir. Müdahale sonrası kısa süreli endokardit profilaksisi ve antitrombotik tedavi hasta ve işleme göre planlanabilir.

ASD (Atriyal Septal Defekt) Nedir?

Atriyal septal defekt (ASD), kalbin iki üst odacığı olan sağ ve sol atriyumları ayıran duvarda doğuştan oluşmuş bir açıklıktır. Bu delik nedeniyle sol atriyumdaki oksijenli kanın bir kısmı sağ atriyuma geçer ve akciğerlere giden kan miktarı artar. Küçük defektler uzun süre belirti vermeyebilirken, orta ve büyük açıklıklar zamanla nefes darlığı, çabuk yorulma, çarpıntı ve çocuklarda büyüme geriliğine yol açabilir.

ASD (Atriyal Septal Defekt) Neden Olur?

ASD, fetüste dolaşım için gerekli açıklıkların doğum sonrası kapanmaması ya da septum gelişimindeki kusurlar nedeniyle ortaya çıkar. Sol atriyumdan sağ atriyuma geçen ek kan akımı sağ kalp boşluklarını hacim yüküne maruz bırakır ve zamanla sağ kalp genişlemesi ile pulmoner arter basıncında artışa neden olabilir.

ASD (Atriyal Septal Defekt) Tipleri Nelerdir?

ASD, septumdaki açıklığın konumuna ve eşlik eden anomalilere göre sınıflandırılır. Tedavi stratejisi tipine göre değişiklik gösterebilir.

Sekundum ASD

En sık görülen tiptir ve fossa ovalis bölgesinde yer alır. Uygun anatomide kateterle cihaz yerleştirilerek kapatma yapılabilir; küçük defektler çocuklukta kendiliğinden kapanabilir.

Primum ASD

Septumun alt kısmında, atriyoventriküler kapaklara yakın konumdadır. Sıklıkla kapak problemleriyle birliktedir ve tedavisi genellikle cerrahi onarım gerektirir.

Sinüs Venozus ASD

Vena kava girişlerine yakın bölgede görülür. Kısmi anormal pulmoner venöz dönüş ile birlikte olabilir ve standart yaklaşım cerrahi düzeltmedir.

Koroner Sinüs ASD

Nadir bir tiptir ve sıklıkla kompleks doğuştan kalp anomalileriyle birliktedir. Tedavi çoğunlukla cerrahidir.

ASD'nin Kalp Sağlığı Üzerindeki Etkileri

Şant miktarı arttıkça sağ kalp boşluklarında genişleme ve akciğere giden kan akımında artış gelişir. Uzun dönemde ritim bozuklukları, sağ kalp yetmezliği, pulmoner hipertansiyon ve nadiren inme görülebilir. Küçük açıklıklar genellikle yaşam kalitesini etkilemezken, büyük defektlerde müdahale edilmezse komplikasyon riski yükselir.

Sağ kalp hacim yüklenmesi ve yetmezlik
Aritmiler (ör. atriyal fibrilasyon)
Pulmoner hipertansiyon
Nadir de olsa inme riski
İleri olgularda Eisenmenger sendromu

ASD Belirtileri

Belirtiler defektin boyutuna ve yaşa göre değişir. Bebek ve çocuklarda bulgular hafif olabilir; erişkin yaşta eforla nefes darlığı ve çarpıntı öne çıkar.

Çabuk yorulma, eforla nefes darlığı
Kalp çarpıntısı veya düzensiz ritim
Sık solunum yolu enfeksiyonları
Çocuklarda gelişme geriliği
Nadiren göğüs ağrısı ve ileri evrede siyanoz
İleri yaşlarda bacaklarda/karında şişlik

ASD Nasıl Teşhis Edilir?

Fizik muayenede üfürüm saptanabilir. Kesin tanıda ekokardiyografi temel yöntemdir; defektin yeri, boyutu ve şant miktarı değerlendirilir. Seçilmiş olgularda TEE, EKG, akciğer grafisi ve kardiyak BT/MR ek bilgi sağlayabilir.

Transtorasik Ekokardiyografi (TTE)
Transözofageal Ekokardiyografi (TEE)
EKG ve akciğer grafisi
Kardiyak BT veya MR

ASD Tedavisi

Tedavi; defektin tipi, boyutu ve hemodinamik etkisine göre belirlenir. Küçük ve asemptomatik defektler izlenebilir. Orta-büyük defektlerde kapatma önerilir.

ASD Ameliyatı Nasıl Yapılır?

Cerrahi onarımda göğüs duvarı açılarak defekt dikilerek veya yama ile kapatılır. Primum ve sinüs venozus gibi tiplerde sıklıkla cerrahi tercih edilir.

Kateterle Kapatma (Perkütan)

Uygun sekundum ASD’lerde kasıktan yerleştirilen kateter aracılığıyla cihazla kapatma yapılabilir. Kesilmeden uygulanan bu yöntem genellikle daha kısa iyileşme süresi sağlar.

Açık Kalp Ameliyatı

Kateterle kapatmaya uygun olmayan büyük veya kompleks defektlerde uygulanır. Gerekirse eşlik eden kapak veya damar anomalileri aynı seansta düzeltilir.

ASD Ameliyatı Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler

Taburculuk sonrası dönemde ağır egzersizlere geçici olarak ara verilmesi, ilaçların (ör. kan sulandırıcılar) hekimin önerdiği doz ve sürede kullanılması ve yara bakımı önemlidir. İşleme bağlı olarak kısa süreli endokardit profilaksisi önerilebilir. Sigara ve tütün ürünlerinden uzak durmak, sağlıklı beslenme, ideal kiloyu sürdürmek ve düzenli uyku iyileşmeyi destekler.

Doktorun belirlediği aktivite planına uyma
İlaçların düzenli kullanımı ve kontrol randevuları
Geçici süre dalış veya yüksek irtifa aktivitelerinden kaçınma
Kalp-damar sağlığını destekleyen yaşam tarzı

ASD Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

ASD Ameliyatı Kaç Saat Sürer?

Olguya göre değişmekle birlikte açık cerrahi genellikle 2–3 saat civarındadır.

ASD Kaç Yaşına Kadar Kapanır?

Küçük sekundum defektler yaşamın ilk yıllarında kendiliğinden kapanabilir. 3 yaşından sonra spontan kapanma olasılığı düşer.

ASD Sekundum Küçük Ne Demek?

Fossa ovalis bölgesindeki küçük açıklığı ifade eder; çoğu zaman belirti vermez ve kendiliğinden kapanabilir.

ASD Kendiliğinden Kapanır mı?

Küçük defektlerde erken çocukluk döneminde kapanma görülebilir; büyük defektlerde müdahale gerekir.

ASD Tehlikeli midir?

Uygun zamanda tedavi edilmezse sağ kalp yetmezliği, aritmi ve pulmoner hipertansiyon gibi sorunlara yol açabilir.

ASD Üfürümü Nasıl Oluşur?

Atriyumlar arasında anormal kan geçişi türbülans yaratır ve stetoskopla duyulan üfürüme neden olabilir.

ASD İlaçla Tedavi Edilebilir mi?

İlaçlar şantı kapatmaz; ancak semptom kontrolü ve eşlik eden durumların yönetimi için kullanılabilir.

ASD Ağrı Yapar mı?

Genellikle nefes darlığı ve çarpıntı ön plandadır; göğüs ağrısı daha nadirdir.

ASD Genetik midir?

Ailesel yatkınlık ve bazı genetik sendromlarla ilişkili olabilir; çoğu olgu sporadiktir.

ASD Nasıl Anlaşılır?

Belirtiler ve muayene bulguları üzerine ekokardiyografi ile tanı kesinleştirilir.