Astigmat Nedir? Astigmat Belirtileri, Astigmat Nedenleri ve Tedavisi

Astigmat, kornea veya lens yüzeyindeki asferik eğriliğin ışığın retinada odaklanmasını bozmasıyla oluşan bir refraksiyon kusurudur. Klinik olarak bulanık görme, kontrast duyarlılığında azalma, parlama ve baş ağrısı ile prezente olur; sıklıkla miyopi veya hipermetropi ile birliktedir. Tanıda refraksiyon, keratometri ve kornea topografisi birlikte kullanılarak astigmatın büyüklüğü ve ekseni belirlenir. Tedavi; silindirik düzeltmeli gözlükler, torik kontakt lensler, ortokeratoloji ve uygun adaylarda lazer refraktif cerrahi (LASIK/PRK) ya da torik göz içi lens implantlarını içerir. Etiyolojide genetik bileşen baskın olup, keratokonus ve cerrahi/traumatik kornea şekil değişiklikleri düzensiz astigmatın başlıca nedenlerindendir.

Astigmat Nedir?

Astigmat, kornea ya da göz merceğinin ideal küresel yapısından saparak daha oval/düzensiz bir eğime sahip olması sonucu ışığın retinada tek bir noktada odaklanamamasıdır. Bu durum hem yakın hem de uzak mesafede bulanık, gölgeli veya çarpık görmeye yol açabilir ve çoğu kez miyopi ya da hipermetropi ile birlikte seyreder.

Astigmat doğuştan olabilir, zamanla değişebilir veya travma ve cerrahi sonrası gelişebilir. Tanı, kapsamlı göz muayenesi ve optik ölçümlerle kesinleştirilir.

Astigmatın Belirtileri Nelerdir?

Astigmatta en sık görülen şikayetler bulanık/bozuk görme, göz yorgunluğu, baş ağrısı, gece görüşünde güçlük ve gözleri kısma ihtiyacıdır. Uzun süreli okuma ya da ekrana bakma sonrasında semptomlar belirginleşebilir.

Bulanık, gölgeli veya çift görme
Gözlerde yorgunluk ve odaklanma güçlüğü
Gözleri kısarak bakma alışkanlığı
Baş ağrısı, özellikle gün sonunda
Gece ışıklarda saçılma, parlama ve halo
Işığa hassasiyet

Bulanık veya Bozuk Görme

Düzensiz eğriliğe bağlı olarak görüntüler retinada net odaklanamaz; nesneler çarpılmış, gölgeli veya çift algılanabilir.

Gözlerde Yorgunluk ve Ağrı

Göz, netliği artırmak için ekstra çaba harcadığından okuma ve ekran çalışmaları sonrası göz çevresinde ağrı ve baskı hissi gelişebilir.

Gece Görüşünde Zorluk

Düşük aydınlatmada kontrast duyarlılığı azalır; far ve sokak lambalarında parlama/halo şikayetleri artar.

Baş Ağrısı

Sürekli odaklama çabası kas yorgunluğuna ve gün sonunda belirginleşen baş ağrılarına neden olabilir.

Işık Hassasiyeti

Parlak ışıklarda kamaşma ve rahatsızlık görülebilir; güneş, far ve ekran ışıkları şikayetleri tetikleyebilir.

Gözleri Kısarak Bakma İhtiyacı

Kısma, geçici olarak odaklanmayı iyileştirse de kalıcı çözüm sağlamaz ve ek gerilime yol açabilir.

Astigmat Neden Olur?

Astigmatın temelinde kornea veya lens yüzeyinin simetriden sapması vardır. Genetik yatkınlık başlıca faktördür; bunun yanında keratokonus, göz yaralanmaları, cerrahi girişimler ve yaşa bağlı değişimler de rol oynar.

Genetik ve doğuştan şekil farklılıkları
Korneanın düzensizleşmesi (keratokonus vb.)
Travma ve ameliyat sonrası yapısal değişiklikler
Lens eğimindeki farklılıklar

Korneanın Düzensiz Şekli

Eliptik/oval kornea, ışığı odak düzlemine eşit kırmaz; bu da iki farklı meridyen arasında kırma gücü farkı doğurur.

Lens Eğriliği

Merceğin eğimindeki asimetri (lentiküler astigmat) de benzer biçimde odaklanmayı bozar.

Doğuştan Gelen Faktörler

Aile öyküsü ile ilişkili olabilir; bebeklikten itibaren düzenli kontroller erken saptama sağlar.

Göz Yaralanmaları ve Ameliyat Sonrası

Travma veya cerrahi insizyonlar kornea geometriğini değiştirerek kalıcı astigmat oluşturabilir.

Astigmat Nasıl Teşhis Edilir?

Teşhis, kapsamlı göz muayenesi ve optik ölçümlerle konur. Refraksiyon testi, keratometri ve kornea topografisi astigmatın büyüklüğü ve eksenini belirlemede temel yöntemlerdir.

Görme keskinliği değerlendirmesi
Refraksiyon (subjektif ve otorefraktometre ile)
Keratometri (kornea eğriliği ölçümü)
Kornea topografisi (yüzey haritalama)
Slit lamba biyomikroskopisi

Göz Muayenesi ve Astigmat Testi

Uygun lens kombinasyonları ile en net görüş aranır; eksen ve silindir gücü tespit edilir.

Refraksiyon Testi (Kırılma Testi)

Farklı merceklerle deneme yapılarak subjektif tercih alınır; cihaz ölçümleri ile karşılaştırılır.

Astigmat Dereceleri Nelerdir?

Astigmat şiddeti genellikle diyoptri ile ifade edilir ve görme etkisine göre sınıflandırılır:

Hafif: 0.25–1.00 D (çoğu kişide minimal şikayet)
Orta: 1.00–2.00 D (belirgin bulanıklık, yorgunluk)
İleri: 2.00–3.00 D (özel torik düzeltme gereksinimi)
Yüksek: ≥3.00 D (günlük yaşamı belirgin etkiler, cerrahi seçenekler değerlendirilebilir)

Astigmat Türleri Nelerdir?

Astigmat, oluştuğu dokuya ve odaklanma özelliklerine göre sınıflanır. Korneal astigmat en yaygın tiptir; lentiküler astigmat mercek kaynaklıdır. Optik odaklanmaya göre basit, bileşik ve karma tipler de tanımlanır.

Düzenli Astigmat

Meridyenler arası kırma gücü farkı sabittir ve eksenler birbirine dik konumlanır; gözlük veya torik lensle iyi düzelir.

Düzensiz Astigmat

Korneal yüzey düzensizdir; genellikle keratokonus, skar ya da cerrahiye bağlı gelişir. Sert (RGP) lensler veya cerrahi gerekebilir.

Miyopik ve Hipermetropik Astigmat

Odak noktalarının retina önünde (miyopik), arkasında (hipermetropik) ya da her iki yönde (karma) yer aldığı durumları ifade eder.

Miyop Astigmat Nedir?

Miyop astigmatta hem uzak görme bozulur hem de astigmata bağlı çizgi ve şekillerde çarpılma yaşanır. Uzaktaki nesneleri seçmek, tabelaları okumak ve gece araç kullanmak zorlaşabilir. Gözlük, torik kontakt lens veya uygun hastada lazer cerrahisi ile düzeltilebilir.

Astigmat Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Tedavi seçimi, astigmatın derecesi, kornea yapısı ve yaşam tarzına göre bireyselleştirilir.

Silindirik camlı gözlükler
Torik veya sert kontakt lensler
Lazer cerrahisi (LASIK, PRK)
Torik göz içi mercek implantları
Ortokeratoloji (gece lensleri, geçici düzeltme)

Gözlük Kullanımı

Güvenli ve erişilebilir ilk seçenektir; çocuklar ve cerrahi düşünmeyen yetişkinlerde etkilidir.

Kontakt Lens (Torik Lensler)

Astigmatik kırılmayı dengelemek için tasarlanmıştır; uygun oturuş ve hijyen başarı için kritiktir.

Lazer Cerrahisi (LASIK/PRK)

Kornea şekli yeniden düzenlenerek kalıcı düzeltme sağlanabilir; öncesinde ayrıntılı uygunluk değerlendirmesi şarttır.

Diğer Cerrahi Yöntemler

LASIK’e uygun olmayanlarda PRK/LASEK veya torik göz içi mercekleri düşünülebilir.

Astigmat İçin Gözlük ve Lens Seçimi

Reçetede doğru silindir gücü ve eksen hayati önem taşır. Antirefle kaplama, ince ve hafif cam seçimi konforu yükseltir. Kontakt lenste torik tasarımın stabil kalması, uygun malzeme ve değişim sıklığına uyum görme kalitesini artırır.

Astigmatın Günlük Hayat Üzerindeki Etkileri

Okuma ve ekran çalışmalarında çabuk yorulma
Gece sürüşte parlama ve halo nedeniyle zorlanma
Detay gerektiren işlerde odaklanma güçlüğü
Baş ağrıları ve verimlilikte azalma

Astigmatı Önlemek Mümkün mü?

Doğuştan astigmat tamamen önlenemez; ancak riskleri azaltmak ve şikayetleri kontrol etmek mümkündür. Gözleri ovuşturmaktan kaçınmak, UV koruması kullanmak, ekran ergonomisine dikkat etmek ve keratokonus gibi durumları erken saptamak önemlidir. Düzenli göz muayeneleri olası değişimleri zamanında yakalamayı sağlar.

Astigmatı Olan Kişiler İçin Göz Sağlığı Önerileri

Yıllık göz muayenelerinizi aksatmayın
Çalışma alanında aydınlatmayı ve ekran mesafesini optimize edin
20-20-20 kuralını uygulayın; göz kuruluğunu önleyin
Güneş altında UV korumalı gözlük kullanın
Kontakt lens hijyenine özen gösterin ve kullanım sürelerine uyun
Gözleri sık ovuşturmaktan kaçının

Astigmat ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

Astigmat zamanla artar mı? Bazı kişilerde derecede değişim olabilir; düzenli kontroller önerilir.
Bebeklerde astigmat düzelebilir mi? Büyüme ile değişkenlik gösterebilir; gözlükle düzeltim sıktır.
Lazer herkes için uygun mu? Kornea kalınlığı ve stabil refraksiyon gibi kriterler sağlanmalı; her hasta uygun olmayabilir.
Astigmat baş ağrısı yapar mı? Sürekli odak çabası baş ağrısını tetikleyebilir.
Kontakt lens astigmatı düzeltebilir mi? Torik ve RGP lensler etkili görme sağlayabilir.