Atelektazi Nedir? Atelektazi Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri

Atelektazi, hava yollarının tıkanması veya akciğer dokusunun dıştan basıyla kollabe olması sonucu alveollerin havalanamamasıyla ortaya çıkan bir tablodur. En sık nedenler arasında mukus tıkaçları, bronş içi veya dışı kitleler ve ameliyat sonrası yüzeyel soluma yer alır. Tanıda ilk basamak genellikle akciğer grafisidir; BT, tutulumun yaygınlığını ve olası etiyolojiyi aydınlatır. Arteriyel kan gazı oksijenlenme bozukluğunu gösterir; bronkoskopi hem tanısal hem de terapötik amaçla kullanılabilir. Tedavi altta yatan nedeni gidermeye, sekresyon temizliğine ve akciğerin yeniden genişlemesine odaklanır; enfeksiyon varlığında antibiyotik, hipoksemide oksijen, seçilmiş olgularda bronkoskopik veya cerrahi girişimler uygulanır.

Atelektazi nedir?

Atelektazi, akciğerin bir kısmının veya tamamının yeterince havayla dolamaması sonucu alveollerin kapanmasıyla gelişir. Hava yollarının içten (mukus tıkacı, bronş içi tümör, yabancı cisim) tıkanması ya da dıştan (tümör, büyümüş lenf düğümü, damarsal bası) sıkıştırılması akımın kesilmesine ve etkilenen alanın solunuma katılamamasına yol açar.

İçten tıkanıklık: mukus tıkaçları, bronş içi kitleler, yabancı cisimler
Dıştan bası: akciğer dışı tümörler, büyümüş lenf düğümleri, damarsal komşuluk
Risk artışı: sigara kullanımı, büyük ameliyatlar sonrası yüzeyel soluma, bazı akciğer hastalıkları

Atelektazi belirtileri

Atelektazi sessiz seyredebilir veya altta yatan hastalığa bağlı belirtilerle ortaya çıkabilir. En sık görülen yakınmalar şunlardır:

Nefes darlığı ve hava açlığı
Hızlı, yüzeyel soluma
Uzamış öksürük
Hırıltılı solunum

Tanı yöntemleri

Öykü ve muayenenin ardından tanıyı netleştirmek ve nedeni belirlemek için aşağıdaki incelemeler uygulanabilir:

Akciger röntgeni

Genellikle ilk basamak görüntülemedir ve kollaps alanlarını ya da dolaylı bulguları gösterebilir.

Bilgisayarlı tomografi (BT)

Akciğer yapısını ayrıntılı göstererek tutulumun yaygınlığını ve olası tıkayıcı/dış bası nedenlerini ortaya koyar.

Arteriyel kan gazı

Oksijenlenme, karbondioksit düzeyi ve asit-baz durumunu değerlendirerek solunum yetmezliğinin ciddiyetini belirlemeye yardımcı olur.

Bronkoskopi

Hava yollarının doğrudan görüntülenmesini sağlar; mukus tıkacı veya yabancı cisim varsa aynı seansta çıkarılabilir.

Atelektazi nasıl tedavi edilir?

Tedavinin esası, atelektaziye yol açan nedeni ortadan kaldırmak ve akciğerin yeniden genişlemesini sağlamaktır. Destekleyici yaklaşımlar, sekresyonların temizlenmesi ve enfeksiyonların kontrolünü içerir.

Mukus tıkaçlarını seyreltici ilaçlar ve etkili öksürük teknikleri
Solunum fizyoterapisi ve derin nefes egzersizleri
Enfeksiyon düşünülüyorsa uygun antibiyotikler
Hipoksemide oksijen desteği
Yabancı cisim veya seçilmiş darlıklarda bronkoskopik müdahale
Kronik, sınırlı ve tekrarlayan enfeksiyon odağı olan alanlarda cerrahi çıkarım

Ne zaman doktora başvurmalı?

Aniden başlayan şiddetli nefes darlığı, göğüs ağrısı, dudaklarda/mukozalarda morarma veya yüksek ateş gelişirse acil tıbbi değerlendirme gereklidir.

Yeni başlayan ya da hızla kötüleşen nefes darlığı
Dayanılmaz göğüs ağrısı
Morarma (siyanoz) veya bilinç bulanıklığı
Yüksek ateş ve titreme

Önleme ve yaşam tarzı

Riskin azaltılması için sigarayı bırakmak, ameliyat sonrası erken mobilizasyon ve düzenli solunum egzersizleri yapmak, yeterli sıvı alımı ve sekresyonların etkin temizliği önemlidir.

Sigarayı bırakma ve dumana maruziyetten kaçınma
Ameliyat sonrası düzenli derin nefes/öksürük egzersizleri ve mobilizasyon
Yeterli hidrasyon ve balgamı incelten önlemler
Altta yatan akciğer hastalıklarının düzenli takibi