Atriyal Fibrilasyon (AF) Nedir? Nedenleri, Belirtileri ve Tedavisi

Atriyal fibrilasyon (AF), atriyal elektriksel aktivitenin hızlı ve düzensizleşmesi sonucu ventrikül yanıtının düzensiz olduğu, inme ve kalp yetmezliği riskini artıran yaygın bir aritmidir. Risk faktörleri arasında hipertansiyon, yapısal kalp hastalığı, ileri yaş, hipertiroidi ve obstrüktif uyku apnesi öne çıkar. Tedavi yaklaşımı; tromboemboli profilaksisi (antikoagülasyon), hız kontrolü ve uygun hastalarda ritim kontrolünü içerir. Elektriksel kardiyoversiyon ve antiaritmikler ritim stratejisinde kullanılırken, semptomatik ve tekrarlayan olgularda kateter ablasyonu etkin bir seçenektir. Yaşam tarzı ve risk faktörü modifikasyonu (kilo yönetimi, kan basıncı kontrolü, uyku apnesi tedavisi) AF yükünü ve nüksleri azaltır.

Atriyal Fibrilasyon (AF) Nedir?

Atriyal fibrilasyon, kalbin üst odacıklarında (atriyumlar) düzensiz ve genellikle hızlı elektriksel aktiviteyle seyreden bir ritim bozukluğudur. Atriyumlar yeterince organize kasılamadığı için kalp, kanı verimli biçimde pompalayamaz ve kalp içinde pıhtı oluşma riski artar. Bu pıhtılar beyne giderek inme (felç) oluşturabilir.

Atriyal Fibrilasyonun Nedenleri

AF tek bir nedenden değil, çoğu zaman altta yatan kardiyak veya sistemik durumların birleşiminden kaynaklanır.

Yüksek tansiyon, koroner arter hastalığı, kalp kapağı hastalıkları
Kalp yetmezliği, geçirilmiş kalp krizi, doğumsal kalp hastalıkları
Tiroid bozuklukları (özellikle hipertiroidi)
Obstrüktif uyku apnesi ve kronik akciğer hastalıkları
Yoğun alkol tüketimi, aşırı kafein/uyarıcı kullanımı
Enfeksiyon, ateş, ciddi stres; ileri yaş ve genetik yatkınlık

Atriyal Fibrilasyonun Belirtileri

Belirtiler sessiz seyirden belirgin yakınmalara kadar geniş bir yelpazede görülebilir.

Çarpıntı, düzensiz ve hızlı kalp atımı
Nefes darlığı, göğüste baskı veya rahatsızlık
Yorgunluk, halsizlik, efor kapasitesinde azalma
Baş dönmesi, sersemlik, bayılma hissi

Yaygın Belirtiler

En sık yakınma çarpıntı ve nefes darlığıdır. Şikayetler eforla artabilir veya istirahatte aniden başlayıp durabilir.

Acil Değerlendirme Gerektiren Durumlar

Göğüs ağrısı, bayılma ve inme belirtileri (yüzde asimetri, konuşma bozukluğu, kol-bacak güçsüzlüğü) acil tıbbi yardım gerektirir.

Tanı Yöntemleri

AF tanısı ve altta yatan nedenlerin değerlendirilmesi aşağıdaki testlerle yapılır:

Elektrokardiyogram (EKG), uzun süreli ritim izlemi (Holter, olay kaydedici)
Ekokardiyografi (kalp yapısı ve kapaklar)
Kan testleri (tiroid fonksiyonu, elektrolitler)
Efor testi, akciğer grafisi
Gerektiğinde BT/MR anjiyografi veya kalp kateterizasyonu

Atriyal Fibrilasyon Tedavisi

Tedavinin ana hedefleri pıhtı ve inme riskini azaltmak, kalp hızını kontrol etmek ve uygun hastalarda normal ritmi sağlamak/korumaktır. Yaklaşım kişiye özgü planlanır.

Antikoagülanlar (pıhtı önleme)
Hız kontrolü: beta blokerler, kalsiyum kanal blokerleri
Ritim kontrolü: antiaritmik ilaçlar, elektriksel kardiyoversiyon
Girişimsel seçenekler: kateter ablasyonu, seçilmiş olgularda kalp pili veya cerrahi

İlaç Tedavisi

Antikoagülanlar inme riskini düşürür. Beta blokerler ve kalsiyum kanal blokerleri kalp hızını yavaşlatır; antiaritmikler uygun hastalarda sinüs ritmini sürdürmeye yardımcı olur.

Elektriksel Kardiyoversiyon

Kısa süreli anestezi altında uygulanan kontrollü elektrik şoku ile kalp normal ritme döndürülebilir. İşlem sonrası nüks riski nedeniyle takip ve gerekirse ilaç desteği önemlidir.

Ablasyon ve Cerrahi Seçenekler

Kateter ablasyonu, AF’yi tetikleyen odakların izole edilmesini hedefler ve semptomatik, tekrarlayan olgularda etkili olabilir. Bazı hastalarda kalp pili veya cerrahi Maze prosedürü gündeme gelebilir.

Yönetim ve Önleme

Tıbbi tedaviye ek olarak risk faktörlerinin kontrolü ve yaşam tarzı değişiklikleri AF yükünü azaltır ve atakların tekrarını önlemeye yardımcı olur.

Düzenli egzersiz ve sağlıklı, düşük sodyumlu kalp dostu beslenme
Sigarayı bırakma, alkol ve kafeini sınırlama
Tansiyon, kolesterol ve kan şekeri kontrolü
Yeterli uyku, stres yönetimi; kilo yönetimi ve uyku apnesinin tedavisi

Yaşam Tarzı Değişiklikleri

Kilo kaybı, düzenli fiziksel aktivite ve uyku düzeninin sağlanması ritim stabilitesini destekler; tetikleyicilerin azaltılması (alkol, fazla kafein) atak sıklığını düşürebilir.

Gelecekteki Krizlerden Korunma

Düzenli hekim kontrolleri, ilaç uyumu ve ritim izlemi esastır. Ani nörolojik belirtilerde vakit kaybetmeden acil başvuru hayati önem taşır.