Baker Kisti Nedir? Diz Arkası Kistinin Belirtileri ve Tedavisi
Baker kisti, diz eklemi arkasında sinovyal sıvının birikmesiyle oluşan ve çoğunlukla osteoartrit, romatoid artrit veya menisküs yırtığı gibi patolojilere eşlik eden popliteal bir kisttir. Klinik olarak diz arkasında şişlik, dolgunluk, ağrı ve hareket kısıtlılığı ile seyreder; büyüyen kistler baldırda baskı ve rahatsızlık yaratabilir. Tanıda fizik muayene temel olup, ultrasonografi kistin sıvı içeriğini doğrular, MR ise eşlik eden intraartiküler lezyonları ve ayırıcı tanıyı destekler. Tedavi altta yatan hastalığın kontrolü, istirahat, buz, NSAİİ, fizik tedavi ve seçilmiş olgularda aspirasyon-kortikosteroid enjeksiyonu; nadiren cerrahiyi kapsar. Tedavi edilmediğinde semptomlar ilerleyebilir ve kist rüptürü psödodvt tablosuna benzeyen ağrı-şişlik yapabilir. Uygun egzersiz ve kilo kontrolü nüks ve semptomları azaltmada faydalıdır.
Baker Kisti Nedir?
Baker kisti (popliteal kist), diz ekleminin arkasında eklem sıvısının bir cepte birikmesiyle oluşan, içi sıvı dolu bir keseciktir. Çoğunlukla osteoartrit, romatoid artrit veya menisküs yırtığı gibi eklem içi sorunlara eşlik eder. Diz arkasında şişlik, gerginlik ve hareketle artabilen ağrıya yol açabilir; kist büyüdükçe baldırda baskı ve dolgunluk hissi belirginleşebilir. Nadiren kist rüptüre olup sıvı baldır boyunca yayılabilir ve geçici morarma-şişlik görülebilir.
Baker Kisti Neden Oluşur?
Dizde fazla sinovyal sıvı üretimi ve bu sıvının arka bölgedeki bursa/poş içine yönlenmesi kistin temel mekanizmasıdır. Genellikle bir başka eklem hastalığının sonucudur:
- Osteoartrit (kireçlenme)
- Romatoid artrit ve diğer inflamatuar artropatiler
- Menisküs yırtıkları
- Diz travmaları ve zedelenmeler
- Sinovit (eklem içi iltihaplanma)
- Kristal artropatileri (ör. gut)
Kimlerde Daha Sık Görülür?
Görülme sıklığı 40 yaş üzeri yetişkinlerde, diz eklemini zorlayan iş ve sporlarda, menisküs yaralanması veya diz artriti olan bireylerde artar. Tekrarlayan diz travması geçiren sporcularda risk yüksektir.
Belirtiler
Semptomlar kistin boyutu ve altta yatan soruna göre değişir; çoğu hastada dinamik (hareketle artan) şikayetler öne çıkar.
Diz arkası şişlik ve ağrı
Diz arkasında ele gelen şişlik, gerginlik ve özellikle merdiven çıkma, çömelme veya uzun süre ayakta kalma ile artan ağrı tipiktir.
Hareket kısıtlılığı ve sertlik
Kist çevre dokulara baskı yaparak dizin tam bükülmesini ve düzleşmesini zorlaştırabilir; sertlik ve takılma hissi yaşanabilir.
Baskı ve dolgunluk hissi
Arkadaki sıvı birikimi otururken veya bacak tam gerildiğinde dolgunluk ve basınç hissini belirginleştirir; ilerleyen olgularda baldırda yayılım görülebilir.
Nasıl Teşhis Edilir?
Tanı çoğunlukla öykü ve fizik muayene ile konur; görüntüleme yöntemleri kisti doğrulamak ve eşlik eden lezyonları saptamak için kullanılır.
Fizik muayene
Hekim diz arkasındaki kitleyi palpe eder, ağrı ve hareket açıklığını değerlendirir; büyüklük ve hassasiyet kılavuz olur.
Ultrasonografi
Non-invaziv ve erişilebilir bir yöntemdir; kistin sıvı içeriğini, duvarını ve komşu yapıları gösterir, aspirasyon planlamasını kolaylaştırır.
MR görüntüleme
Yüksek çözünürlüklü değerlendirme sağlar; menisküs yırtığı, sinovit veya artrit gibi altta yatan patolojileri ve ayırıcı tanıyı netleştirir.
Nasıl Tedavi Edilir?
Yaklaşım semptomların şiddetine ve altta yatan nedene göre basamaklandırılır; çoğu olgu konservatif olarak yönetilir.
İlaç ve konservatif yaklaşım
İstirahat, buz uygulaması, kompresyon ve yüksekte tutma (RICE), NSAİİ ve aktivitelerin düzenlenmesi ilk basamaktır.
Aspirasyon ve kortikosteroid enjeksiyonu
Uygun olgularda kist içeriğinin boşaltılması ve/veya ekleme-kist çevresine kortikosteroid enjeksiyonu ağrı ve şişliği azaltabilir. Nüks riski altta yatan patoloji kontrol edilmezse devam eder.
Fizik tedavi ve egzersiz
Quadriceps-hamstring esnetme ve güçlendirme, kalça-kor stabilizasyonu ve eklem hareket açıklığı egzersizleri semptomları hafifletir ve fonksiyonu artırır.
Cerrahi tedavi
Dirençli ağrı, büyük kist ve sık nükslerde; eşlik eden menisküs yırtığı gibi nedenin artroskopik tedavisi veya kistin eksizyonu düşünülebilir. Cerrahi sonrası da altta yatan hastalık sürüyorsa nüks görülebilir.
Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Semptomlar zamanla artabilir; hareket kısıtlılığı günlük yaşamı zorlayabilir. Büyük kistler çevre sinir-damar yapılarına bası yapabilir. Rüptür durumunda baldırda ani şişlik, ağrı ve morarma gelişebilir; tablo derin ven trombozunu taklit edebilir ve tıbbi değerlendirme gerektirir.
Kistin büyümesi ve ağrının artması
Artan basınç çevre dokularda rahatsızlık ve fonksiyon kaybına neden olur.
Hareket kabiliyetinde azalma
Günlük aktivitelere katılım azalır, merdiven inip çıkma ve çömelme güçleşir.
Kist rüptürü ve sonuçları
Rüptür sonrası oluşan şişlik ve morarma genellikle geçicidir ancak ayırıcı tanı ve uygun tedavi için sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.
Korunma ve Diz Sağlığı
Diz sağlığını destekleyen alışkanlıklar semptomların kontrolünde ve nüksün azaltılmasında etkilidir.
Düzenli fiziksel aktivite
Diz çevresi kaslarını güçlendiren ve esnekliği artıran egzersizler eklem yükünü azaltır.
Yaralanmalardan korunma
Doğru teknikle egzersiz, uygun ayakkabı, ısınma-soğuma ve gerekirse dizlik kullanımı yaralanma riskini düşürür.
Sağlıklı vücut ağırlığı
Kilo kontrolü diz eklemlerine binen yükü azaltır ve osteoartrit ilerlemesini yavaşlatabilir.
Sık Sorulan Sorular
Baker kisti kendi kendine geçer mi?
Küçük ve semptomsuz kistler izlemde küçülebilir; belirgin ağrı veya kısıtlılık varsa tedavi gerekir.
Hangi doktora gidilmeli?
Ortopedi ve travmatoloji uzmanı başlıca başvuru alanıdır; altta yatan inflamatuar hastalıklarda romatoloji desteği gerekebilir.
Kist patlarsa ne olur?
Baldırda ani ağrı, şişlik ve morarma gelişebilir; derin ven trombozu ile karışabileceği için tıbbi değerlendirme önerilir.
Ameliyat sonrası tekrarlar mı?
Altta yatan eklem sorunu tedavi edilmezse nüks mümkündür; uygun tedavi ve rehabilitasyonla risk azaltılabilir.