Kolik Nedir? Kolik Belirtileri Nelerdir? Kolik Neden Olur?

İnfantil kolik; sağlıklı bebeklerde, genellikle akşamları belirginleşen ve 3-3-3 kuralıyla tanımlanan (≥3 saat/gün, ≥3 gün/hafta, ≥3 hafta) teselli edilemeyen ağlama epizotlarıyla seyreden, çoğu olguda 3–4. ayda kendiliğinden gerileyen bir tablodur. Etiyoloji multifaktöriyeldir; gastrointestinal olgunlaşmamışlık, mikrobiyota dengesizliği, beslenme paternleri, gıda alerjisi/intoleransı, çocukluk çağı migreni fenotipi ve aile içi stres/anksiyete olası katkı sağlayan unsurlar arasındadır. Tanı kliniktir; ayrıntılı öykü ve fizik muayene ile alarm bulguları dışlanır, rutin laboratuvar ve görüntüleme çoğunlukla gerekmez. Yönetimde odak, yatıştırıcı stratejiler ve ebeveyn desteğidir; Lactobacillus reuteri probiyotiği ile bazı emzirilen bebeklerde ağlama süresinde azalma bildirilmiş olsa da kanıtlar sınırlıdır ve rutin kullanımı önerilemez. Cinsiyet, gestasyon yaşı ve beslenme türü risk üzerinde anlamlı bir etkiye sahip görünmezken, maternal sigara kullanımı riski artırır. Kolik bebek için genellikle benign seyirlidir; ancak ebeveynlerde stres ve postpartum depresyon riskini yükseltebilir.

Bebeklerde Kolik Nedir?

Kolik; genel sağlığı iyi olan bebeklerde, özellikle akşam saatlerinde ortaya çıkan, yoğun ve teselli edilmesi güç ağlama ile huzursuzluk ataklarıyla seyreden geçici bir durumdur. Ataklar çoğunlukla bebek 6 haftalıkken en üst düzeye çıkar ve çoğu vakada 3–4. ay itibarıyla belirgin şekilde azalır.

Kolik hem bebek hem de aile için yorucu bir süreçtir. Ebeveyn-çocuk bağını güçlendirmek ve stresi azaltmak için basit ama düzenli rahatlatıcı uygulamalar ve sosyal/mesleki destek önemli fayda sağlar.

Kolik Neden Olur?

Koliğin tek ve kesin bir nedeni gösterilememiştir; durum çoğunlukla çoklu etkenlerin birleşimi ile açıklanır. Aşağıdaki faktörler katkıda bulunabilir:

Gastrointestinal sistemin henüz tam olgunlaşmaması
Bağırsak mikrobiyotasındaki dengesizlik
Aşırı ya da yetersiz besleme, seyrek geğirtme ve hava yutma
Gıda alerjisi veya intoleransı (ör. inek sütü proteini)
Çocukluk çağı migreninin erken bir fenotipi
Aile içi stres ve kaygı

Atakların neden belirli saatlerde yoğunlaştığı ve neden kendiliğinden düzeldiği tam olarak bilinmemektedir.

Kolik Belirtileri Nelerdir?

Kolik tanımlanırken sık kullanılan ölçüt “3-3-3 kuralı”dır: En az üç hafta boyunca, haftada üç veya daha fazla gün, günde üç saatten uzun süren yoğun ağlama. Ağlama çoğu zaman görünür bir nedenle açıklanamaz, çığlık benzeri olabilir ve yatıştıktan sonra dahi huzursuzluk bir süre devam edebilir.

Ataklar genellikle akşamları başlar ve bazı bebekler gaz çıkardıktan ya da kaka yaptıktan sonra geçici rahatlama yaşayabilir. Yenidoğanda aşırı ağlama gözleniyorsa veya ateş, kötü beslenme, kusma, ishal, döküntü, halsizlik gibi başka belirtiler de eşlik ediyorsa gecikmeden bir hekime başvurulmalıdır.

Kolik Nasıl Teşhis Edilir?

Tanı kliniktir. Hekim, ayrıntılı öykü alır ve bebeğin boy, kilo, baş çevresi ölçümlerini yapar; kalp, akciğer ve karın muayenesini gerçekleştirir. Cilt, gözler, kulaklar, cinsel organlar, el-ayak parmakları değerlendirilir ve dokunma/harekete verilen yanıtlar gözlenir.

Rutin laboratuvar testleri ya da görüntüleme çoğu bebekte gerekli değildir; sadece başka olası nedenleri dışlamak gerekirse ek tetkik istenebilir.

Kolik Nasıl Tedavi Edilir?

Koliğin tedavisindeki temel amaç bebeği rahatlatmak ve ebeveynlere baş etme konusunda destek sağlamaktır. Durum genellikle tedavisiz, zamanla kendiliğinden düzelir; ancak aşağıdaki uygulamalar atakların şiddet ve süresini azaltmaya yardımcı olabilir.

Yatıştırıcı Stratejiler

Bebeği kucakta nazikçe sallayarak dolaşmak
Karına saat yönünde hafif masaj yapmak, kısa süreli yüzüstü pozisyonda sırtı okşamak (uyanık ve gözetim altında)
Arabayla kısa sürüşler yapmak veya bebek arabasıyla yürüyüşe çıkmak
Kundaklama ve emzik kullanımı
Işıkları kısmak, görsel-işitsel uyarıları azaltmak
Kalp atımına benzer ritmik sesler, dalga/rüzgâr/yağmur sesleri veya beyaz gürültüden yararlanmak
Ilık banyo

Beslenme Uygulamaları

Bebeği mümkün olduğunca dik pozisyonda beslemek
Beslenme sırasında ve sonrasında sık geğirtmek
Hava yutmayı azaltmaya yardımcı eğimli/anti-kolik biberonlar kullanmak

Diyet Değişiklikleri

Yatıştırıcı uygulamalar yeterli değilse, hekim önerisiyle kısa süreli diyet denemeleri yapılabilir. Emziren annelerde; süt ürünleri, yumurta, kuruyemiş ve buğday gibi yaygın alerjenleri içermeyen bir eliminasyon diyeti düşünülebilir. Lahana, soğan ve kafeinli içecekler gibi gaz/rahatsızlık oluşturma potansiyeli olan gıdaların çıkarılması fayda sağlayabilir.

Probiyotikler hakkında kanıtlar sınırlıdır; bazı çalışmalarda Lactobacillus reuteri verilen, özellikle emzirilen bebeklerde ağlama süresinde azalma bildirilmiştir, ancak rutin kullanım önerisi için veri yeterli değildir.

Yaşam Tarzı ve Evde Bakım

Ebeveynlerin dönüşümlü bakım yapması ve kısa molalar vermesi
Aile ve arkadaş çevresinden yardım istemek, gerekirse profesyonel destek almak
Uyku fırsatlarını değerlendirmek, dengeli beslenme ve hafif egzersize zaman ayırmak
Kolik sürecinin geçici olduğunu hatırlamak ve kendini suçlamamak

Kolik Sonucu Ortaya Çıkabilecek Sorunlar

Kolik, altta yatan ciddi bir hastalık yoksa bebekte kısa ya da uzun vadeli tıbbi sorunlara neden olmaz. Ancak ebeveynler için stresli olabilir; doğum sonrası depresyon riskinde artış, erken emzirme kesilmesi, bitkinlik, çaresizlik ve öfke duyguları daha sık görülebilir. Erken bilgilendirme ve sosyal/mesleki destek bu riskleri azaltır.

Kolik Nasıl Önlenir?

Kesin risk faktörleri tam olarak bilinmemektedir. Cinsiyet, zamanında/erken doğum ya da anne sütü/mamayla beslenme gibi faktörlerin kolik riskini anlamlı biçimde değiştirmediği gösterilmiştir. Buna karşın gebelikte veya doğumdan sonra annenin sigara içmesi kolik riskini artırır.

Tıbbi Birimler

Kolik şüphesi ve yönetimi için aşağıdaki birime başvurabilirsiniz:

Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları (Pediatri)