Bel Kayması Nedir? Bel Kayması Belirtileri ve Tedavisi
Bel kayması (spondilolistezis), özellikle L4-L5 düzeyinde görülen, üst vertebranın alttaki vertebra üzerine öne kaymasıyla karakterizedir ve sıklıkla dejeneratif süreçlere veya pars defektine bağlıdır. Klinik olarak bel ve kalça ağrısı, yürüme ile artan yakınmalar, bacak krampları ve pozisyonla değişen ağrı öne çıkar; dar kanal birlikteliğinde nörojenik kladikasyo görülebilir. Tanıda fizik muayeneyi, dinamik (fleksiyon-ekstansiyon) grafiler ve eşlik eden stenozu değerlendirmek için MRI tamamlar. Tedavi basamaklıdır: aktivite modifikasyonu, analjezikler, kısa süreli korse ve epidural/foraminal steroid enjeksiyonları ilk seçeneklerdir; hedef ağrı kontrolü ve fonksiyonel iyileşmedir. Fizik tedaviyle kor kaslarının güçlendirilmesi ve kısalmış kasların esnetilmesi stabiliteyi artırır. Persistan ağrı, progresyon, nörolojik defisit veya sfinkter disfonksiyonu varlığında dekompresyon ve uygun olgularda füzyon cerrahisi gündeme gelir.
Bel Kayması Nedir?
Bel kayması (spondilolistezis), omurgada üstte yer alan omurun alttaki omur üzerinde öne doğru yer değiştirmesidir. En sık L4 omurunun L5 üzerinde kaydığı gözlenir ve tabloya kimi zaman omurilik kanalında daralma (dar kanal) eşlik eder. Çocukluk çağında yapısal nedenlerle, orta-ileri yaşta ise dejeneratif yıpranmaya bağlı olarak daha sık görülür.
Bel Kaymasının Belirtileri
Semptomlar kişiden kişiye değişmekle birlikte, aşağıdakiler sık görülür:
- Bel ve kalça bölgesinde ağrı
- Yürürken ağrının artması ve sık sık durma ihtiyacı
- Uzun süre ayakta kalınca şikayetlerde artış
- Akşamları bacaklarda kramp
- Ağrının öne eğilme ile artması, bazı pozisyonlarda (ör. arkaya eğilme) azalması
- Bazen bacaklarda uyuşma, güçsüzlük gibi sinir basısına bağlı bulgular
Tanı Koyma Süreci
Değerlendirme, ayrıntılı öykü ve fizik muayene ile başlar. Omurga stabilitesini görmek için öne ve arkaya eğilerek çekilen dinamik grafiler istenebilir. Manyetik rezonans görüntüleme (MR), omurlar arası kaymanın derecesini, sinir yapılarına basıyı ve eşlik eden dar kanalı saptamada yardımcıdır.
Tedavi Yaklaşımları
Cerrahi Olmayan Yöntemler
İlk basamak tedavi genellikle konservatiftir. Amaç ağrıyı azaltmak, iltihabi yanıtı kontrol etmek ve günlük yaşamı sürdürmeyi kolaylaştırmaktır.
- Aktivite düzenlemesi ve kısa süreli istirahat
- Doktorun uygun gördüğü ağrı kesici ve antiinflamatuvar ilaçlar
- Kısa süreli bel korsesi kullanımı (ağrıyı ve spazmı azaltmaya yardımcı olabilir)
- Epidural veya foraminal steroid enjeksiyonları (geçici rahatlama sağlayabilir; kalıcı çözüm değildir)
Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon
Kişiye özel rehabilitasyon programları ile bel ve karın çevresi kasları güçlendirilir; kalça çevresindeki kısalmış ve gergin kaslar (ör. hamstring, kalça fleksörleri) esnetilir. Duruş eğitimi ve yüklenme kontrolü ile kayan segmentin daha dengeli ve dayanıklı hale gelmesi hedeflenir. Bu süreçte düzenli hekim ve fizyoterapist takibi önemlidir.
Cerrahi Ne Zaman Gerekir?
Konservatif yöntemlere rağmen şikayetlerin sürmesi, kaymanın ilerlemesi, yürüme kapasitesinde belirgin azalma, nörolojik defisit gelişimi veya bağırsak-mesane işlev bozukluğu gibi durumlarda cerrahi gündeme gelir. Cerrahi yaklaşım; sinir basısını gidermek için dekompresyon ve uygun seçilmiş olgularda omurga stabilitesini sağlamak için füzyon prosedürlerini içerebilir. Tedavi kararı, hastanın şikayetleri, görüntüleme bulguları ve yaşam kalitesi birlikte değerlendirilerek verilir.