Beriberi Hastalığı Nedir? Belirtileri ve Tedavisi

Beriberi, tiamin (B1 vitamini) eksikliğine bağlı gelişen, kardiyovasküler veya nörolojik sistemde belirgin bozukluklarla seyreden bir klinik tablodur. Islak beriberi kalp yetmezliği, taşikardi ve periferik ödemle; kuru beriberi ise periferik nöropati, kas güçsüzlüğü ve yürüme bozukluklarıyla karakterizedir. Risk etmenleri arasında yetersiz ve rafine tahıl ağırlıklı beslenme, alkol bağımlılığı, malabsorpsiyon sendromları, diyaliz ve artmış gereksinim dönemleri yer alır. Tanı; klinik değerlendirme, tiamin düzeyleri veya fonksiyonel enzim aktiviteleri ve gerekli durumlarda görüntüleme ile konur. Tedavi, öncelikle tiamin replasmanı ve beslenme düzenlemelerine dayanır; eşlik eden altta yatan nedenlerin yönetimi ve alkolün bırakılması nüks riskini azaltır.

Beriberi Hastalığı Nedir?

Beriberi, enerji metabolizmasının kilit bileşeni olan tiamin (B1 vitamini) yetersizliğine bağlı gelişen bir tablodur. En sık yetersiz veya dengesiz beslenme ve alkol bağımlılığı ile ilişkilidir; ancak emilim bozuklukları ve artmış gereksinim dönemlerinde de görülebilir.

Beriberi Hastalığı Türleri

Islak (Wet) Beriberi

Kalp ve dolaşım sistemini etkiler; kalbin pompa gücünde azalma ve sıvı tutulumu ile seyreder.

Nefes darlığı ve eforla çabuk yorulma
Hızlı kalp atışı, çarpıntı
Bacaklarda ve ayak bileklerinde ödem

Kuru (Dry) Beriberi

Periferik sinirleri etkileyerek nörolojik yakınmalara yol açar.

Kas güçsüzlüğü ve reflekslerde azalma
Uyuşma, karıncalanma, yanma hissi
Denge ve yürüme bozukluğu

Beriberi Hastalığı Nedenleri

Tiaminin yetersiz alımı, emilim bozukluğu ya da ihtiyacın artması sonucu gelişir.

Yetersiz beslenme ve rafine tahıl ağırlıklı diyet
Alkol bağımlılığı
Malabsorpsiyon (GİS hastalıkları, bariatrik cerrahi)
Böbrek yetmezliği ve diyaliz
Diyabet ve hipermetabolik durumlar
Gebelik ve emzirme
Yüksek karbonhidrat alımı
Genetik tiamin metabolizma bozuklukları

Beriberi Hastalığı Belirtileri

Genel Belirtiler

Yorgunluk, halsizlik
İştahsızlık, kilo kaybı
Sinirlilik, zihinsel bulanıklık

Islak Beriberi Belirtileri

Nefes darlığı, ortopne
Taşikardi, çarpıntı
Periferik ödem

Kuru Beriberi Belirtileri

Paresteziler (uyuşma, karıncalanma)
Kas zayıflığı, reflekslerde azalma
Yürüme ve koordinasyon bozukluğu

Beriberi Hastalığı Tanısı ve Testler

Tanı, klinik değerlendirme ile başlar ve laboratuvar/yardımcı testlerle desteklenir.

Diyet, alkol kullanımı ve eşlik eden hastalıkları içeren ayrıntılı öykü
Kardiyovasküler ve nörolojik sistemi kapsayan fizik muayene
Tiamin düzeyi veya fonksiyonel göstergeler (ör. eritrosit transketolaz aktivitesi), elektrolitler ve diğer vitaminler
Gerektiğinde ekokardiyografi, sinir iletim çalışmaları gibi incelemeler

Beriberi Hastalığı Tedavisi

Tiamin Tedavisi

Temel yaklaşım tiamin replasmanıdır. Hafif olgularda ağızdan takviyeler, ağır olgularda veya emilim sorunu olanlarda parenteral (IM/IV) uygulama tercih edilir; doz ve süre hekim tarafından klinik duruma göre belirlenir.

Beslenme Düzenlemeleri

Tam tahıllar, baklagiller, yağlı tohumlar
Et, balık, yumurta ve süt ürünleri
Yeşil yapraklı sebzeler
Rafine tahılların (ör. beyaz pirinç) azaltılması
Yeterli kalori ve protein alımı

Alkol ve Altta Yatan Nedenler

Alkol tüketiminin kısıtlanması/sonlandırılması, malabsorpsiyon ve diyaliz gibi durumların uygun yönetimi nüksü önlemeye yardımcı olur.

İzlem ve Korunma

Düzenli klinik kontroller ve beslenme danışmanlığı
Risk gruplarında erken tarama ve gerekirse profilaktik destek
Erken tanı ve uygun tedavi ile tam iyileşme olasılığı yüksektir