BETA Virüsü Nedir? BETA Enfeksiyonu Belirtileri

A grubu beta‑hemolitik streptokok (Streptococcus pyogenes) farenjiti, damlacık yoluyla bulaşan ve özellikle 5–15 yaş arası çocuklarda sık görülen bakteriyel bir üst solunum yolu enfeksiyonudur. Ani başlayan boğaz ağrısı, yüksek ateş, tonsiller eksüda, ön servikal lenfadenopati ve öksürüğün olmaması temel bulgulardır; çocuklarda karın ağrısı ve kusma eşlik edebilir. Tanı, hızlı antijen tespiti ve/veya boğaz kültürü ile doğrulanır; çocuklarda negatif hızlı testin kültürle teyidi önerilir. İlk basamak tedavi 10 gün süreyle penisilin veya amoksisilindir; makrolidler veya sefalosporinler uygun alerji durumlarında alternatiftir. Zamanında antibiyotik tedavisi, akut romatizmal ateş riskini azaltır; poststreptokokal glomerülonefrit üzerine etkisi sınırlıdır. Uygun hijyen önlemleri ve yakın temasın azaltılması bulaşmayı engellemeye yardımcı olur.

Beta Mikrobu (GAS) Nedir?

Halk arasında “Beta virüsü” dense de etken bir virüs değil, A grubu beta-hemolitik streptokok (Streptococcus pyogenes) adlı bakteridir. En sık boğaz enfeksiyonu (streptokokal farenjit/tonsillit) yapar; zaman zaman kızıl döküntüsü, impetigo ve yumuşak doku enfeksiyonlarıyla da ilişkilidir. Kuluçka süresi genellikle 2-5 gündür ve uygun tedaviyle hızla iyileşir.

Nasıl Bulaşır? Risk Faktörleri

GAS damlacık yoluyla (öksürme, hapşırma, yakın konuşma) ve kontamine eller/eşyalar aracılığıyla yayılır. Okullar, kreşler, askerî birlikler ve ev içi yakın temas bulaş riskini artırır. Kış-ilkbahar aylarında daha sık görülür. Belirti vermeyen taşıyıcılar bakteriyi çevrelerine aktarabilir; bu kişiler çoğu zaman tesadüfen saptanır.

Belirtiler

Hastalık genellikle ani başlar. Aşağıdaki bulgular sık görülür:

Şiddetli boğaz ağrısı ve yutma güçlüğü
38°C ve üzeri ateş, üşüme-titreme
Bademciklerde kızarıklık, şişlik ve beyaz plaklar
Ön servikal (boyun ön) lenf düğümlerinde hassasiyet
Öksürüğün olmaması, damakta kırmızı noktalar (petesiler)
Ağız kokusu, kulaklara vuran ağrı
Bazen ince, zımpara hissi veren kızıl döküntüsü
Çocuklarda karın ağrısı, bulantı ve kusma

Çocuklarda Belirtiler

Ateş, baş ve boğaz ağrısı
Bademciklerde iltihap ve beyaz eksüda
Karın ağrısı, bulantı-kusma

3 Yaş Altında (Bebek ve Küçük Çocuklar)

Nezle benzeri burun akıntısı
İştahsızlık, huzursuzluk
Hafif ateş ve halsizlik

Aile içinde tekrarlayan olgularda taşıyıcılık olasılığı gündeme gelebilir; tedavi gerekliliği hekim tarafından özel durumlara göre değerlendirilir.

Tanı ve Testler

Klinik değerlendirme sonrası kesin tanı için hızlı streptokok antijen testi (RADT) ve/veya boğaz kültürü yapılır. Hızlı test pozitifse tedavi başlanır. Çocuklarda hızlı test negatif çıkarsa kültürle doğrulama önerilir. Yetişkinlerde tipik bulgular yoksa test dışı tanı koymaktan kaçınılır.

Tedavi

Birinci seçenek: Penisilin veya amoksisilin; standart süre 10 gündür. Bazı rejimlerde benzatin penisilin tek doz uygulanabilir.
Penisilin alerjisinde: Uygun olguda sefalosporinler; anafilaksi öyküsünde makrolidler (ör. azitromisin 5 gün, klaritromisin 10 gün) veya klindamisin hekim kararıyla kullanılabilir.
Ağrı kesici-ateş düşürücüler, bol sıvı, yumuşak gıdalar ve istirahat şikayetleri azaltır.
Antibiyotik başlandıktan 24 saat sonra bulaştırıcılık belirgin azalır; belirtiler genellikle 24–48 saatte gerilemeye başlar.
İlaçlar erken kesilmemeli; reçete edilen kür tamamlanmalıdır.

Romatizmal ateş riskini azaltmak için semptom başlangıcından itibaren ilk 9 gün içinde uygun antibiyotik tedavisi önemlidir.

Korunma

Ellerin su ve sabunla sık yıkanması veya el antiseptiği kullanımı
Öksürürken-ağzı kapatma, maske kullanımı ve iyi havalandırma
Bardak, çatal-kaşık, havlu gibi eşyaları paylaşmama
Hasta bireylerin iyileşene dek kalabalıklardan uzak durması
Okul ve toplu yaşam alanlarında temizlik ve temas yüzeylerinin düzenli dezenfeksiyonu

GAS için yaygın kullanıma girmiş bir aşı yoktur.

En Sık Kimlerde Görülür?

Her yaşta görülebilse de en sık 5–15 yaş arası çocuklarda ve ergenlerde saptanır. Kreş/okul gibi kalabalık ortamlara yeni başlayan çocuklarda risk artar. Öğretmenler, bakıcılar ve aynı evde yaşayanlar maruziyet nedeniyle daha sık enfekte olabilir.

Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Yakın dönem (iltihabi) komplikasyonlar: Orta kulak iltihabı, sinüzit, peritonsiller apse, mastoidit.
Geç dönem (bağışıklık aracılı) komplikasyonlar: Akut romatizmal ateş (kalp, eklem, sinir sistemi tutulumu), poststreptokokal glomerülonefrit (idrar renginde koyulaşma, ödem, hipertansiyon).
Uygun ve zamanında antibiyotik tedavisi akut romatizmal ateş riskini azaltır; glomerülonefrit üzerinde etkisi sınırlıdır.

Sık Sorulan Sorular

Beta enfeksiyonu hangi yaşlarda görülür?

Her yaşta görülebilir; en sık 5–15 yaş arası çocuklarda rastlanır. Kalabalık ve kapalı ortamlarda bulaş daha kolaydır.

Beta enfeksiyonu kaç günde geçer?

Antibiyotik başlanırsa semptomlar genellikle 24–48 saatte hafifler; tam iyileşme çoğu zaman 7–10 gün sürer. Tedavi edilmeden de 3–5 günde düzelebilir, ancak romatizmal ateş gibi komplikasyon riskini azaltmak için uygun antibiyotik önerilir.

Antibiyotik şart mı?

Tanı testlerle doğrulandığında antibiyotik, hem semptomları kısaltmak hem de akut romatizmal ateşi önlemek için önerilir. İlacın dozu ve süresi hekiminizce planlanmalıdır.

Doğal yöntemler yeterli mi?

Bol sıvı, dinlenme ve dengeli beslenme iyileşmeyi destekler; ancak tek başına kür edici değildir. Vitamin-mineral takviyeleri hekim önerisiyle kullanılmalıdır.

Bulaşıcılık ne zaman biter?

Uygun antibiyotik tedavisi başladıktan 24 saat sonra bulaştırıcılık belirgin azalır. Tedavi almayan kişiler semptomlar devam ettiği sürece daha bulaştırıcıdır.