Böbrek Nakli Sonrası Gebelik
Böbrek nakli sonrası hormonal aks kısa sürede düzelir ve doğurganlık yeniden kazanılabilir. Gebelik planlanmadan önce böbrek fonksiyonlarının stabil olması, serum kreatininin 1,5 mg/dL’nin altında bulunması ve yakın dönemde rejeksiyon olmaması önerilir. Nakil sonrası gebeliklerde hipertansiyon, preeklampsi, diyabet ve düşük riski artar; bu nedenle nefroloji ve obstetri ekiplerinin ortak, yakın izlemi gerekir. İmmünsüpresif tedavi sürdürülür; tacrolimus ve prednizolon güvenle kullanılabilirken mikofenolat ve mTOR inhibitörlerinden kaçınılmalı, gerekirse azatiyoprin tercih edilmelidir. Normal gebelikte GFR artışı ve kreatinin düşüşü nakilli gebelerde daha sınırlıdır; proteinüri daha belirgin olup postpartum 8–12 haftada geriler. Enfeksiyon riski, özellikle piyelonefrit ve CMV, artmış olduğundan uygun tarama ve profilaksi önemlidir.
Genel bakış ve doğurganlık
Kronik böbrek yetmezliğinde endokrin sistem baskılanır; hipogonadizm adet düzensizliği, anovülasyon ve cinsel istekte azalma ile seyreder ve doğurganlığı düşürür. Başarılı böbrek naklinden haftalar içinde hormonal denge toparlanır, hipotalamo-hipofiz-gonadal aks yaklaşık altı ayda normale yaklaşır.
Nakil sonrası gebelik planlaması ve kontrasepsiyon
Nakil öncesi ve hemen sonrasında gebelik ve doğum kontrolü konusunda danışmanlık şarttır. Perioperatif dönemde östrojen içeren yöntemler tromboz riskini artırabileceğinden tercih edilmez.
Önerilen yöntemler
- Mikofenolat, serum östrojen düzeyini azaltarak kombine oral kontraseptiflerin etkinliğini düşürebilir.
- Progesteron içeren yöntemler (ör. yalnız progestin haplar, implant) uygun seçeneklerdir.
- Daha önce yerleştirilmiş rahim içi araçla devam edilebilir.
Gebelikte riskler ve izlem
Böbrek nakli sonrası gebelik mümkündür; ancak anne ve fetüs açısından bazı komplikasyonların görülme olasılığı artar.
Anne ve fetüs açısından başlıca riskler
- Hipertansiyon ve preeklampsi
- Gestasyonel diyabet
- Düşük riskinde artış
- Fetal büyüme kısıtlılığı nedeniyle daha sık antenatal takip gereksinimi
Gebelik süreci nefroloji ve kadın doğum ekiplerinin eşgüdümünde, ilaçların fetotoksisite açısından gözden geçirildiği yakın izlemle yönetilmelidir.
Gebelik için zamanlama ve doğum
Gebeliğin, greft fonksiyonunun en iyi olduğu dönemde planlanması önerilir.
Bekleme süresi ve doğum şekli
- Serum kreatinini 1,5 mg/dL’nin altında olmalı ve yakın dönemde rejeksiyon epizodu bulunmamalıdır.
- Geçmişte 2 yıl bekleme önerilirken, güncel uygulamada çoğu olguda 1 yıl yeterlidir.
- Doğum oranları genel popülasyona benzerdir; mümkünse vajinal doğum tercih edilir, ancak sezaryen pratikte daha sık uygulanabilir.
İmmünsüpresyon ve ilaç yönetimi
İmmünsüpresif tedavi gebelik öncesinde başlandığı şekilde, gebelik ve emzirme döneminde sürdürülür; ancak ilaç seçimi ve zamanlaması kritik önemdedir.
Güvenli ve kaçınılması gereken ilaçlar
- Tacrolimus ve prednizolon gebelikte kullanılabilir.
- Mikofenolat mofetil ve mTOR inhibitörleri (sirolimus, everolimus) gebelikte kontrendikedir; yerine azatiyoprin tercih edilir.
- Mikofenolat konsepsiyondan en az 6 hafta, sirolimus 12 hafta, everolimus 8 hafta önce kesilmelidir.
Böbrek fonksiyonu, proteinüri ve enfeksiyonlar
GFR ve proteinüri
- Normal gebelikte GFR yaklaşık %50 artar ve serum kreatinini düşer; nakilli gebelerde bu düşüş daha sınırlıdır.
- Artmış hiperfiltrasyon proteinüriyi belirginleştirebilir; çoğu olguda doğumdan 8–12 hafta sonra geriler.
Enfeksiyon izlemi
- Alt üriner sistem enfeksiyonları ve nakilli böbreğe reflüye bağlı piyelonefrit daha sık görülebilir.
- CMV, gebelikte komplike seyredebilir; her trimesterde CMV PCR ile tarama önerilir.
Takip önerileri ve son söz
Antenatal testler standart protokollere benzer olmakla birlikte, fetal büyüme-gelişme için izlem aralıkları sıklaştırılmalıdır. Uygun danışmanlık, dikkatli zamanlama ve multidisipliner bakım ile böbrek nakli sonrası sağlıklı bir gebelik ve doğum mümkündür.