Car T Cell Tedavisi Nedir? Car T Cell Tedavisi Nasıl Uygulanır?
CAR T Cell tedavisi, hastanın T hücrelerine kimerik antijen reseptörü eklenerek kanser hücrelerini tanıyıp yok etmelerini sağlayan gelişmiş bir immünoterapidir. Günümüzde en çok nüks/dirençli B-ALL, B hücreli lenfomalar ve seçilmiş multipl miyelom olgularında kullanılmaktadır. Hücre toplama (aferez), genetik modifikasyon, hücre çoğaltma ve kalite kontrol basamaklarını içeren üretim süreci yaklaşık 3 hafta sürer; uygulama öncesinde kısa süreli lenfodeplesyon kemoterapisi verilir. Tedavi sırasında sitokin salınım sendromu, nörotoksisite ve enfeksiyonlar gibi yan etkiler görülebilir ancak deneyimli ekiplerce yönetilebilir. Tedavi sonrası B hücre aplazisine bağlı IVIG ihtiyacı ve aylık MRD, B lenfosit ve CAR-T hücre düzeyi izlemi önemlidir. Uluslararası çalışmalar, B-ALL’de yüzde 90’ın, NHL’de ise yüzde 80’in üzerinde toplam yanıt oranlarına ulaşılabildiğini bildirmektedir.
Car T Cell Tedavisi Nedir?
CAR T Cell tedavisi, hastanın T lenfositlerinin genetik olarak yeniden programlanıp kimerik antijen reseptörü (CAR) taşımaları sağlanarak, kanser hücrelerini tanıma ve yok etme yeteneğinin kazandırıldığı bir immünoterapi yaklaşımıdır. Amaç, bağışıklık sistemini kanser hedeflerine yeniden odaklayarak kalıcı ve derin yanıtlar elde etmektir.
Hangi Hastalara Uygulanır?
CAR-T, güncel olarak nüks veya tedaviye dirençli B hücreli akut lenfoblastik lösemi (B-ALL), çeşitli B hücreli lenfomalar (NHL) ve belirli koşullarda multipl miyelom olgularında kullanılmaktadır. CD19 hedefli CAR-T yaklaşımları post-transplant nüks ya da refrakter B-ALL ve NHL hastalarında da uygulanabilmektedir.
Car-T Hücreleri Nasıl Üretilir?
Tedaviye uygunluğu doğrulanan kişilerden (gerektiğinde donörden) periferik kan hücreleri aferez cihazıyla 2–4 saat süren bir işlemle toplanır. Laboratuvarda T hücrelerine CAR yapısı kazandırılır, hücreler çoğaltılır ve kalite kontrolleri tamamlanıncaya kadar dondurularak saklanır. Üretim ve kalite kontrol süreci genellikle yaklaşık 21 gün sürer; bu esnada hastalığın kontrolü için köprü kemoterapi veya radyoterapi seçenekleri değerlendirilebilir.
Uygulama Nasıl Yapılır?
İnfüzyon öncesinde, CAR-T hücrelerine yer açmak amacıyla kısa süreli ikili lenfodeplesyon kemoterapisi uygulanır ve ilaçların temizlenmesi için yaklaşık 48 saat beklenir. Kişiye özel hazırlanmış CAR-T hücreleri damar yoluyla genellikle 30 dakikadan kısa sürede verilir.
Tedavi Öncesi ve Sonrası
Tedavi Öncesi
Başarılı bir sonuç için hastanın genel durumunun iyi olması ve tümör yükünün düşük tutulması önemlidir. Bu nedenle, üretim dönemi boyunca köprü amaçlı kemoterapi ve/veya radyoterapi uygulanabilir.
Tedavi Sırasında
Lenfodeplesyon ve CAR-T infüzyonunu içeren süreç yaklaşık iki hafta sürer. Yakın izlem gerektiren başlıca yan etkiler arasında sitokin salınım sendromu (CRS), nörotoksisite ve enfeksiyonlar bulunur; bu durumlar deneyimli ekipler tarafından hızla yönetilebilir. Yan etkilerin kontrolünün ardından çoğu hasta genellikle bir ay içinde taburcu edilir.
- Sitokin salınım sendromu (ateş, hipotansiyon, hipoksi)
- Nörolojik etkiler (baş ağrısı, konfüzyon, nöbet)
- Enfeksiyon riski ve hematolojik toksisiteler
Tedavi Sonrası
B hücre aplazisine bağlı hipogammaglobulinemi gelişebileceğinden yaklaşık bir yıla kadar IVIG (immünoglobulin) desteği gerekebilir. Aylık izlemde CAR-T hücre düzeyi, minimal rezidüel hastalık (MRD) ve B lenfosit sayıları değerlendirilir. Bu parametrelerden birinde olumsuzluk saptanırsa tedavi allojenik kök hücre nakli ile tamamlanabilir.
Tedavinin Başarısı
Uluslararası yayınlar, toplam yanıt oranlarının B-ALL’de yüzde 90’ın, NHL’de ise yüzde 80’in üzerine çıkabildiğini göstermektedir. Özellikle iki ve daha fazla basamak tedaviye dirençli olgularda CAR-T, günümüzün en etkili seçeneklerinden biri olup uzun süreli ve derin remisyonlar sağlayabilir.