Cilt (Deri) Kanseri Nedir? Cilt Kanseri Belirtileri ve Tedavisi

Cilt kanseri, UV kaynaklı DNA hasarının tetiklediği, keratinosit veya melanosit kökenli malignitelerdir; en sık tipler bazal hücreli karsinom ve skuamöz hücreli karsinom, en agresif tip ise melanomdur. Tanı, klinik değerlendirme ve dermatoskopiyi takiben biyopsi ile kesinleşir; melanomda Breslow kalınlığı ve ülserasyon gibi histopatolojik değişkenler tedavi kararını belirler. Lokalize hastalıkta cerrahi eksizyon veya Mohs mikrografik cerrahi temel yaklaşımdır; seçilmiş olgularda kriyoterapi, küretaj-koter veya topikal ajanlar uygulanabilir. İleri evrede immünoterapi (PD-1/PD-L1 inhibitörleri) ve BRAF/MEK hedefli tedaviler sağkalımı artırır; gerektiğinde radyoterapi ve sistemik tedaviler kombine edilir. UV’den korunma ve düzenli cilt muayenesi, hem primer korunmada hem de nükslerin erken saptanmasında etkilidir.

Cilt (Deri) Kanseri Nedir?

Cilt kanseri, çoğu zaman güneşten veya solaryumdan gelen ultraviyole (UV) ışınlarının yol açtığı DNA hasarı sonrası deri hücrelerinin kontrolsüz çoğalmasıyla gelişen kötü huylu tümörlerdir. En yaygın tipler bazal hücreli karsinom (BCC) ve skuamöz hücreli karsinom (SCC) iken, melanom daha nadir fakat daha agresif seyirlidir. Erken tanı ile BCC ve SCC genellikle başarıyla tedavi edilir; melanomda ise hızlı yayılma potansiyeli nedeniyle gecikmeden değerlendirme hayati önem taşır.

Risk, açık ten, yoğun UV maruziyeti, tekrarlayan güneş yanıkları, çok sayıda ben, bağışıklık sistemi zayıflığı ve aile öyküsü gibi etmenlerle artar. Ciltte yeni veya değişen lezyonlar fark edildiğinde dermatoloji uzmanına başvurulmalıdır.

Cilt Kanseri Türleri

Cilt kanserleri farklı hücre tiplerinden kaynaklanır ve klinik davranışları değişkenlik gösterir. Aşağıda sık ve nadir görülen bazı türler özetlenmiştir.

Bazal Hücreli Karsinom (BCC)
Skuamöz Hücreli Karsinom (SCC)
Melanom
Merkel Hücreli Karsinom
Sebase Karsinom
Kaposi Sarkomu
Kutanöz T Hücreli Lenfoma

Bazal Hücreli Karsinom (BCC)

En sık görülen tiptir. Yüz ve boyun gibi güneşe maruz kalan alanlarda inci parlaklığında kabarıklık, görünür damarlar veya iyileşmeyen yara şeklinde ortaya çıkabilir. Yavaş seyreder, nadiren metastaz yapar ancak tedavi edilmezse lokal doku hasarı oluşturabilir.

Skuamöz Hücreli Karsinom (SCC)

Güneş gören bölgelerde kırmızı, kabuklanan, pürüzlü plaklar veya sert nodüllerle belirti verebilir. BCC’den daha agresif olabilir ve ilerlediğinde yayılma riski taşır.

Melanom

Melanositlerden gelişir ve en tehlikeli cilt kanseridir. Yeni bir ben veya mevcut benlerde asimetri, sınır düzensizliği, çoklu renk, çap artışı ve zaman içinde değişim (ABCDE) ile kendini gösterebilir.

Merkel Hücreli Karsinom

Nadir ve agresif bir nöroendokrin tümördür. Çoğunlukla baş-boyun bölgesinde hızla büyüyen, ağrısız kırmızı-mor nodüller oluşturur ve erken metastaz yapabilir.

Sebase Karsinom

Genellikle göz kapaklarında görülen, sert ve ağrısız nodüllerle seyreden nadir bir tümördür. Çevre dokulara ve lenf düğümlerine yayılabilir.

Kaposi Sarkomu

Bağışıklık sistemi baskılanmış kişilerde daha sık görülür. Mor-kırmızı lekeler, plaklar veya nodüller oluşturabilir ve sistemik tutulum gösterebilir.

Kutanöz T Hücreli Lenfoma

T hücrelerinden kaynaklanan nadir deri lenfomasıdır. Kırmızı, pullu döküntüler ve kalın plaklarla seyreder; egzama veya sedef ile karışabilir.

Cilt Kanseri Belirtileri

Cilt kanserinde erken belirtiler genellikle cilt yüzeyindeki alışılmadık değişikliklerle başlar. İyileşmeyen yaralar, parlak-şeffaf kenarlı kabarıklıklar, kırmızı-pullu plaklar, kaşıntı veya kanama görülebilir. Melanomda ABCDE kuralı ve “çirkin ördek yavrusu” belirtisi uyarıcıdır. Bu bulgulardan herhangi biri varsa gecikmeden dermatoloğa başvurulmalıdır.

3–4 haftada iyileşmeyen veya tekrarlayan yara
Parlak/inci görünümünde kabarıklık ya da görünür damarlar (BCC için tipik)
Kırmızı, kabuklanan, kalınlaşmış leke veya sert nodül (SCC için tipik)
Asimetri, düzensiz sınır, çoklu renk, çapın 6 mm’den büyük olması
Zamanla büyüyen, renk değiştiren, kaşınan veya kanayan ben
Diğer benlerden belirgin şekilde farklı görünen lezyon

Cilt Kanseri Neden Olur?

UV ışınları (UVA/UVB) temel risk etmenidir. Açık ten, çocuklukta şiddetli güneş yanıkları, çok sayıda veya atipik ben, bağışıklık baskılanması, ailede cilt kanseri öyküsü ve bazı genetik sendromlar riski artırır. Koyu tenli bireylerde risk daha düşük olsa da ayak tabanı, avuç içi ve tırnak altı gibi bölgelerde melanom gelişebilir.

Yoğun ve tekrarlayan UV maruziyeti, solaryum kullanımı
Açık ten, çillenme, kızıl saç
Çok sayıda/atipik ben ve aile öyküsü
Bağışıklık sistemi zayıflığı, organ nakli öyküsü
Radyasyon, arsenik gibi kimyasallara maruziyet
İleri yaş ve kronik iyileşmeyen yaralar
Tütün kullanımı (özellikle SCC riskinde artış)

Cilt Kanserlerinden Korunma Yolları

UV’den korunma ve düzenli kendi kendine cilt muayenesi, cilt kanserinin önlenmesi ve erken saptanmasında en etkili yaklaşımlardır.

Geniş spektrumlu en az SPF 30 güneş koruyucu kullanın, iki saatte bir ve yüzme/terleme sonrası yenileyin.
11.00–16.00 saatleri arasında doğrudan güneşten kaçının; gölgeyi tercih edin.
Geniş kenarlı şapka, UV filtreli gözlük ve uzun kollu/açık renkli giysiler giyin.
Solaryumdan uzak durun.
Aylık kendi kendine cilt muayenesi yapın; görülmesi zor alanlar için ayna veya destek alın.
Çocukları ve ergenleri UV’den koruyun; güneş yanıklarını önleyin.

Cilt Kanserinin Evreleri

Evreleme, tümörün kalınlığı, ülserasyon durumu, lenf düğümü ve uzak organ tutulumuna göre (TNM) yapılır ve tedavi kararlarını belirler. Melanomda Breslow kalınlığı kritik bir ölçüttür.

0. evre: Kanser hücreleri sadece epidermistedir (in situ).
1.–2. evre: Derinliğe ilerler ancak lenf düğümü/uzak organ yayılımı yoktur.
3. evre: Bölgesel lenf düğümü tutulumudur veya yakın dokuya yayılım vardır.
4. evre: Uzak organ metastazı mevcuttur.

Cilt Kanseri Nasıl Teşhis Edilir?

Teşhis, klinik değerlendirme ve dermatoskopiyi takiben biyopsi ile kesinleşir. Evreleme gerektiğinde görüntüleme ve sentinel lenf nodu biyopsisi uygulanabilir.

Görsel muayene: Şüpheli lezyonların sistematik değerlendirilmesi
Dermatoskopi: Pigment dağılımı ve damar yapılarının ayrıntılı incelenmesi
Biyopsi: Eksizyonel (tercihen melanom şüphesinde), insizyonel, punch veya shave
Görüntüleme (CT/MR/PET): İleri evre veya yayılım şüphesinde
Sentinel lenf nodu biyopsisi: Melanom ve yüksek riskli olgularda

Cilt Kanseri Tedavisi Nasıl Yapılır?

Temel yaklaşım cerrahidir ve lezyonun tip, boyut ve konumuna göre planlanır. Patoloji sonucuna göre ek tedaviler gerekebilir.

Cerrahi eksizyon: Uygun güvenlik sınırlarıyla lezyonun çıkarılması
Mohs mikrografik cerrahi: Özellikle BCC/SCC’de, kozmetik/işlevsel açıdan kritik bölgelerde doku koruyucu yaklaşım
Küretaj-koter veya kriyoterapi: Seçilmiş yüzeyel/lokal lezyonlarda
Topikal tedaviler: İmiquimod, 5-fluorourasil gibi ajanlar (uygun endikasyonlarda)
Radyoterapi: Cerrahiye uygun olmayan veya adjuvan amaçlı olgularda
İleri evre sistemik tedaviler: İmmünoterapi (PD-1/PD-L1 inhibitörleri), BRAF/MEK hedefli tedaviler; seçilmiş olgularda kemoterapi
Takip: Nüks ve yeni lezyonların erken yakalanması için düzenli dermatolojik kontroller

Cilt (Deri) Kanseri Hakkında Sık Sorulan Sorular

Benimde hangi değişiklikte doktora gitmeliyim?

ABCDE kriterlerinden herhangi biri, yeni ve hızla değişen lezyon, 3–4 haftada iyileşmeyen yara veya “diğerlerinden farklı” duran ben varlığında dermatoloğa başvurun.

Hangi SPF güneş koruyucu kullanmalıyım?

Geniş spektrumlu en az SPF 30 tercih edin; yeterli miktarda sürün ve iki saatte bir, yüzme/terleme sonrası tekrar uygulayın.

Solaryum güvenli mi?

Hayır. Solaryum, UV maruziyetini artırarak cilt kanseri riskini yükseltir; kaçınmak gerekir.

Melanomda sağkalım nasıldır?

Sağkalım evreye sıkı şekilde bağlıdır; erken evrede yüksektir, ileri evrede düşer. Erken tanı ve uygun tedavi prognozu belirgin iyileştirir.

Tedavi sonrası takip ne sıklıkta yapılır?

Tür ve evreye göre değişir. BCC/SCC’de genellikle 6–12 ayda bir; melanomda ise evreye göre daha sık aralıklarla dermatolojik kontrol önerilir.