Bronşiolit Nedir? Nedenleri, Belirtileri ve Tedavisi

Bronşiolit, çoğunlukla RSV kaynaklı, iki yaş altı çocuklarda bronşiollerin iltihabı ve mukus birikimi ile seyreden viral bir alt solunum yolu enfeksiyonudur. Klinik olarak burun akıntısı ve öksürükle başlayıp hırıltı, takipne, göğüs retraksiyonları ve beslenme güçlüğüne ilerleyebilir. Tanı genellikle kliniktir; ağır olgularda pulse oksimetri, seçilmiş görüntüleme ve viral testler kullanılabilir. Tedavi destekleyicidir: sıvı desteği, nazal aspirasyon, nemlendirme ve ateş kontrolü; hipoksemide oksijen ve gerektiğinde solunum desteği verilir. Antibiyotikler yalnız eşlik eden bakteriyel enfeksiyon şüphesinde endikedir; bronkodilatör/steroidlerin rutin yeri yoktur. El hijyeni, sigara dumanından kaçınma ve yüksek riskli bebeklerde RSV’ye karşı pasif immünoprofilaksi korunmada etkilidir.

Bronşiolit Nedir?

Bronşiolit, özellikle iki yaş altındaki bebek ve küçük çocuklarda görülen, bronşiollerin (akciğerlerin en küçük hava yolları) viral enfeksiyonla iltihaplanması sonucu gelişen bir hastalıktır. En sık etken solunum sinsityal virüsü (RSV) olmakla birlikte, insan metapnömovirüsü (HMPV), influenza, parainfluenza ve adenovirüs de rol oynayabilir. Damlacık yoluyla ve kontamine yüzeylere temasla bulaşır.

Bronşiolit Belirtileri

Hastalık çoğu zaman soğuk algınlığı benzeri bulgularla başlar ve birkaç gün içinde alt solunum yolu belirtileri belirginleşir.

Burun akıntısı veya tıkanıklık, hapşırma
Hafif ateş
Öksürük
Hırıltılı solunum, hızlı veya zor nefes alma
Nefes alırken burun kanatlarının açılması ve göğüs duvarında çekilmeler
Huzursuzluk, beslenme güçlüğü ve yetersiz sıvı alımı
Dudaklarda/parmak uçlarında morarma (siyanoz)

Aşağıdaki durumlarda acil tıbbi değerlendirme gerekir: çok hızlı/çalışmalı solunum, beslenememe veya belirgin susuzluk bulguları, morarma, olağan dışı uykuya meyil veya bilinç değişikliği.

Çocuklarda Bronşiolitin Tipik Seyri

Önce üst solunum yolu bulguları (burun tıkanıklığı, sulu akıntı, hapşırma) ve hafif ateş görülür; devamında öksürük belirginleşir ve solunumda hırıltı/hışıltı duyulabilir.

Bronşiolitin Nedenleri ve Risk Faktörleri

Bronşiolit çoğunlukla viral kökenlidir ve bronşiol epitelinde iltihap, ödem ve artmış mukus üretimiyle hava akımını kısıtlar. Bulaşma, hasta kişilerin öksürük ve hapşırıkla saçtığı damlacıkların solunması veya kirli yüzeylere temas sonrası ellerin yüze götürülmesiyle olur.

Başlıca etkenler: RSV, HMPV, influenza, parainfluenza, adenovirüs
Risk faktörleri: 3–6 ay arası yaş, prematürite, doğumsal kalp hastalıkları, kronik akciğer hastalıkları, bağışıklık sistemi zayıflığı
Çevresel etkenler: sigara dumanına maruz kalma, kalabalık/kapalı ortamlar, kreş, yetersiz el hijyeni
Beslenme: anne sütü almama bronşiolit riskini artırabilir

Çocuklarda Bronşiolit Nedenleri

Çocukluk çağındaki bronşiolit olgularının önemli bir kısmı RSV kaynaklıdır. Anne sütü almayan bebeklerde görülme sıklığı artabilir; kalabalık yaşam koşulları ve tütün dumanı maruziyeti riski yükseltir.

Bronşiolit Tanısı ve Uygulanan Testler

Tanı çoğunlukla öykü ve fizik muayene ile konur. Steteskopla hırıltı ve ince raller duyulabilir. Rutin laboratuvar testlerine genellikle gerek yoktur.

Oksijenlenmenin değerlendirilmesi için pulse oksimetri
Şiddetli olgularda veya ayırıcı tanı için göğüs radyografisi (seçilmiş durumlarda)
RSV/HMPV ve diğer virüsler için nazofarengeal örnekten hızlı antijen/PCR testleri (gerektiğinde)

Bronşiolit Tedavisi ve Bakım

Tedavi temelde destekleyicidir ve çoğu hafif olgu evde izlenebilir.

Yeterli sıvı alımı; beslenme tolere edilmiyorsa sık ve küçük miktarlarda
Burun tıkanıklığı için serum fizyolojik ve nazal aspirasyon
Ortamın nemlendirilmesi (soğuk buhar) ve istirahat
Ateş kontrolü için uygun ateş düşürücüler (hekim önerisine göre)
Hastanede: oksijen tedavisi, intravenöz sıvılar ve gerektiğinde solunum desteği
Antibiyotikler yalnızca eşlik eden bakteriyel enfeksiyon şüphesinde
Bronkodilatör ve steroidler rutin önerilmez; seçilmiş olgularda hekim kararıyla denenebilir

Çocuklarda Tedavi Yaklaşımları

Semptomlara yönelik bakım esastır: 6. aydan sonra sıvı alımını artırma, burun damlası ve aspirasyonla sekresyon temizliği, gerektiğinde soğuk buhar uygulaması. Belirtiler uzar veya ağırlaşırsa hekim ek değerlendirme yapabilir; bazı riskli prematüre bebeklerde koruyucu uygulamalar gündeme gelebilir.

Bronşiolitten Korunma

El hijyeni, hasta kişilerle yakın temastan kaçınma, ortak yüzeylerin temizliği ve kapalı alanlarda sigara dumanına maruz kalmama temel önlemlerdir. Mümkünse anne sütü ile beslenme koruyucudur. Yüksek riskli bebeklerde RSV’ye karşı uzun etkili koruyucu antikor uygulamaları hekim tarafından değerlendirilebilir.