Çocuklarda Fıtık Belirtileri, Tanı ve Tedavi Yöntemleri

Çocukluk çağında en yaygın fıtıklar inguinal (kasık), umblikal (göbek) ve epigastrik hernilerdir; özellikle kasık fıtıkları çoğunlukla indirekt tiptedir ve prematürelerde ile erkeklerde daha sık görülür. Tanıda fizik muayene temel olup, sıkışma/boğulma kuşkusu veya belirsizlik durumunda ultrasonografi yararlıdır. Fıtığın boğulması; ağrılı, sert ve gerilmeli şişlik, kusma ve obstrüksiyon bulguları ile acil müdahale gerektirir. Tedavi kasık fıtıklarında tanı konar konmaz günübirlik cerrahi ligasyon; umblikal hernide ise çoğu olguda 2 yaşına dek izlem, sonrasında persistan olgularda onarım şeklindedir. Epigastrik herniler spontan gerilemez ve elektif cerrahi gerektirir.

Çocuklarda Fıtık Nedir?

Fıtık, karın içi organların karın duvarındaki zayıf bir noktadan dışarı doğru yer değiştirmesidir. Çocukluk çağında en sık görülen türler kasık fıtığı (inguinal), göbek fıtığı (umblikal) ve göbeğin biraz üzerinde orta hatta izlenen epigastrik fıtıklardır.

Sıklık ve taraf dağılımı

Kasık fıtığı sağlıklı çocukların yaklaşık %1–3’ünde görülür; prematürelerde risk yaklaşık 10 kat fazladır.
Erkeklerde kızlara göre belirgin şekilde daha sıktır.
Taraf dağılımı: %60 sağ, %30 sol, %10 iki taraflıdır.
Bir yaşın altındaki çocuklarda sol kasık fıtığı varsa, aynı seansta sağ tarafın da dikkatle değerlendirilmesi önerilir.

Çocuk ve yetişkin herni farkları

Çocuklarda inguinal fıtıkların çoğu indirekt tiptedir; içerik kanalın üst ucundan girip alt ucundan çıkar.
Erişkinlerde sık görülen direkt hernide, tünelin alt duvarındaki zayıflıktan çıkış söz konusudur.
Çocuklarda onarım, narin dokular nedeniyle fıtık kesesinin dikkatle ayrılıp bağlanmasına dayanır; rutin yama kullanımı tercih edilmez.
Çocuklukta indirekt herni onarımı yapılmış bireylerde erişkin dönemde direkt herni gelişebileceği unutulmamalıdır.

Çocuklarda Fıtık Belirtileri

Kasık bölgesinde ağlama, öksürme veya ıkınma ile belirginleşen ve dinlenince küçülen şişlik tipiktir. Göbek fıtığında da şişlik eforla artar, sakinleşince azalır; birçok olgu büyümeyle kendiliğinden düzelebilir.

Kasıkta veya göbekte ele gelen, zaman zaman kaybolup ortaya çıkan şişlik
Huzursuzluk, ağrı yakınması; özellikle hareketle artış
Acil uyarılar: sert ve hassas şişlik, kızarıklık, kusma, gaz-dışkı çıkaramama (fıtık boğulması şüphesi)

Çocuklarda Fıtığın Tanı Yöntemleri

Tanıda çoğu zaman iyi bir fizik muayene yeterlidir. Şüpheli olgularda, özellikle sıkışma/boğulma düşünülüyorsa ultrasonografiden yararlanılır.

Muayenede şişlik karın içine doğru nazikçe itilebilir; bu manevra tanıya yardımcıdır.
Kız çocuklarında fıtık kesesine yumurtalık girebileceğinden gecikmeden değerlendirme ve cerrahi planlama önemlidir.

Çocuklarda Fıtığın Tedavi Yöntemleri

Evde uygulanan baskı yöntemleri (örneğin göbeğe madeni para yapıştırma) önerilmez; dokulara zarar verebilir ve iyileşmeyi hızlandırmaz.

İnguinal herni: Tanı konur konmaz günübirlik cerrahi önerilir. Küçük bir kesiden girilerek fıtık kesesi damarlar ve spermatik kanal yapılarına zarar vermeden ayrılıp karın içine yakın bir seviyeden bağlanır; kesi estetik biçimde kapatılır.
Umblikal herni: Çoğu olgu 2 yaşına kadar kendiliğinden kapanır; bu yaştan sonra geçmeyen olgularda günübirlik açık onarım yapılır.
Epigastrik herni: Kendiliğinden düzelmez; tanı sonrası elektif cerrahi ile onarılır.

Ne zaman ameliyat gerekir?

Kasık fıtığı: Tanı ile birlikte planlı cerrahi; sıkışma/boğulma varlığında acil müdahale.
Göbek fıtığı: 2 yaşına kadar izlem; persistan veya büyük defektlerde cerrahi.
Epigastrik fıtık: Tanı konulduğunda elektif onarım.