Çocuklarda İşitme Kaybı Nedenleri ve Tedavi Yöntemleri

Çocuklarda işitme kaybı iletim tipi olduğunda çoğunlukla tedavi edilebilir; sensörinöral veya santral kökenli kayıplar ise genellikle kalıcıdır. Erken tanı (≤3 ay) ve erken müdahale (≤6 ay) dil ve bilişsel gelişim sonuçlarını belirgin biçimde iyileştirir. Tanıda otoakustik emisyon, ABR/BERA, timpanometri ve yaşa uygun davranışsal testler birlikte kullanılır. Genetik faktörler, prematürite, enfeksiyonlar (özellikle menenjit), kraniyofasiyal anomaliler ve ototoksik ilaçlar başlıca nedenlerdir. Tedavi; iletim tipi kayıplarda medikal/cerrahi girişimler, kalıcı kayıplarda işitme cihazları ve ileri kayıplarda koklear implant seçeneklerini içerir.

Genel Bakış

Çocuklarda İşitme Kaybı Nedir?

Çocuklarda işitme kaybı, dış ya da orta kulakta olduğunda çoğu zaman ilaç veya cerrahi ile düzeltilebilir. İç kulak ve merkezi işitme yollarına bağlı kayıplar ise genellikle kalıcıdır ve işitme tipine-derecesine uygun işitme cihazları ya da ileri derecelerde koklear implant gibi çözümler değerlendirilir.

Erken Dönem Takip ve Tarama

İlk üç yaş işitsel ve dil gelişimi açısından kritiktir. Yenidoğan işitme taramasını geçen ve ek risk taşımayan çocuklarda rutin test her zaman gerekli olmayabilir; ancak risk faktörü olanlarda düzenli odyolojik kontroller önerilir. Ailelerin çocuğun sese tepkilerini ve konuşma basamaklarını yakından izlemesi önemlidir.

Nedenler

Doğumsal ve Kazanılmış Nedenler

Doğumsal işitme kayıpları sıklıkla genetik kökenlidir; iç kulağın gelişim kusurları veya merkezi sinir sistemine ait sorunlar eşlik edebilir. Sonradan gelişen kayıplar dış, orta ya da iç kulak ile santral işitme yollarını etkileyebilir. Menenjit sonrasında iç kulakta kemikleşme gelişerek kalıcı kayba yol açabilir, bu nedenle yakın takip önem taşır.

Çocuklarda Risk Faktörleri

Genetik yatkınlık
Prematüre doğum
Kraniyofasiyal (baş-yüz) anomaliler
Kan uyuşmazlığına bağlı ağır sarılık
Yüksek ateşli enfeksiyonlar
Menenjit
Kafa travması
Ototoksik ilaç kullanımı
Gebelikte geçirilen ateşli enfeksiyonlar

Belirtiler

Bebeklikte Belirtiler

İlk üç ayda ani sese sıçrama veya yüksek sesle uyanma/ağlama beklenir. Altıncı ay civarında bebeklerin ses kaynağına başını çevirerek tepki vermesi normaldir. Bir yaşa doğru basit komutları anlama ve ilk kelimelerin ortaya çıkması beklenir.

Çocuklukta Belirtiler

Söylenenlere yanıt vermeme veya tutarsız yanıtlar
Sesin geldiği yönü bulmada güçlük
Yaşıtlara göre geç konuşma ya da konuşmada duraksamalar
Birden fazla sesi ayırt etmekte zorlanma
Taklit ve yeni kelime ediniminde yavaşlama

Tanı Yöntemleri

Yenidoğan ve Bebek Taramaları

Yenidoğanda otoakustik emisyon (OAE) ve beyin sapı işitsel yanıtı (ABR/BERA) testleri taramada temel yöntemlerdir. Riskli bebeklerde yalnız tarama değil, ayrıntılı odyolojik değerlendirme yapılmalıdır.

Davranışsal ve Diğer Testler

Davranışsal işitme testleri çocuklar için oyunlaştırılarak uygulanır ve tepkiler kaydedilir. Timpanometri orta kulak işlevi hakkında, OAE ise iç kulağın yanıtı hakkında tamamlayıcı bilgi sağlar.

Tedavi Yöntemleri

Tedavi Edilebilir Durumlar

Dış kulakta kir birikimi veya orta kulakta sıvı gibi iletim tipi sorunlar ilaç ve/veya girişimsel yaklaşımlarla düzeltilebilir. Altta yatan nedenin tedavisi işitmenin geri kazanılmasına yardım eder.

İşitme Cihazı ve Koklear İmplant

Kalıcı sensörinöral kayıplarda gecikmeden uygun işitme cihazı ile amplifikasyona geçmek ve işitsel-sözel eğitimi başlatmak kritik önemdedir. İdeal olarak tanı üçüncü aydan önce konmalı, altıncı aydan önce cihazlandırma yapılmalıdır. Çok ileri derecede kayıplarda yaklaşık bir yaş civarında koklear implant değerlendirmesi yapılabilir; uygun olgularda konuşma ve dil gelişimi desteklenir.