Çocuklarda Reflü Tanı ve Tedavi Yöntemleri

Çocuklarda gastroözofageal reflü, alt özofagus sfinkterinin olgunlaşmamış veya işlevsel bozukluğu ve artmış karın içi basınç gibi etkenlerle mide içeriğinin özofagusa geri kaçması sonucu gelişir. İlk aylardaki fizyolojik reflü genellikle büyümeyle düzelirken; kilo alamama, sık kusma ve yeme reddi gibi bulgular varlığında reflü hastalığı düşünülmelidir. Tanıda ayrıntılı öykü ve fizik muayene temel olup, alarm bulguları olan olgularda endoskopi ve gerektiğinde pH monitörizasyonu, manometri ve impedans gibi ileri tetkikler uygulanır. Tedavinin esası beslenme ve yaşam tarzı düzenlemesidir; seçilmiş hastalarda 3–6 ay süreyle asit baskılayıcılar, mukozal koruyucular ve prokinetikler kullanılabilir. Tedavi edilmediğinde özofajit, striktür, Barrett özofagusu, diş çürükleri ve büyüme geriliği görülebilir.

Çocuklarda Reflü Nedir?

Çocuklarda reflü, mide içeriğinin yemek borusuna geri kaçmasıyla ortaya çıkan bir durumdur. Alt özofagus sfinkteri kapak gibi çalışarak bu geri kaçışı engeller; işlevin bozulması, motilite sorunları, artmış karın içi basıncı (örneğin şişmanlık), asit düzenlenmesindeki bozukluklar, bazı ilaçlar ve hormonlar, yağlı gıdalar, sigara dumanı, mide fıtığı ve genetik yatkınlık riski artırır. Bebeklerde ilk aylarda görülen fizyolojik reflü çoğunlukla büyümeyle kendiliğinden düzelir.

Belirtiler ve Görülen Durumlar

Yetersiz kilo alımı, sık kusma, yemeği reddetme ve belirgin iştahsızlık reflü hastalığını düşündürür. Bir yaşından büyük çocuklarda ağza asit gelmesi diş minesinde hasara, ağız kokusuna ve içten başlayan diş çürüklerine yol açabilir. Ayrıca geçmeyen ses kısıklığı, kronik öksürük ve aşırı geğirme görülebilir; ağır olgularda yutma güçlüğü gelişebilir.

Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Uygun şekilde tedavi edilmeyen reflü, yemek borusunda iltihap (özofajit), doku değişimi (Barrett özofagusu) ve uzun vadede kanser riskinde artışa neden olabilir. Bunun yanında diş çürükleri, demir eksikliği anemisi, büyüme geriliği ve yemek borusunda darlık gelişebilir.

Reflüye Eşlik Eden Hastalıklar

Dirençli demir eksikliği anemisi
Ses kısıklığı
Geçmeyen larenjit ve farenjit
Sinüzit, otit
Ameliyata rağmen geniz etinin tekrar büyümesi
Tedaviye dirençli astım
Diş çürükleri, ağız kokusu
Sandifer sendromu (rahatlamak için başı geriye atma)
Uyku bozuklukları, gece sık uyanma
Tekrarlayan zatürre (pnömoni)

Tanı Yöntemleri

Anamnez ve Fizik Muayene

Tanıda ayrıntılı öykü ve fizik muayene temel yaklaşımdır. Beslenme düzeni, baharatlı/yağlı/şekerli ve kakaolu gıdalarla ilişki, yatar pozisyonda öksürüğün artışı sorgulanır. Boy ve kilo ölçümüyle büyümenin değerlendirilmesi önemlidir. Alarm bulguları yoksa ampirik tedaviyle izlem yapılabilir; varsa doğrudan endoskopi planlanır.

İleri Tetkikler

Gereken olgularda endoskopiyle yemek borusunun yapısı ve giriş-çıkış bölgesi incelenir. Tanıyı desteklemek ve ayırıcı tanı için baryumlu grafi, sintigrafi, 24 saatlik pH monitörizasyonu, özofagus manometrisi, multikanal impedans monitörizasyonu ve kablosuz pH ölçümü kullanılabilir.

Tedavi Yöntemleri

Yaşam Tarzı Değişikliği

Tedavinin temeli beslenme ve yaşam tarzı düzenlemesidir. Aşağıdaki önlemler çoğu çocukta belirgin rahatlama sağlar:

Aşırı tok yatmamak; ilk iki yılda gece sütünü vermemek
Dar kıyafetlerden kaçınmak; az ve sık öğünler tercih etmek
Acılı, baharatlı, yağlı ve kakaolu gıdalar ile asitli içeceklerden uzak durmak
Sol yana yatmak ve yatak başını yükseltmek
Fazla kiloluysa kilo vermek; kabızlığı tedavi etmek
Amuda kalkma gibi hareketler içeren sporlardan kaçınmak, uygun sporları seçmek

İlaç ve Cerrahi

Seçilmiş olgularda 3–6 ay süreyle asit baskılayıcılar, mide yüzeyini koruyan ilaçlar ve mide hareketlerini düzenleyen ilaçlar kullanılabilir. Cerrahi tedavi nadir durumlarda, diğer yöntemlerle kontrol sağlanamadığında ve uygun endikasyon varlığında tercih edilir.