Çocuklarda Sinüzit Belirtileri ve Tedavisi

Çocuklarda sinüzit, sinüslerin buruna açıldığı dar bölgelerde drenajın bozulmasıyla gelişen mukozal inflamasyondur ve sıklıkla üst solunum yolu enfeksiyonları, adenoid hipertrofisi, alerji ve çevresel irritanlarla ilişkilidir. Klinik tablo; uzamış nazal akıntı, burun tıkanıklığı, yüz ağrısı/basıncı, postnazal akıntı ve inatçı öksürük ile karakterizedir. Tanı büyük ölçüde öykü ve fizik muayeneye dayanır; pediatrik hastalarda görüntüleme sınırlı endikasyonla, gerekli hallerde sinüs BT olarak kullanılır. Hastalık süresine göre akut, subakut ve kronik olarak sınıflandırılır. Tedavide semptomatik destek, izotonik nazal irrigasyon, uygun analjezik/antipiretikler ve seçilmiş olgularda antibiyotikler yer alır; altta yatan anatomik veya alerjik nedenlerin giderilmesi nüksün önlenmesinde önemlidir. Cerrahi, çocuklarda seçilmiş endikasyonlarda ve tercihen ergenlik dönemine yakın yaşlarda, gerekirse navigasyon desteğiyle uygulanır.

Çocuklarda sinüzit nedir?

Sinüsler, burun çevresindeki kemiklerin içinde yer alan hava dolu boşluklardır. Bu boşlukları kaplayan mukozanın iltihabı sinüzit olarak adlandırılır. Sinüs salgıları normalde, buruna açılan dar bölgelerden (ostiomeatal kompleks) silya adı verilen ince tüylerin hareketiyle dışarı drene edilir. Bu geçitlerin tıkanması durumunda salgılar birikir, silya hareketi bozulur ve mikroorganizmaların çoğalması kolaylaşarak sinüzit gelişir.

Çocuklarda sinüzitin nedenleri

Çocuklarda sinüzit çok etkenli bir süreçtir. Aşağıdaki durumlar riski artırabilir:

Sık üst solunum yolu enfeksiyonları
Geniz eti (adenoid) büyümesi ve tekrarlayan adenoidit
Alerjik rinit ve diğer alerjik durumlar
Burun içi yapısal darlıklar ve septum eğriliği
Bağışıklık sistemi zayıflığı veya bazı kronik hastalıklar
Pasif sigara dumanı, yoğun koku/irritanlar ve hava kirliliği
Çok kuru ortam havası ve yetersiz burun hijyeni

Belirtiler

Belirtiler yaşa göre değişebilmekle birlikte aşağıdakiler sık görülür:

10 günden uzun süren nezle/grip tablosu veya şikayetlerde kötüleşme
Yüz ve göz çevresinde basınç/zonklayıcı ağrı, baş ağrısı
Burun tıkanıklığı, sarı-yeşil renkli burun akıntısı
Geniz akıntısı ve buna bağlı boğaz ağrısı
Gece artan inatçı öksürük
Ağız kokusu, koku ve tat duyusunda azalma
Düşük dereceli ateş, halsizlik, iştahsızlık; bazen bulantı-kusma

Tanı yöntemleri

Tanı öncelikle öykü ve fizik muayeneye dayanır. Küçük çocuklarda nazal endoskopi ve uzun süre sabit durmayı gerektiren incelemeler her zaman uygulanamayabilir. Gerekli hallerde, sınırlı endikasyonla sinüs BT gibi görüntüleme yöntemlerine başvurulabilir. Klinik süreye göre sinüzit; 4 haftadan kısa süren akut, 4–12 hafta süren subakut ve 12 haftayı aşan kronik olarak sınıflandırılır.

Tedavi yöntemleri

Medikal tedavi

Akut olgularda semptom kontrolü esastır: izotonik tuzlu su ile burun yıkama, yeterli sıvı alımı, uygun analjezik/antipiretikler ve doktorun gerekli görmesi halinde antibiyotik tedavisi uygulanır. Alerjik eşlik varsa alerji yönetimi (tetikleyicilerden kaçınma, hekim önerili ilaçlar) önem taşır. Ortamın nemlendirilmesi ve sigara dumanı ile yoğun kokulardan kaçınmak şikayetleri azaltır.

Cerrahi tedavi

Kronik veya tekrarlayan, medikal tedaviye dirençli olgularda cerrahi seçenekler gündeme gelebilir. Çocuklarda yüz gelişimi ve burun yapılarının darlığı nedeniyle fonksiyonel endoskopik sinüs cerrahisi genellikle ergenlik dönemine yakın yaşlarda değerlendirilir. Daha küçük yaşlarda, sinüzite katkısı olan geniz eti büyümesinin cerrahi tedavisi öncelik kazanabilir. Göz ve beyin gibi kritik yapılara yakınlık nedeniyle cerrahi dikkatle planlanır; karmaşık anatomilerde navigasyon destekli sistemler kullanılabilir.

Ne zaman doktora başvurulmalı?

10 günden uzun süren veya kötüleşen yakınmalar
Göz çevresinde şişlik/kızarıklık, şiddetli baş ağrısı ya da ense sertliği
Yüksek ateş, şiddetli halsizlik
3 aydan uzun süren şikayetler veya sık tekrarlayan ataklar

Önleme ve evde bakım

El hijyeni ve yaşa uygun aşıların (grip, pnömokok) güncel tutulması
Pasif sigara dumanından ve yoğun kokulu irritanlardan uzak durma
Ev ortamında uygun nem düzeyi ve düzenli havalandırma
İzotonik tuzlu su ile düzenli burun temizliği
Alerjen kontrolü ve hekim önerilerine uyum