Çocukta Hematüri
Hematüri, idrarda eritrosit varlığı ile tanımlanır ve mikroskopik veya makroskopik olabilir. Pediatrik hastalarda en sık etiyoloji idrar yolu enfeksiyonlarıdır; ayrıca taş hastalığı, glomerüler patolojiler (IgA nefropatisi, post-streptokokal glomerülonefrit), travma, pıhtılaşma bozuklukları ve doğumsal anomaliler de sorumlu olabilir. Tanı, ayrıntılı öykü ve fizik muayene sonrasında idrar mikroskopisi, idrar kültürü ve ilgili kan testlerine dayanır; gerektiğinde ultrasonografi ve diğer görüntüleme yöntemleri kullanılır. Bulgular normal ve eşlikçi risk işaretleri yoksa (proteinüri, hipertansiyon, böbrek fonksiyon bozukluğu) olgular periyodik izlemle yönetilebilir. Persistan hematüri veya eşlik eden anormalliklerde glomerülonefrit olasılığı değerlendirilir ve böbrek biyopsisi düşünülebilir. Tedavi nedene özgüdür: enfeksiyonda antibiyotik, taşta analjezi-sıvı ve taş çıkarma yaklaşımları; glomerüler hastalıklarda ise biyopsi rehberli tedavi ve destekleyici bakım uygulanır.
Hematüri nedir?
Hematüri, idrarda kan hücrelerinin bulunmasıyla tanımlanır. Bazı durumlarda idrarın rengi belirgin şekilde değişirken, bazılarında kan yalnızca mikroskopla saptanır.
Mikroskopik ve makroskopik hematüri
Mikroskopik hematüride idrar normal görünür, ancak mikroskobik incelemede eritrositler görülür. Makroskopik hematüride ise idrar pembe, kahverengi ya da parlak kırmızı renge dönecek kadar kan içerir.
Çocuklarda hematüri nedenleri
Sık nedenler
Çocuklarda hematürinin en yaygın nedeni idrar yolu enfeksiyonudur. Bunun dışında şu durumlar da rol oynayabilir:
- Üretra veya genital bölgenin tahrişi
- Doğumsal üriner sistem anomalileri
- Travma
- Akut böbrek iltihabı
- Pıhtılaşma bozuklukları
- Böbrek taşları
- Bağışıklık aracılı böbrek hastalıkları (ör. IgA nefropatisi)
- Farenjit ya da üst solunum yolu enfeksiyonlarını takiben görülen post-streptokokal glomerulonefrit
Yanıltıcı renk değişiklikleri
Bazı gıda boyaları, ilaçlar ve pancar gibi yiyecekler idrarı kırmızımsı renge boyayabilir. Mikroskopik incelemede eritrosit görülmüyorsa bu durum gerçek hematüri değildir.
Tanı yöntemleri
Öykü ve fizik muayene
Tanıda ilk adım ayrıntılı hasta öyküsü ve fizik muayenedir. Çocuğun ve ailenin hastalık öyküsü, yakın zamanda geçirilen enfeksiyonlar ve travmalar sorgulanır.
Laboratuvar ve görüntüleme
İdrar mikroskopisi, idrar kültürü ve gerekli kan testleri istenir. Şüphe durumunda ultrasonografi ve gerekirse tomografi veya MRI gibi görüntüleme yöntemlerine başvurulabilir.
İleri incelemeler ve izlem
Öykü, muayene ve böbrek fonksiyonları normalse yalnızca hematüri varlığında genellikle belirli aralıklarla izlem yeterlidir. Hematüri devam ederse, idrarda protein görülürse, tansiyon yükselirse veya kan testlerinde bozukluk saptanırsa nefrit olasılığı düşünülür ve böbrek biyopsisi gündeme gelebilir.
Tedavi
Genel yaklaşım
Tetkiklerin normal olduğu ve ek risk bulgusunun bulunmadığı olgularda spesifik tedavi gerekmeyebilir; belirli aralıklarla kontrol önerilir.
Enfeksiyon yönetimi
İdrar yolu enfeksiyonu saptanırsa uygun antibiyotik tedavisi verilir.
Taş ve obstrüksiyon
Taş varlığında ağrı kesici ve sıvı tedavisi uygulanır; gerekirse taşın kırılması veya endoskopik/cerrahi çıkarılması planlanır.
Nefrit ve diğer durumlar
Nefrit gibi önemli hastalıklarda biyopsi sonucu tedaviye yön verir. Bu süreçte geçici hipertansiyon, ödem ve proteinüri gelişebilir; destekleyici ilaçlar (ör. tansiyon kontrolü, ödem giderici tedavi) gerekebilir.