Çoğul Gebeliklerde Oluşabilecek Riskler Nelerdir?
Çoğul gebeliklerde en önemli risk erken doğumdur; ikizlerde yaklaşık %60, üçüzlerde %90’a yakın oranlarda 37. haftadan önce doğum görülebilir ve ortalama doğum haftası bebek sayısı arttıkça düşer. Erken doğan bebeklerde organ olgunlaşması yetersizliği, düşük doğum ağırlığı, solunum ve beslenme güçlükleri ile enfeksiyona yatkınlık sık görülür ve çoğu zaman yenidoğan yoğun bakım desteği gerekir. Preeklampsi, gestasyonel diyabet ve plasenta dekolmanı gibi anneye ait komplikasyonların sıklığı da çoğul gebelikte artar. Monokoryonik ikizlerde görülen ikizden ikize transfüzyon sendromu (TTTS) nadir ancak ciddi sonuçlar doğurabilir. Doğum sancıları erken başladıysa tokolizle kısa süre geciktirme, akciğer olgunlaştırıcı tedavilere zaman kazandırabilir ve magnezyum sülfat nörolojik koruma sağlayabilir. Erken ve düzenli takip, beslenme ve sıvı alımının optimize edilmesi ile hekim önerilerine uyum, riskleri azaltmada temel yaklaşımlardır.
Çoğul Gebeliklerde Oluşabilecek Riskler Nelerdir?
Çoğul gebeliklerin çoğu sağlıklı ilerlese de bebek sayısı arttıkça istenmeyen durumların görülme olasılığı yükselir. En önemli risk erken doğumdur. Erken doğum tehdidinde yatak istirahati önerilebilse de bunu önlediğine dair güçlü kanıt yoktur; buna karşın fiziksel aktivitenin azaltılması ve sık dinlenme yakınmaları hafifletebilir.
Çoğul Gebeliklerde Erken Doğum Olasılığı
İkiz gebeliklerde yaklaşık %60, üçüz gebeliklerde ise %90’a yakın oranlarda 37. haftadan önce doğum gerçekleşebilir. Ortalama doğum haftası ikizlerde 35, üçüzlerde 33 ve dördüzlerde 29’dur.
Erken Doğumun Riskleri
Erken doğan bebeklerde organlar tam olgunlaşmadan dünyaya gelindiği için tıbbi sorunlara daha sık rastlanır. Doğum ne kadar erken olursa risk o kadar artar; 34–37. haftalar arası doğanlar genellikle iyi seyrederken, 28. haftadan önce doğanların dikkatli ve yoğun bakım gereksinimi yüksektir.
- Akciğer, beyin ve diğer organlarda olgunlaşma yetersizliği
- Enfeksiyonlara karşı bağışıklığın zayıf olması
- Emme-yutma koordinasyonunda güçlük ve beslenme problemi
Doğum sancıları 34. haftadan önce başlarsa, hekiminiz birkaç gün geciktirme (tokoliz) uygulayabilir. Bu süre, akciğer olgunlaşmasını destekleyen ilaçlara zaman kazandırır ve magnezyum sülfat verilmesi serebral palsi riskini azaltmaya yardımcı olabilir.
Düşük Doğum Ağırlığı ve Bakım İhtiyacı
Çoğul gebeliklerde bebekler sıklıkla doğumdan önce yeterli kiloya ulaşamaz. Tekil gebelikte ortalama 3 kg olan doğum ağırlığı, ikizlerde ortalama 2,5 kg, üçüzlerde bebek başına 1,8 kg ve dördüzlerde 1,36 kg civarındadır. 2,5 kg’ın altı düşük doğum ağırlığı kabul edilir ve bu bebeklerde solunum, ısı kontrolü, kilo alımı ve enfeksiyonla mücadelede sorunlar daha sık görülür. Bu nedenle yenidoğan yoğun bakımda izlem gerekebilir.
Gebelik Zehirlenmesi (Preeklampsi)
Preeklampsi; yüksek tansiyon, idrarda protein ve böbrek/karaciğer etkilenimiyle seyreden ciddi bir tablodur. Tekil gebeliklere kıyasla ikiz ve üçüzlerde risk 2–3 kat artabilir. Ağır preeklampsi plasentayı ve çoklu organları etkileyerek anne ve bebek için hayati risk oluşturabilir.
Gebelik Diyabeti
Birden fazla bebek taşıyan kadınlarda gestasyonel diyabet daha sık görülür. Düzenli takip, uygun diyet ve egzersiz çoğunlukla yeterlidir; bazı olgularda insülin veya diğer ilaçlara ihtiyaç duyulabilir. Yetersiz kontrol anne ve bebek sağlığı için ciddi riskler taşır.
Plasenta Dekolmanı
Plasentanın rahim duvarından erken ayrılmasıdır. Çoğul gebelikte risk artar ve ikinci trimesterde dahi gelişebilir. Dekolman büyüme problemlerine, erken doğuma ve ölü doğuma yol açabilir; geliştiğinde genellikle acil sezaryen gerekir.
TTTS (İkizden İkize Transfüzyon Sendromu)
Monokoryonik (aynı plasentayı paylaşan) tek yumurta ikizlerinde nadir ama ciddi bir tablodur. Bebekler arasında dengesiz kan akışı oluşur; tedavide plasentadaki anormal damar bağlantıları lazer cerrahisiyle kapatılabilir.
Bebek Kaybı ve Kaybolan İkiz Sendromu
İkiz gebeliklerde erken dönemde bebeklerden biri kaybedilebilir (kaybolan ikiz sendromu); ikizlerde yaklaşık %20, üçüzlerde %40 oranında görülebilir ve çoğu zaman yalnızca vajinal kanama ile fark edilir. Çoğu durumda kalan bebek(ler) sağlıklı gelişir. Ölü doğum riski tekil gebelikte yaklaşık %0,5 iken ikiz/üçüzlerde %1–2 civarındadır. Bebekler aynı plasentayı paylaşıyorsa 20. haftadan sonra yaşanan kayıplarda yaşayan bebek için risk artar; farklı plasenta varsa kalan bebek genellikle normal seyreder.
Riskleri Azaltmak İçin Neler Yapılabilir?
- Erken ve düzenli hekim kontrolleri, önerilere eksiksiz uyum
- Yeterli ve dengeli beslenme ile iyi sıvı alımı
- Fiziksel aktivitelerin hekimin önerisine göre düzenlenmesi ve dinlenme
- Randevuları aksatmamak, uyarıcı belirtilerde gecikmeden başvuru
Doğru izlem ve bakım ile çoğul gebeliklerin büyük kısmı sağlıklı bir şekilde sonlanabilir.