Çürük Diş Belirtileri ve Nedenleri Nelerdir?

Diş çürüğü, dental plak içindeki asit üreten bakterilerin karbonhidratları metabolize etmesi sonucu mine demineralizasyonu ile başlayan, ilerledikçe dentin ve pulpayı etkileyen enfeksiyöz bir süreçtir. Risk faktörleri arasında yetersiz ağız hijyeni, sık atıştırma, düşük tükürük akışı, florür eksikliği ve diyetsel asit/şeker yükü yer alır. Klinik bulgular beyaz leke lezyonlarından kavitasyon, sıcak-soğuk hassasiyeti, çiğneme ağrısı ve halitozise kadar değişir; ilerlemiş vakalarda pulpit, apse ve fasiyal şişlik görülebilir. Tanıda klinik muayene ve bitewing radyografiler temel araçlardır; erken tanı restoratif invazivliği azaltır. Tedavi, lezyonun derinliğine göre non-invaziv florür uygulamalarından restorasyon, endodontik tedavi ve gerekirse çekime kadar uzanır. Primer korunma, plak kontrolü, florür, beslenme düzenlenmesi ve düzenli profesyonel takip ile sağlanır.

Çürük Diş Nedir?

Çürük diş, ağız içindeki bakterilerin şekerli ve nişastalı gıdaları parçalarken oluşturduğu asitlerin mine dokusunu aşındırmasıyla ortaya çıkar. İlk aşamada beyaz leke şeklinde görülen demineralizasyon, tedavi edilmezse kavitasyona ilerler ve lezyon dentin ile pulpa tabakasına ulaştığında ağrı, hassasiyet ve enfeksiyon gelişebilir.

Çürükler çoğunlukla azı dişlerinin çiğneme yüzeylerinde ve dişler arasındaki noktalarda birikir. Bu bölgeler fırça kıllarının zor ulaştığı alanlar olduğundan düzenli ve doğru temizlik ile diş hekimi kontrolleri erken tanı için kritik önemdedir.

Çürük Diş Neden Olur?

Çürüğün oluşumu çok faktörlüdür ve diyet, bakteri, konak (diş yapısı-tükürük) ve zaman etkileşiminin sonucudur. Aşağıdaki durumlar riski artırır:

Yetersiz fırçalama ve diş ipi kullanımı (plak birikimi)
Sık atıştırma ve yüksek şeker/asitli içecek tüketimi
Florür yetersizliği
Tükürük akışında azalma (ağız kuruluğu)
Genetik yatkınlık ve zayıf mine yapısı
Eski/uygunsuz restorasyonların sızıntısı
Diş hekimi kontrollerinin ihmal edilmesi

Çürük Diş Belirtileri Nelerdir?

Lezyonun derinliğine göre belirtiler değişir. Erken dönemde opak-beyaz lekeler görülebilirken ilerledikçe renk koyulaşması ve çukurlaşma ortaya çıkar.

Sıcak, soğuk ve tatlı uyaranlara hassasiyet
Isırma/çiğneme ile artan ağrı
Ağız kokusu ve kötü tat
Gözle görülen oyuk veya renk değişikliği (kahverengi/siyah)
Diş eti çevresinde hassasiyet veya şişlik
İleri vakalarda apse ve yüz şişliği; diş kaybı riski

Çürük Diş Tanısı ve Anlaşılması

Diş hekimi muayenesinde diş yüzeyleri görsel olarak değerlendirilir ve sond ile kontrol edilir. Arayüz çürüklerinin tespiti için bitewing röntgenler sıklıkla kullanılır; lezyonun derinliği ve komşu dişlere yayılımı bu görüntülerle belirlenir. Erken tanı, daha konservatif tedaviye olanak tanır.

Çürük Diş Ağrısı Nasıl Olur?

Mine düzeyindeki lezyonlarda şikayet minimal olabilir. Dentine ilerledikçe kısa süreli hassasiyet yerini uzayan ağrıya bırakır; pulpa tutulduğunda spontan, gece artan zonklayıcı ağrılar gelişebilir. Enfeksiyon yayıldığında apse, şişlik ve çene hareketleriyle belirginleşen basınç ağrısı görülebilir.

Çürük Diş Tedavi Seçenekleri

Tedavi, lezyonun evresine ve doku kaybına göre planlanır. Amaç, çürük dokuyu uzaklaştırmak, dişi işlevsel ve estetik olarak yeniden yapılandırmak ve yeniden çürük oluşumunu önlemektir.

Florür uygulamaları ve fissür örtücüler (erken evre)
Kompozit veya amalgam dolgu (kavitasyon varlığında)
Kanal tedavisi (pulpa tutulduğunda)
Kron ile güçlendirme (ciddi madde kaybında)
Diş çekimi ve protez/köprü/implant seçenekleri (kurtarılamayan dişte)
Gerektiğinde antibiyotik (yaygın enfeksiyon bulgularında)

Tedavi sonrası düzenli plak kontrolü, florür kullanımı, beslenme düzenlenmesi ve periyodik hekim kontrolleri nüksü azaltır.

Sıkça Sorulan Sorular

Çürük Diş Geçer Mi?

Çürük kendi kendine iyileşmez. Beyaz leke evresinde florür ile ilerleme durdurulabilir; kavitasyon geliştiğinde profesyonel restoratif tedavi gerekir.

Diş Çürüğü Ağrısı

Derin çürüklerde pulpal inflamasyon ve bazen apse ağrının temel nedenidir. Uygun tedavi (dolgu/kanal tedavisi) ağrıyı giderir; gecikme diş kaybına yol açabilir.

Ön Diş Çürüğü Nedir?

Kesici dişlerde görülen çürükler estetik sorunlara ve hassasiyete neden olabilir. Düzenli hijyen, florür ve diyet kontrolü ile önlenebilir.

Arka Diş Çürüğü Nedir?

Azı dişlerinin girintili-çıkıntılı yüzeyleri plak birikimine yatkındır. Fissür örtücüler ve etkin fırçalama bu bölgelerdeki çürük riskini azaltır.