D Dimer Nedir? D Dimer Yüksekliği ve Normal Değerleri
D-dimer, stabilize fibrinin plazminle parçalanmasıyla oluşan ve aktif pıhtılaşma-fibrinoliz süreçlerini yansıtan bir biyobelirteçtir. Klinik pratikte DVT, PE ve DIC şüphesinde, özellikle düşük-orta klinik olasılıkta negatif prediktif değeri yüksek olduğu için dışlama amacıyla kullanılır; ancak pozitifliği özgül değildir ve yaş, enfeksiyon, cerrahi, gebelik ve malignite gibi pek çok durumla yükselebilir. Referans aralıkları laboratuvara göre değişmekle birlikte 0–50 yaş için genellikle <0,50 mg/L FEU, 50 yaş üstünde yaşa uyarlanmış eşikler önerilir; gebelikte trimester bazlı fizyolojik artış beklenir. Düşük D-dimer aktif trombozu olası dışı kılar, fakat erken örnekleme, küçük pıhtı yükü veya antikoagülasyon altında yanlış negatiflik görülebilir. Bu nedenle D-dimer sonuçları klinik öykü, fizik muayene ve uygun görüntüleme ile birlikte yorumlanmalıdır.
D-Dimer Nedir?
D-dimer, vücutta pıhtı oluşumu ve çözülmesi sırasında açığa çıkan, çapraz bağlanmış fibrinin yıkım ürünüdür. Stabil fibrin pıhtıları plazmin tarafından parçalandığında kana karışır. Sağlıklı bireylerde düzeyi düşüktür; pıhtılaşma aktivitesi arttığında belirgin yükselir.
Bu nedenle D-dimer, trombotik olayların varlığını dışlama veya destekleme amacıyla klinik değerlendirmede kullanılan bir biyobelirteçtir.
D-Dimer Testi Nedir?
D-dimer testi, kanda D-dimer miktarını ölçer. Derin ven trombozu (DVT), pulmoner emboli (PE) ve yaygın damar içi pıhtılaşma (DIC) gibi durumlar şüphesinde tanısal algoritmanın parçası olarak kullanılır.
Pozitif sonuç tek başına tanı koydurmaz; enfeksiyon, cerrahi, travma, gebelik ve ileri yaş gibi birçok faktör de D-dimer düzeyini yükseltebilir. Sonuçlar, klinik olasılık değerlendirmesi ve gerekirse görüntüleme yöntemleriyle birlikte yorumlanmalıdır.
D-Dimer Testi Nasıl Yapılır?
Test için genellikle kol toplardamarından kan alınır. Laboratuvarlar kantitatif (sayısal sonuç veren) ya da kalitatif (pozitif/negatif) yöntemler kullanabilir. Kantitatif testler karar verme süreçlerinde daha hassas bilgi sağlar.
Acil şüphe bulunan hastalarda “STAT” (hızlı) çalışma istenebilir. Örnekleme için genellikle açlık gerekmez; ancak preanalitik hatalar (gecikmiş çalıştırma, yoğun hemoliz gibi) sonucu etkileyebilir.
D-Dimer Testi Neden Yapılır?
- Derin ven trombozu (DVT) şüphesinde tanısal süreçte yer almak
- Pulmoner emboli (PE) olasılığını değerlendirmek
- Dissemine intravasküler koagülasyon (DIC) gibi yaygın pıhtılaşma bozukluklarını desteklemek
- Ameliyat veya travma sonrası anormal pıhtılaşma riskini kontrol etmek
- Gebelikte pıhtılaşma sorunlarını değerlendirmek
- Kanser ve diğer pro-trombotik durumlarda izlem yapmak
- Enfeksiyonlarda (ör. COVID-19) trombotik risk değerlendirmesine yardımcı olmak
- Antikoagülan tedavinin yanıtını ve seyrini izlemek
- Bacak şişliği/ağrısı, ani nefes darlığı gibi belirtileri açıklığa kavuşturmak
D-Dimer Normal Değerleri Nasıldır?
Referans aralıkları laboratuvara göre değişmekle birlikte, sık kullanılan sınırlar şu şekildedir:
- 0–50 yaş: <0,50 mg/L FEU
- 50–55 yaş: <0,55 mg/L FEU
- 55–60 yaş: <0,60 mg/L FEU
- 60–70 yaş: <0,70 mg/L FEU
- 70–80 yaş: <0,80 mg/L FEU
- 80–110 yaş: <0,90 mg/L FEU
Gebelikte fizyolojik artış beklenir ve tipik olarak:
- 1. trimester: <0,75 mg/L FEU
- 2. trimester: <1,00 mg/L FEU
- 3. trimester: <1,25 mg/L FEU
Sonuçların her zaman klinik bağlamda, yaş ve gebelik haftası dikkate alınarak yorumlanması gerekir.
D-Dimer Yükseliği Nedir?
D-dimer yüksekliği, vücutta pıhtı oluşumu ve/veya çözülmesinin arttığını düşündürür; ancak özgül değildir. Yüksek değerler DVT, PE veya DIC gibi trombotik durumlarla uyumlu olabilir, fakat tek başına tanı koydurmaz.
Sık nedenler:
- Derin ven trombozu ve pulmoner emboli
- Dissemine intravasküler koagülasyon
- Ameliyat veya büyük travma sonrası dönem
- Kanser ve paraneoplastik süreçler
- Gebelik ve doğum sonrası
- Enfeksiyonlar ve sepsis
- Miyokard enfarktüsü ve iskemik inme
- Karaciğer hastalıkları ve damar patolojileri (anevrizma, yırtılma)
- İleri yaş ve kronik inflamatuvar hastalıklar
Yüksek sonuç, klinik bulgular ve görüntüleme ile birlikte değerlendirilmelidir.
D-Dimer Düşüklüğü Nedir?
D-dimerin düşük çıkması, aktif tromboz olasılığını azaltır ve çoğu senaryoda normal kabul edilir. Bununla birlikte, çok erken dönemde test yapılması, küçük pıhtı yükü, düşük duyarlıklı yöntem kullanımı veya etkin antikoagülan tedavi varlığında yanlış negatif sonuçlar görülebilir.
Bu nedenle D-dimer, klinik olasılık değerlendirmesiyle birlikte yorumlandığında en yüksek faydayı sağlar.
Sıkça Sorulan Sorular
D-Dimer Kantitatif Ne Demek?
Kantitatif D-dimer, sonucu sayısal olarak (ör. mg/L FEU) raporlayan ölçümdür. Tanısal eşiklerle karşılaştırma yapmayı ve izlemde trend değerlendirmesini kolaylaştırır.
D-Dimer Yüksekliği Tehlikeli mi?
Yüksek D-dimer, altta yatan potansiyel olarak ciddi bir duruma işaret edebilir; ancak özgül değildir. Risk, klinik tabloya ve eşlik eden bulgulara göre belirlenir.
D-Dimer Yüksekliği Nasıl Düşürülür?
D-dimer doğrudan hedeflenmez; altta yatan neden tedavi edilir. Örneğin tromboz saptanırsa antikoagülan tedavi düzenlenir ve zamanla D-dimer düzeyi geriler.