Dang Humması Nedir? Türkiye'de Dang Humması Var Mı?

Dang humması; dört serotipi bulunan dengue virüsünün Aedes sivrisinekleriyle taşındığı, ateş, miyalji/artralji, döküntü ve hafif kanamalarla seyreden bir arbovirüstür. Şiddetli olgularda plazma sızıntısı, ciddi kanama ve organ tutulumu gelişebilir; uyarı bulguları görüldüğünde hızlı sıvı tedavisi hayat kurtarıcıdır. Tanı ilk 5–7 günde NS1 antijen testi veya RT‑PCR, daha sonra IgM/IgG serolojisi ve hemokonsantrasyon-trombositopeni gibi hematolojik bulgularla desteklenir. Spesifik antiviral yoktur; tedavi destekleyicidir ve NSAİİ’lerden kaçınılması önerilir. Türkiye’de olgular çoğunlukla ithaldir; Aedes türlerinin varlığı yerel bulaş riskini teorik olarak artırsa da yaygın yerel dolaşım bildirilmemiştir. Aşılar bazı ülkelerde kullanılmaktadır; endikasyonlar ülkeye, yaşa ve serostatusa göre değiştiğinden bireysel değerlendirme gerektirir.

Dang Humması Nedir?

Dang humması, Aedes türü sivrisineklerin (özellikle Aedes aegypti ve Aedes albopictus) taşıdığı dengue virüsüyle ortaya çıkan, tropikal ve subtropikal iklimlerde yaygın bir viral enfeksiyondur. Seyahatlerin artması ve iklim değişikliği nedeniyle risk bölgeleri genişlemektedir.

Hastalık genellikle ani başlayan yüksek ateşle seyreder ve çoğu kişi destekleyici tedaviyle iyileşir; küçük bir kısımda ise şiddetli dang gelişebilir ve acil tıbbi müdahale gerektirebilir.

Dang Hummasının Belirtileri

Belirtiler genellikle sivrisinek ısırığından 4–10 gün sonra başlar ve 2–7 gün sürebilir.

Yüksek ateş
Şiddetli baş ve göz arkası ağrısı
Kas ve eklem ağrıları, halsizlik
Cilt döküntüsü
Bulantı, kusma
Hafif kanamalar (diş eti, burun) veya kolay morarma

Şiddetli dang için uyarı bulguları: şiddetli karın ağrısı, ısrarcı kusma, huzursuzluk/letarji, düzensiz kanamalar, nefes darlığı, hızlı hematokrit yükselmesiyle birlikte trombosit düşüşü. Bu bulgularda acilen sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.

Neden Olur ve Nasıl Bulaşır?

Virüs, enfekte bir insanı ısıran dişi Aedes sivrisineğinin daha sonra başka bir kişiyi ısırmasıyla insana geçer. Gündelik temasla kişiden kişiye bulaşmaz. Nadir olarak gebelik sırasında dikey bulaş veya kan/organ nakliyle geçiş bildirilmiştir.

Türkiye’de Dang Humması Var mı?

Türkiye’de bildirilen olguların çoğu, dangın yaygın olduğu ülkelere seyahatle ilişkilidir. Aedes türlerinin Türkiye’nin bazı bölgelerinde saptanması yerel bulaş potansiyelini artırsa da, yaygın yerel dolaşım bildirilmemiştir. Riskli bölgelere gidiş-dönüşlerde kişisel korunma önlemleri büyük önem taşır.

Kimler Risk Altında?

Tropikal/subtropikal bölgelere yaşayan veya seyahat eden herkes
Çocuklar, ileri yaşlılar, gebeler
Bağışıklık sistemi zayıf olanlar ve kronik hastalığı bulunanlar
Daha önce dengue geçirmiş olup farklı serotiple tekrar enfekte olanlar (şiddetli seyir riski artabilir)

Dang Humması Nasıl Teşhis Edilir?

Klinik değerlendirmeye ek olarak laboratuvar testleri kullanılır.

İlk 5–7 günde NS1 antijen testi veya RT‑PCR
5. günden sonra IgM/IgG serolojisi
Tam kan sayımı (trombosit düşüklüğü, hemokonsantrasyon) ve biyokimya

Ayırıcı tanıda chikungunya, Zika, Batı Nil, sıtma, COVID‑19 ve influenza gibi enfeksiyonlar düşünülmelidir.

Dang Humması Tedavisi

Spesifik antiviral yoktur; tedavi destekleyicidir.

Bol sıvı alımı ve istirahat
Ateş/ağrı için parasetamol tercih edilir; aspirin, ibuprofen ve diğer NSAİİ’lerden kanama riski nedeniyle kaçınılır
Uyarı bulgularında ve şiddetli olgularda hastane izlemi, intravenöz sıvı tedavisi ve gereğinde kan ürünleri

Dang Virüsünden Korunma

Repellent (DEET, pikaridin, IR3535 vb.) kullanımı
Uzun kollu/paçalı, açık renkli kıyafet
Pencerelerde sineklik, klima; gündüz saatlerinde de korunma
Ev çevresinde durgun su birikintilerini ortadan kaldırma
Seyahat öncesi risk danışmanlığı ve aşı uygunluğunun değerlendirilmesi

Aşılar bazı ülkelerde mevcuttur; uygunluk yaşa, önceki enfeksiyon durumuna ve ülke düzenlemelerine göre değişir. Türkiye’deki erişilebilirlik ve endikasyonlar için bir uzmana danışınız.

Dünyada Dang Virüsü Hakkındaki Gelişmeler

Son yıllarda Asya ve Latin Amerika’da büyük salgınlar sürerken, Avrupa’nın bazı bölgelerinde yerel (otokton) vakalar bildirilmiştir. İklim ve kentleşme dinamikleri vektörlerin yayılımını etkilemektedir.

Fransa’da Dang Humması

Güney ve Akdeniz kıyılarında Aedes albopictus’un yerleşmesiyle sporadik yerel vakalar rapor edilmiştir; vektör kontrolü ve kişisel korunma önlemleri öne çıkmaktadır.

İran’da Dang Humması

Özellikle sıcak ve nemli bölgelerde olgu artışları bildirilmekte; sivrisinek üreme alanlarını azaltmaya yönelik halk sağlığı programları uygulanmaktadır.

Bangladeş’te Dang Humması

Muson dönemlerinde sivrisinek popülasyonunun artışıyla birlikte her yıl çok sayıda vaka görülmekte; sağlık sistemi yoğun yük yaşamaktadır.

Sıkça Sorulan Sorular

Dang humması ölümcül müdür? Şiddetli olgularda ölüm riski vardır; uyarı bulgularında acil bakım hayat kurtarıcıdır.
Bulaşıcı mıdır? Gündelik temasla kişiden kişiye geçmez; enfekte Aedes sivrisineğinin ısırmasıyla bulaşır.
Kaç gün sürer? Genellikle 1 hafta civarında sürer; iyileşme kişiden kişiye değişir.
Tekrar yakalanılır mı? Evet. Dört serotipten birine karşı bağışıklık diğerlerine karşı koruma sağlamaz.
Aşı var mı? Bazı ülkelerde onaylı aşılar vardır; uygunluk bireysel değerlendirme ve yerel düzenlemelere bağlıdır.