Diyaliz Nedir? Diyaliz Nasıl Yapılır?

Diyaliz, böbrek işlev kaybında atık ürünler ve fazla sıvının uzaklaştırılması yoluyla homeostazı destekleyen bir renal replasman tedavisidir. Başlıca iki yöntem vardır: hemodiyaliz (ekstrakorporal filtrasyon) ve periton diyalizi (periton zarının doğal membran olarak kullanılması). Endikasyonlar; semptomatik üremi, dirençli hiperkalemi, refrakter sıvı yükü, ciddi metabolik asidoz ve evre 5 KBH’yi içerir. Hemodiyaliz genellikle haftada üç kez 3–5 saat sürer; periton diyalizi CAPD veya APD protokolleriyle evde uygulanabilir. Komplikasyonlar arasında hipotansiyon, kas krampları, damar erişim enfeksiyonu/trombozu ve peritonit ile elektrolit dengesizlikleri bulunur. Böbrek nakli, uygun adaylarda yaşam kalitesi ve sağkalımı iyileştiren kalıcı bir seçenek olup diyaliz çoğu zaman nakle köprü görevi görür.

Diyaliz Nedir?

Diyaliz, böbreklerin yeterince çalışamadığı durumlarda kanda biriken atık maddeleri ve fazla sıvıyı uzaklaştırarak elektrolit ve asit-baz dengesini koruyan bir tedavidir. Yaşam kalitesini artırır, üremik belirtileri hafifletir ve birçok hasta için böbrek nakline kadar köprü görevi görür.

Diyaliz Çeşitleri Nelerdir?

Diyaliz iki ana yöntemle uygulanır: hemodiyaliz ve periton diyalizi. Seçim; tıbbi durum, yaşam tarzı, erişim olanakları ve hasta tercihi göz önünde bulundurularak yapılır.

Hemodiyaliz: Kan, diyaliz makinesindeki filtre (diyalizer) ile temizlenir.
Periton diyalizi: Karın zarının doğal filtre olarak kullanıldığı, evde de uygulanabilen yöntemdir.

Hemodiyaliz Nedir?

Hemodiyalizde kan, bir damar erişimi (arteriyovenöz fistül, greft veya geçici/kalıcı kateter) üzerinden makineye alınır, diyalizerden geçirilerek temizlenir ve hastaya geri verilir. Seanslar çoğunlukla diyaliz merkezinde yapılır. Sık görülen sorunlar; tansiyon düşüklüğü, kas krampları, baş dönmesi ve damar erişiminde enfeksiyon ya da pıhtılaşmadır.

Periton Diyaliz Nedir?

Periton diyalizinde karın içine yerleştirilmiş kateter aracılığıyla diyaliz sıvısı verilir; periton zarı atıkları süzer ve sıvı belirli bir bekleme süresinden sonra boşaltılır. Gündüz manuel değişimlerle (CAPD) veya gece otomatik cihazla (APD) uygulanabilir. En önemli risk peritonittir; kateter bakımı ve el hijyeni kritiktir.

Böbrek Nakli ve Diyaliz

Böbrek nakli, uygun adaylarda diyalize göre daha iyi böbrek fonksiyonu ve yaşam kalitesi sağlar. Ancak donör bulunması zaman alabilir ve nakil sonrası bağışıklık baskılayıcı ilaçlar enfeksiyon riskini artırır. Diyaliz, nakil öncesi ve uygun olmayan hastalarda sürdürülür.

Diyaliz Süreci

Seans öncesi kilo ve kan basıncı ölçülür, erişim alanı steril hazırlanır. İşlem boyunca yaşam bulguları izlenir, sıvı çekimi (ultrafiltrasyon) kişiye göre ayarlanır. Düzenli kan testleri ile tedavi etkinliği değerlendirilir.

Kimlere Diyaliz Tedavisi Uygulanır?

Diyaliz; semptomatik üremi, dirençli hiperkalemi, kontrol edilemeyen sıvı yükü/akciğer ödemi, ciddi metabolik asidoz ve evre 5 kronik böbrek hastalığında endikedir. Akut böbrek hasarında geçici süreyle de gerekebilir.

Diyaliz Nasıl Yapılır?

Hemodiyalizde hasta cihaza bağlanır, diyalizer kanı filtreler, hedeflenen miktarda sıvı çekilir ve işlem 3-5 saat sürebilir. Periton diyalizinde torbalarla sıvı doldur-boşalt döngüleri uygulanır; değişimler gündüz birkaç kez veya gece cihazla otomatik yapılır. Her iki yöntemde de asepsi kuralları esastır.

Diyaliz Ne Kadar Sürer?

Hemodiyaliz çoğunlukla haftada üç gün, seans başına 3-5 saat sürer. Periton diyalizinde her değişim yaklaşık 30-60 dakika alır; toplam tedavi süresi uygulama tipine (CAPD/APD) göre planlanır.

Diyaliz Tedavisi Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler

Sıvı alımını önerilen sınırlar içinde tutun; ani kilo artışlarını izleyin.
Diyetinizi potasyum, fosfor, sodyum ve protein hedeflerine göre planlayın.
Damar erişimi/karın kateteri bakımını günlük ve aseptik yapın.
Nefes darlığı, göğüs ağrısı, çarpıntı, ateş, erişim yerinde kızarıklık-akıntı olursa sağlık kuruluşuna başvurun.
İlaçlarınızı düzenli alın; kontrol randevularını aksatmayın.
Aşılar, uygun egzersiz ve seyahat planlaması için ekibinizle görüşün.

Böbrek Hastaları Kaç Yıl Diyalize Girebilir?

Süre; yaş, eşlik eden hastalıklar, beslenme durumu, tedaviye uyum ve seçilen yönteme göre değişir. Uygun izlemle birçok hasta yıllarca diyalizle yaşamını sürdürebilir; nakil uygun olduğunda uzun dönem sonuçlar genellikle daha iyidir.

Diyaliz Hastası Diyalize Girmezse Ne Olur?

Diyalizi aksatmak; üremik semptomlarda artış, hiperkalemiye bağlı ritim bozuklukları, metabolik asidoz, sıvı yüküne bağlı akciğer ödemi ve enfeksiyon riskinde artışa yol açabilir. Bu durumlar hastaneye yatış ve yaşamı tehdit eden sonuçlara neden olabilir.

Diyalizle İlgili Merak Edilenler

Diyaliz Nedir?

Böbrek yetersizliğinde kanı ve fazla sıvıyı temizleyen destek tedavisidir.

Diyaliz Türleri Nelerdir?

Hemodiyaliz ve periton diyalizi olmak üzere iki temel yöntem vardır.

Diyaliz Kaç Saat Sürer?

Hemodiyaliz seansı çoğunlukla 3-5 saat, periton değişimleri ise 30-60 dakika kadardır.

Diyaliz İşlemi Ağrılı mıdır?

Genellikle ağrısızdır; hemodiyalizde iğne batması kısa süreli rahatsızlık verebilir.

Diyalizde Enfeksiyon Riski Var mıdır?

Evet; aseptik teknik ve erişim bakımı ile risk azaltılabilir.

Diyaliz Hastalarının Diyeti Nasıl Olmalıdır?

Kişiye özel planlanır; potasyum, fosfor, sodyum ve protein alımı hedeflenir.

Diyaliz Tedavisi Kaç Yıl Sürebilir?

Kişisel duruma göre değişir; nakil uygun olduğunda tercih edilebilir.

Diyaliz ve Yaşam Kalitesi

Düzenli tedavi, uygun diyet ve egzersizle yaşam kalitesi artırılabilir.

Diyaliz Sonrası Takip

İlaç uyumu ve periyodik kontroller tedavinin etkinliği için gereklidir.