Dörtlü Tarama Testi Nedir? Dörtlü Tarama Testi Ne Zaman ve Nasıl Yapılır?
Dörtlü tarama testi, ikinci trimesterde anne serumunda AFP, hCG, uE3 ve inhibin A düzeylerini değerlendirerek kromozomal anomaliler (özellikle Trizomi 21 ve Trizomi 18) ile nöral tüp defektleri için bireysel risk hesaplaması yapar. Uygulama için ideal zaman aralığı 16–20. haftalar olup, 18. hafta sık kullanılan bir penceredir. Ultrasonografik yaş tayini ve fetal değerlendirme sonuçları, maternal demografik özelliklerle birlikte istatistiksel algoritmalara girilerek risk oranı oluşturulur. Test tanısal değildir; yüksek risk sonucunda detaylı ultrason, NIPT veya amniyosentez gibi ileri tetkikler düşünülebilir. Düşük risk sonucu, olasılığı azaltır ancak anomaliyi tamamen dışlamaz. Klinik karar, hasta öyküsü ve mevcut rehberler doğrultusunda hekim tarafından verilmelidir.
Dörtlü tarama testi nedir?
Dörtlü tarama testi, gebeliğin ikinci trimesterinde uygulanan ve bebeğin bazı kromozomal anomaliler (özellikle Down sendromu/Trizomi 21 ve Trizomi 18) ile nöral tüp defektleri (ör. spina bifida) açısından riskini hesaplayan bir kan taramasıdır. Tanısal değildir; olasılık verir ve gerektiğinde ileri incelemeye yönlendirir.
- Değerlendirilen başlıca durumlar: Trizomi 21, Trizomi 18 ve nöral tüp defektleri.
- Sonuçlar, bireye özgü risk oranı olarak raporlanır.
Dörtlü test ne zaman yapılır?
Test genellikle gebeliğin 16–20. haftaları arasında yapılır. Birçok merkez için en uygun zaman 18. haftadır; doğru haftalandırma için işlem öncesi ultrason önemlidir.
Dörtlü test nasıl yapılır?
Önce ultrasonografi ile gebelik haftası doğrulanır ve bebeğin temel ölçümleri yapılır. Sonrasında anneden alınan kan örneğinde dört biyokimyasal belirteç ölçülür ve bu veriler, anne yaşı-kilosu gibi demografik bilgiler ve ultrason bulguları ile birlikte bilgisayar programlarında analiz edilir.
- Anne kanındaki belirteçler: AFP, hCG, serbest olmayan estriol (uE3) ve inhibin A.
- Analize dahil edilen faktörler: gebelik haftası, maternal yaş ve kilo, laboratuvarın referans aralıkları.
Sonuçlar nasıl yorumlanır?
Dörtlü test bir tarama testidir; yüksek risk sonucu tanı anlamına gelmez, düşük risk sonucu ise olasılığı azaltır fakat tamamen dışlamaz. Klinik yorum her zaman hastanın öyküsü, ultrason bulguları ve güncel rehberlerle birlikte yapılmalıdır.
Pozitif sonuç sonrası ne olur?
Yüksek risk saptanırsa hekim, ayrıntılı ultrason, hücresiz fetal DNA temelli NIPT veya gerekli görüldüğünde amniyosentez gibi ileri değerlendirmeleri önerebilir. İzlenecek yol bireysel risk profilinize ve gebelik haftasına göre belirlenir.
Sınırlar ve kısıtlamalar
- Yanlış pozitif ve yanlış negatif sonuçlar görülebilir.
- Tarama testleri tanı koymaz; risk sayısal olasılık şeklinde raporlanır.
- Sonuçlar laboratuvar yöntemleri, popülasyon verileri ve gebelik haftasının doğruluğundan etkilenir.