Duodenit Nedir? Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisi

Duodenit, duodenum mukozasının iltihabıdır ve en sık Helicobacter pylori enfeksiyonu ile NSAİİ kullanımına bağlı gelişir. Klinik tablo epigastrik ağrı, şişkinlik, bulantı-kusma ve dispepsi bulgularıyla seyreder; ileri olgularda gastrointestinal kanama görülebilir. Tanıda üst gastrointestinal endoskopi ve H. pylori için dışkı antijen testi veya üre nefes testi öne çıkar. Tedavi nedene yöneliktir: H. pylori eradikasyonu (PPI ile kombine antibiyotikler), asit baskılama ve mukozal korunma, NSAİİ’nin kesilmesi ile yaşam tarzı düzenlemeleri temel yaklaşımlardır. Zamanında tedavi, ülser ve kanama gibi komplikasyonların önlenmesinde kritik öneme sahiptir.

Duodenit Nedir?

Duodenit, ince bağırsağın ilk bölümü olan duodenumun koruyucu mukozasının hasarlanması ve iltihaplanmasıyla ortaya çıkan bir sindirim sistemi hastalığıdır. En sık nedenler Helicobacter pylori enfeksiyonu, uzun süreli non-steroid antiinflamatuvar ilaç (NSAİİ) kullanımı, alkol ve sigaradır. Durum akut (ani başlangıçlı) veya kronik (uzun süreli) seyredebilir ve gastritle birlikte görülebilir.

Semptomlar genellikle epigastrik bölgede ağrı/yanma, şişkinlik, bulantı-kusma ve hazımsızlıktır. Erken tanı ve uygun tedavi ile çoğu vakada iyileşme sağlanır ve komplikasyon riski azaltılır.

Duodenit Ne Kadar Yaygın?

Duodenit dünya genelinde yaygındır ve özellikle 50–69 yaş aralığında daha sık görülür. Düşük sosyoekonomik gelişmişlik düzeyine sahip bölgelerde hastalık yükü daha fazladır. Küresel veriler, gastritle birlikte değerlendirildiğinde yaşa göre standardize insidansın yaklaşık 100 binde 380, prevalansın ise 100 binde 520 civarında olduğunu göstermektedir. Spesifik duodenit verilerini izole etmek güç olsa da, toplumsal ve ekonomik koşullar hastalığın dağılımını belirgin biçimde etkiler.

Duodenit Belirtileri Nelerdir?

Belirtiler iltihabın nedenine ve şiddetine göre değişir; hafif dispepsiden komplikasyonlara uzanan bir yelpazede görülebilir.

Karın üst kısmında yanma, ağrı veya baskı hissi
Şişkinlik, gaz ve erken doyma
Bulantı ve/veya kusma
İştahsızlık, kilo kaybı
Geğirme, mide yanması ve hazımsızlık
Siyah-katranî dışkı (melena) veya kanlı kusma (hematemez) gibi kanama bulguları
Sürekli halsizlik ve yorgunluk

Şiddetli veya alarm bulguları (kilo kaybı, kanama, yutma güçlüğü, tekrarlayan kusma) varlığında gecikmeden tıbbi değerlendirme gerekir.

Duodenit Neden Olur?

Duodenumun doğal savunma mekanizmaları (mukus, bikarbonat, kan akımı) zayıfladığında asit ve diğer tahriş ediciler mukozayı hasarlar. Aşağıdaki faktörler başlıca rol oynar:

Helicobacter pylori enfeksiyonu
NSAİİ’lerin uzun süreli veya yüksek doz kullanımı
Alkol ve sigara kullanımı
Stres, düzensiz/yağlı-baharatlı beslenme
Çölyak hastalığı, Crohn hastalığı gibi eşlik eden tıbbi durumlar
Gastroözofageal reflü ve duodenal safra reflüsü gibi asit/tahriş edici maruziyet artışı

Duodenit Tanısı ve Uygulanan Testler

Tanı, öykü ve fizik muayenenin ardından endoskopi ile konur. Üst gastrointestinal endoskopi, duodenumun doğrudan görülmesini ve gerekli durumlarda biyopsi alınmasını sağlar. Helicobacter pylori için dışkı antijen testi, üre nefes testi veya kan testleri uygulanabilir. Anemi değerlendirmesi, gizli kan bakısı ve gerektiğinde görüntüleme yöntemleri eklenebilir. Doğru tanı, ülser ve kanama gibi komplikasyonların önlenmesi için kritik önemdedir.

Duodenit Tedavisi ve Uygulanan Yöntemler

Tedavi, altta yatan nedeni hedefler ve ilaçlarla yaşam tarzı düzenlemelerini içerir.

H. pylori eradikasyonu: Proton pompa inhibitörü ile birden fazla antibiyotiğin kombine edildiği kürler uygulanır; tedavi süresi genellikle 10–14 gündür.
Asit baskılama ve mukozal koruma: Proton pompa inhibitörleri veya H2 reseptör blokerleri, gerektiğinde mukozayı koruyucu ajanlar kullanılabilir.
İlaçların düzenlenmesi: NSAİİ kullanımının kesilmesi/alternatiflere geçiş, gastroprotektif önlemler.
Yaşam tarzı: Alkol ve sigaranın bırakılması, küçük ve sık öğünler, aşırı yağlı-baharatlı ve kafeinli gıdalardan kaçınma, stres yönetimi.
Eşlik eden hastalıkların yönetimi: Çölyakta glutensiz diyet gibi nedene yönelik yaklaşımlar.

Tedavi edilmezse duodenal ülser, kanama ve darlık gibi komplikasyonlar gelişebilir. Tedavi sonrası izlem ve gerektiğinde H. pylori için “kür” doğrulama testi önerilir.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

K29 Gastrit ve Duodenit Nedir?

K29, ICD-10 kodlama sisteminde gastrit ve duodenit tanılarını kapsayan kod aralığıdır; klinik belgelerde standart sınıflandırma amacıyla kullanılır.

Gastrit ve Duodenit Nasıl Tedavi Edilir?

Tedavi nedene bağlıdır. Enfeksiyon saptanırsa eradikasyon (antibiyotikler + PPI), asit baskılama (PPI/H2 bloker) ve yaşam tarzı düzenlemeleri (alkol-sigaranın bırakılması, uygun diyet) önerilir. NSAİİ ilişkili olgularda ilacın kesilmesi ve koruyucu tedbirler önemlidir. Kişiye özel plan için hekim değerlendirmesi gereklidir.