Efor Testi Nedir? Nasıl Yapılır, Neden İstenir?

Efor (egzersiz stres) testi, kalbin egzersize hemodinamik ve elektriksel yanıtını değerlendirerek koroner arter hastalığı, aritmiler ve anormal kan basıncı yanıtlarını ortaya çıkarmayı amaçlar. İşlem sırasında EKG, kalp hızı ve kan basıncı sürekli izlenir; semptomlar ile eş zamanlı kayıtlar birlikte yorumlanır. Standart kardiyak stres testi çoğu hastada yeterli iken, görüntüleme gereken olgularda nükleer stres testi veya egzersiz yapamayan hastalarda dobutamin stres ekokardiyografisi tercih edilebilir. Normal yanıt hedef kalp hızına uygun yükseliş, kontrollü kan basıncı artışı ve iskemi/aritmi olmamasıdır; anormal bulgular ileri tetkik ve tedaviyi gerektirebilir. Testin komplikasyon oranı düşüktür; ancak senkop, ciddi aritmi, hipertansif yanıt veya nadiren miyokard enfarktüsü görülebilir. Kontrendikasyonlar ve ilaçlar göz önünde bulundurularak uygun hazırlık ve yakın izlem güvenliği artırır.

Efor Testine Genel Bakış

Efor testi (egzersiz stres testi), kalbin fiziksel aktivite sırasındaki performansını ve kan dolaşımının yanıtını değerlendirmek için kullanılan bir tanı yöntemidir. Test boyunca EKG, kalp hızı, kan basıncı ve hastanın belirtileri eş zamanlı izlenir.

Efor Testi (Egzersiz Stres Testi) Nedir?

Efor testi, kalbin artan iş yüküne verdiği elektriksel ve hemodinamik yanıtları ölçer. Amaç, kalbin oksijen ihtiyacını karşılayıp karşılayamadığını ve efora bağlı ritim bozukluğu veya iskemik değişikliklerin ortaya çıkıp çıkmadığını göstermektir.

Efor Testi Neden Yapılır?

En sık koroner arter hastalığı şüphesini değerlendirmek için istenir. Ayrıca göğüs ağrısının kalp kaynaklı olup olmadığını ayırt etmek, aritmileri saptamak ve kalp krizi sonrası ya da girişim (stent/bypass) sonrası iyileşme sürecini izlemek amacıyla uygulanır.

Efor Testinin Türleri

Kardiyak stres testi: Koşu bandı veya bisikletle yapılan standart testtir; EKG ve kan basıncı izlenir.
Nükleer stres testi: Radyonüklid görüntüleme ile kalp kasının kanlanması egzersiz öncesi/sonrası karşılaştırılır.
Dobutamin stres ekokardiyografisi: Egzersiz yapamayanlarda ilaçla kalp hızı artırılarak ultrasonla kasılma ve duvar hareketleri değerlendirilir.

Efor Testi Nasıl Yapılır?

Göğse EKG elektrotları yerleştirilir, kola tansiyon manşonu takılır. Koşu bandı veya bisiklet üzerinde egzersiz düşük tempoyla başlar ve kademeli olarak artırılır. Test semptom gelişirse ya da hedef kalp hızına ulaşıldığında sonlandırılır; ardından kısa bir dinlenme ve izlem yapılır.

Test Öncesi Hazırlık

Testten önce kafein, sigara ve yoğun egzersizden kaçınmak
Kullanılan ilaçlar ve özel durumlar hakkında hekimi bilgilendirmek
Uygun spor ayakkabı ve rahat kıyafet tercih etmek
Hafif bir öğün tüketmek; ağır yemekten kaçınmak

Test Sırasında Neler Olur?

Egzersiz yükü protokole göre aşamalı artar. Göğüs ağrısı, nefes darlığı, baş dönmesi, belirgin EKG değişiklikleri veya uygunsuz kan basıncı yanıtı gelişirse test güvenlik amacıyla durdurulur.

EKG'nin Rolü

EKG, kalbin elektriksel aktivitesini sürekli kaydeder. İletim bozuklukları, ritim düzensizlikleri ve iskemiyi düşündüren ST-T değişiklikleri test süresince izlenir ve raporlanır.

Efor Testi Hangi Durumlarda Uygulanır?

Koroner arter hastalığı şüphesi olanlar
Göğüs ağrısı, çarpıntı veya nefes darlığı gibi eforla artan yakınmalar
Kalp krizi sonrası risk sınıflaması ve rehabilitasyon izlemi
Stent veya bypass sonrası takip
Açıklanamayan EKG bulgularının değerlendirilmesi

Kalp Hastalığı Şüphesinde Efor Testi

Egzersiz sırasında kalbin çalışma biçimi gözlenerek damar darlığı, oksijenlenme yetersizliği veya aritmiler hakkında ipuçları elde edilir.

Koroner Arter Hastalığının Teşhisinde

Egzersizle artan oksijen gereksinimi, darlık bulunan damarlarda karşılanamayabilir; bu durum göğüs ağrısı, EKG değişiklikleri veya performans düşüşü olarak saptanabilir.

Tedavi Sürecinin Takibinde

Uygulanan tedavinin etkinliği ve egzersiz kapasitesi değerlendirilir; gerekirse ilaç düzenlemeleri ve yaşam tarzı önerileri güncellenir.

Efor Testi Sonuçları Nasıl Yorumlanır?

Değerlendirme, EKG değişiklikleri, hedef kalp hızına ulaşma, kan basıncı ve hastanın semptomlarının birlikte analiz edilmesiyle yapılır. Gerekli hallerde ileri tetkik istenebilir.

Normal ve Anormal Bulgular

Normal: Uygun kalp hızı ve tansiyon yanıtı, iskemi/aritmi bulgusu olmaması, semptomsuz seyir.
Anormal: İskemiyi düşündüren ST-T değişiklikleri, aritmi, göğüs ağrısı, baş dönmesi, aşırı hipertansif/hipotansif yanıt.

Efor Testinde Saptanabilen Problemler

Koroner arter hastalığı ve egzersizle tetiklenen anjina
Ritim bozuklukları (aritmiler)
Kan basıncı düzensizlikleri
Kardiyomiyopatilerde performans kısıtlılığı

Efor Testinin Riskleri ve Komplikasyonları

Efor testi çoğunlukla güvenlidir; komplikasyonlar nadirdir ve test esnasında ekip tarafından yakından izlenir.

Olası Riskler

Baş dönmesi veya bayılma
Aritmiler
Aşırı hipertansiyon veya tansiyon düşüşü
Göğüs ağrısı; çok nadiren kalp krizi
Nadir durumlarda kalp yetersizliğinin alevlenmesi

Test Sonrası Nelere Dikkat Edilmeli?

Kısa süre dinlenmek ve bol sıvı almak
Hafif beslenmek
Süregelen göğüs ağrısı, nefes darlığı, çarpıntı veya baygınlık hissinde sağlık kuruluşuna başvurmak

Efor Testi ile İlgili Sık Sorulan Sorular (SSS)

Efor testi ne kadar sürer?

Genellikle 10–15 dakika sürer; süre yaş, kondisyon ve hedef kalp hızına ulaşma durumuna göre değişir.

Efor testi sırasında nelere dikkat edilmelidir?

Sağlık ekibinin talimatlarına uyulmalı; göğüs ağrısı, nefes darlığı, baş dönmesi gibi şikayetler hemen bildirilmelidir.

Efor testi ağrılı mıdır?

Ağrılı bir işlem değildir; kontrollü egzersiz yapılır ve parametreler izlenir.

Efor testinden önce ne yenir, ne içilir?

Testten 2–3 saat önce hafif öğün önerilir; test öncesi ağır yemek ve kafeinden kaçınılmalı, sigara içilmemelidir.

Efor testi kimlere yapılmaz?

Aktif kalp krizi, kontrolsüz yüksek tansiyon, ciddi kalp yetersizliği, ağır aort darlığı, ciddi aritmi, aktif miyokardit/perikardit veya egzersize engel ciddi kas-iskelet/solunum hastalığı olanlarda uygun olmayabilir; hekim değerlendirmesi esastır.