ERCP Nedir? İşlem Süreci, Kullanım Alanları ve Riskleri

ERCP, safra ve pankreas kanallarının floroskopi eşliğinde endoskopik olarak görüntülenmesini ve aynı seansta taş çıkarma, darlık genişletme ve stent yerleştirme gibi tedavi girişimlerini mümkün kılan invaziv bir yöntemdir. Başlıca endikasyonlar; koledok taşı, biliyer ve pankreatik darlıklar, obstrüktif sarılık, seçilmiş pankreatit olguları ve malignite şüphesinde tanısal/terapötik işlemlerdir. İşlem öncesi açlık, antikoagülanların yönetimi ve alerji açısından risk değerlendirmesi gereklidir. En sık komplikasyon post-ERCP pankreatittir; bunun yanında kanama, kolanjit ve perforasyon görülebilir. İşlem sonrası hastalar komplikasyon belirtileri açısından izlenmeli; ateş, artan ağrı veya sarılık gibi bulgularda hızlı değerlendirme yapılmalıdır. MRCP non-invaziv bir alternatiftir ve tanısal amaçla yararlıdır, ancak tedavi edici müdahale sağlamaz.

ERCP Nedir?

ERCP (Endoskopik retrograd kolanjiyopankreatografi), safra yolları ve pankreas kanallarındaki sorunları hem saptamak hem de aynı seansta tedavi etmek için kullanılan girişimsel bir endoskopik-radyolojik işlemdir. Floroskopi eşliğinde kontrast madde verilerek kanallar görüntülenir; gerekli hallerde taş çıkarma, darlık genişletme veya stent yerleştirme uygulanabilir. İşlem genellikle sedasyon ya da genel anestezi altında yapılır.

ERCP Hangi Durumlarda Uygulanır?

ERCP, tanı ve tedaviyi birleştiren yapısı sayesinde geniş bir endikasyon yelpazesinde kullanılır.

Safra yollarında taş (koledok taşı) ve buna bağlı tıkanıklık
Biliyer veya pankreatik kanal darlıkları
Obstrüktif sarılıkta tıkanıklığın açılması
Seçilmiş akut/kronik pankreatit olgularında taş veya tıkanıklığın giderilmesi
Biliyer/pankreatik kanser şüphesinde sitoloji/biyopsi ve akışın stentle düzenlenmesi
Cerrahi ya da travma sonrası safra kaçağı/akış bozukluklarının yönetimi
Nedeni açıklanamayan sarılık veya kronik karın ağrısında hedefe yönelik değerlendirme

Safra Yolu Hastalıklarında ERCP

Koledok taşlarının endoskopik çıkarılması, darlıkların genişletilmesi ve gerektiğinde stent yerleştirilmesi ile akış yeniden sağlanabilir. Bu yaklaşım çoğu hastada hızlı klinik rahatlama sağlar.

Pankreas Hastalıklarında ERCP

Pankreas kanal darlıkları, taşları veya kitlelerinde kanalın görüntülenmesi ve müdahale gerekirse tedavisi mümkündür. Bazı pankreatit olgularında ERCP, altta yatan tıkanıklığı ortadan kaldırarak seyrin düzelmesine katkı sunabilir.

ERCP Nasıl Yapılır?

İşlem, ağızdan ilerletilen esnek endoskopla duodenuma ulaşılıp papilla kanülasyonunun sağlanması ve kontrast verilerek kanalların floroskopide görüntülenmesi prensibine dayanır.

İşlem Öncesi Hazırlık

Genellikle 6–8 saat açlık önerilir. Kullanılan ilaçlar (özellikle antikoagülan/antiplateletler) gözden geçirilir ve alerji/reaksiyon öyküsü sorgulanır. Gerektiğinde antibiyotik profilaksisi planlanabilir.

ERCP İşlem Basamakları

1. Hasta hazırlığı: Açlık, damar yolu, sedasyon/anestezi planı.
2. Endoskopun ilerletilmesi: Ağızdan mideye ve duodenuma geçiş.
3. Papillanın kanülasyonu: Biliyer ve/veya pankreatik kanal girişine ulaşım.
4. Kontrast enjeksiyonu: Kanalların floroskopide doldurulması.
5. Tanı ve tedavi: Taş çıkarma, sfinkterotomi, darlık dilatasyonu, stent yerleştirme.
6. Kısa izlem: Erken komplikasyon bulguları açısından gözlem.

İşlem Süresi ve Anestezi Kullanımı

Çoğu ERCP 30–60 dakika içinde tamamlanır; olgunun karmaşıklığı süreyi etkileyebilir. Sedasyon veya genel anestezi, hastanın konforu ve hareket kontrolü için seçilir.

ERCP'nin Riskleri ve Yan Etkileri Nelerdir?

Komplikasyonlar nadir olsa da işlem öncesi bilgilendirme ve risk azaltıcı önlemler önemlidir.

Post-ERCP pankreatit
Enfeksiyon (ör. kolanjit)
Kanama (özellikle sfinkterotomi/biyopsi sonrası)
Perforasyon (duodenum/biliyer sistem)
Anesteziye bağlı kardiyopulmoner sorunlar
Alerjik reaksiyonlar (ilaç/kontrast)
Geçici karın ağrısı, bulantı, kusma

Enfeksiyon ve Kanama Riski

Endoskopik girişimler enfeksiyon ve kanama olasılığını artırabilir. Uygun sterilizasyon, antibiyotik profilaksisi endikasyonlarının gözetilmesi ve dikkatli teknikle risk azaltılır.

Pankreatit Gelişme Olasılığı

Post-ERCP pankreatit en sık komplikasyondur ve çoğu hafif seyreder; ancak ciddi tablolar da görülebilir. Erken dönemde artan karın ağrısı, bulantı ve kusma uyarıcıdır.

Safra Kanalı Yaralanmaları

Nadir olmakla birlikte perforasyon veya kanal yaralanmaları gelişebilir. Klinik şüphede hızlı tanı ve uygun tedavi yaklaşımı gereklidir.

ERCP Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler

İyileşme sürecini desteklemek ve komplikasyon riskini azaltmak için aşağıdaki önerilere uyulması faydalıdır.

Beslenme ve Aktivite Kısıtlamaları

Kısa süreli hafif/yumuşak diyet ve yeterli sıvı alımı önerilir. İlk günlerde ağır egzersiz ve karın içi basıncı artıran aktivitelerden kaçınılmalıdır.

Olası Yan Etkiler ve Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?

Hafif boğaz ağrısı, şişkinlik ve geçici karın rahatsızlığı beklenebilir. Ateş, şiddetli/artan ağrı, sarılık, sürekli kusma veya kanama gelişirse acil tıbbi değerlendirme gereklidir.

ERCP ve MRCP Arasındaki Farklar

MRCP manyetik rezonansa dayalı, non-invaziv bir görüntüleme yöntemidir ve tedavi edici girişim sağlamaz. ERCP ise invazivdir; hem görüntüleme yapar hem de aynı seansta tedavi uygulayabilir. Bu nedenle saf tanısal amaçlarda MRCP tercih edilirken, müdahale gerektiren olgularda ERCP ön plana çıkar.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

ERCP ne demek?

Endoskopik retrograd kolanjiyopankreatografi; “kolanjiyo” safra kanallarını, “pankreato” pankreası, “retrograd” ters yönde kontrast ilerletmeyi, “grafi” görüntülemeyi ifade eder.

ERCP yaptırırken ne hissedilir?

Hastalar genellikle sedasyon altındadır; işlem sırasında rahatsızlık azdır. Sonrasında kısa süreli boğaz tahrişi, şişkinlik veya hafif karın ağrısı olabilir.

ERCP hangi hastalıklarda kullanılır?

Koledok taşı, biliyer/pankreatik darlıklar, obstrüktif sarılık, seçilmiş pankreatitler ve malignite şüphesinde tanı ve tedavi amacıyla uygulanır.

ERCP nasıl yapılır ve işlem süresi nedir?

Endoskopla duodenuma ulaşılıp papilla kanülasyonu sonrası kontrast verilir ve floroskopide görüntüleme yapılır. Çoğu işlem 30–60 dakika sürer.

ERCP öncesi hangi hazırlıklar gerekir?

Açlık, ilaç düzenlemesi (özellikle kan sulandırıcılar), alerji ve ek hastalıkların değerlendirilmesi gerekir.

ERCP sonrası nelere dikkat edilmeli?

Hafif diyet, dinlenme ve uyarı bulgularının (ateş, şiddetli ağrı, sarılık, sürekli kusma, kanama) izlenmesi önerilir.

ERCP’nin olası riskleri nelerdir?

Post-ERCP pankreatit, kanama, enfeksiyon, perforasyon, anesteziye bağlı olaylar ve alerjik reaksiyonlar görülebilir.

ERCP ile MRCP arasındaki temel fark nedir?

MRCP non-invaziv tanısal görüntüleme sunar; ERCP ise invazivdir ve tedavi edici girişim sağlar.

Kimler ERCP için uygun değildir?

Ciddi kardiyopulmoner hastalığı olan, aktif enfeksiyonu veya kontrolsüz kanama bozukluğu bulunan ve anesteziye toleransı düşük hastalarda dikkatli değerlendirme gerekir.