Fibrinojen Hangi Testte Bakılır? Fibrinojen Yüksekliği Hangi Hastalıklarda Yükselir?

Fibrinojen, trombin aracılığıyla fibrine dönüşerek hemostazı sağlayan, karaciğerde sentezlenen akut faz proteinidir. Klinik pratikte en sık fonksiyonel düzey Clauss yöntemiyle, antijenik düzey ise immünokimyasal tekniklerle ölçülür; PT/aPTT, trombin zamanı ve D-dimer gibi testler değerlendirmeyi tamamlar. Referans aralık erişkinlerde genellikle 200–400 mg/dL olup gebelikte fizyolojik artış gözlenir. Yüksek fibrinojen inflamasyon, enfeksiyon, doku hasarı, sigara, obezite, diyabet ve malignite ile ilişkili olup tromboz ve kardiyovasküler risk göstergesidir. Düşük düzeyler karaciğer yetmezliği, DIC, şiddetli kanama tüketimi ve kalıtsal fibrinojen bozukluklarında görülür. Yönetim, altta yatan nedenin tedavisi, risk azaltıcı yaşam tarzı değişiklikleri ve kanama varlığında fibrinojen replasmanına dayanır.

Fibrinojen nedir?

Fibrinojen, karaciğerde üretilen ve kanama olduğunda trombinin etkisiyle fibrine dönüşerek pıhtı ağını oluşturan temel bir pıhtılaşma proteinidir. Akut faz yanıtının parçası olduğu için inflamasyon, enfeksiyon ve doku hasarı sırasında kandaki düzeyi artar.

Fibrinojen hangi testte bakılır?

Fibrinojen düzeyi en sık sodyum sitratlı kandan elde edilen plazmada fonksiyonel olarak Clauss yöntemi ile ölçülür. Gerektiğinde antijenik fibrinojen düzeyi immünonefelometri/turbidimetri teknikleriyle değerlendirilir.

Koagülasyonun genel durumu için PT, aPTT, trombin zamanı ve D-dimer gibi tamamlayıcı testler istenebilir. Masif kanamalarda veya cerrahi süreçte TEG/ROTEM gibi viskoelastik testler de yararlı bilgi sağlayabilir.

Örnekleme öncesi açlık genellikle gerekmez. Heparin ve direkt trombin inhibitörleri gibi ilaçlar ile hemoliz ve yoğun lipemi sonuçları etkileyebileceğinden preanalitik koşullar dikkatle yönetilmelidir.

Fibrinojen yüksekliği ne anlama gelir?

Fibrinojen yüksekliği çoğu zaman vücutta süren bir inflamatuvar yanıta işaret eder ve kanın pıhtılaşma eğilimini artırabilir. Uzamış yükseklik kardiyovasküler olay riskini yükseltebilir.

Yüksek fibrinojen nedenleri

Akut/kronik enfeksiyon ve inflamatuvar hastalıklar (örn. romatoid artrit, İBH)
Doku hasarı, travma, cerrahi
Kardiyovasküler hastalıklar ve ateroskleroz
Metabolik durumlar: obezite, diyabet, metabolik sendrom
Sigara kullanımı ve stres
Maligniteler
Gebelikte fizyolojik artış

Yüksek fibrinojen belirtileri

Fibrinojen yüksekliği doğrudan özgül belirti vermeyebilir; altta yatan hastalığa bağlı yakınmalar görülebilir.

Yorgunluk, halsizlik
Eklem/kas ağrıları, lokal kızarıklık-şişlik
Göğüs ağrısı, nefes darlığı (kardiyovasküler riskle ilişkili olabilir)

Fibrinojen değeri kaç olmalı?

Referans aralık laboratuvara göre değişmekle birlikte erişkinlerde genellikle 200–400 mg/dL (2–4 g/L) kabul edilir. Gebelikte, özellikle üçüncü trimesterde değerler belirgin şekilde yükselebilir. Testin raporlandığı birim ve yöntem dikkate alınarak yorum yapılmalıdır.

Fibrinojen düşüklüğü

Düşük fibrinojen (hipofibrinojenemi) kanama eğilimini artırabilir ve bazı ciddi durumların göstergesi olabilir.

Fibrinojen düşüklüğünün nedenleri

Karaciğer hastalıkları (siroz, akut yetmezlik)
Dissemine intravasküler koagülasyon (DIC) ve masif kanamalarda tüketim
Kalıtsal bozukluklar (afibrinojenemi/hipofibrinojenemi/disfibrinojenemi)
Ağır beslenme yetersizlikleri ve bazı ilaçlara bağlı etkiler

Fibrinojen düşüklüğünün belirtileri

Kolay morarma ve uzun süren kanamalar
Burun ve diş eti kanamaları
Kesilerde geç durdurulan kanama, operasyon sonrası kanama

Fibrinojen neye dönüşür?

Pıhtılaşma sırasında trombin, fibrinojeni fibrine çevirir. Fibrin lifleri trombositlerle birlikte dayanıklı bir pıhtı ağı oluşturarak kanamayı durdurur ve iyileşmeyi başlatır.

Gebelikte fibrinojen

Gebelikte fibrinojen üretimi doğal olarak artar; bu, doğum sırasındaki kan kaybını sınırlamaya yardımcı olan fizyolojik bir uyumdur. Aşırı yüksek değerler preeklampsi gibi durumlarla ilişkili olabileceği için düzenli izlem önerilir.

Çocuklarda fibrinojen yüksekliği

Pediyatrik yaş grubunda yüksek fibrinojen çoğunlukla enfeksiyon ve inflamasyonla ilişkilidir. Uzamış yükseklik altta yatan kronik hastalıklar açısından değerlendirilmelidir.

Fibrinojen tedavisi

Yaşam tarzı: sigaranın bırakılması, sağlıklı beslenme, düzenli fiziksel aktivite ve kilo yönetimi
İlaçlar: inflamasyon ve eşlik eden risklerin kontrolü (hekim önerisiyle)
Replasman: kanama eğilimi veya çok düşük düzeylerde fibrinojen konsantresi ya da taze donmuş plazma
Altta yatan nedenin tedavisi: enfeksiyon, karaciğer hastalıkları, malignite vb.

Fibrinojen testi ne zaman istenir?

Kanama-pıhtılaşma bozuklukları şüphesinde, cerrahi öncesi risk değerlendirmesinde, karaciğer hastalıklarının takibinde ve inflamatuvar durumların izleminde istenir. Sonuçlar genellikle kısa sürede raporlanır; süre laboratuvar iş yüküne ve yönteme bağlıdır.

Sıkça sorulan sorular

Fibrinojen sonuçları ne zaman çıkar?

Çoğu laboratuvar birkaç saat ila bir gün içinde sonuç verir; acil durumlarda daha hızlı çalışılabilir.

Test öncesi hazırlık gerekir mi?

Genellikle açlık gerekmez. Kullanılan antikoagülan ve ilaçlar ile son zamanlı kanamalar mutlaka laboratuvara bildirilmelidir.

Kalp-damar riski ile ilişkisi

Yüksek fibrinojen tromboz eğilimini artırır ve kalp krizi ile inme riskinin bağımsız belirteçlerinden biri olarak kabul edilir; risk yönetimi için bütüncül değerlendirme gerekir.