Gebelikte Şeker Yüklemesi Neden Yapılmalıdır?
Gestasyonel diyabet, daha önce diyabeti olmayan kadınlarda gebelik sırasında ortaya çıkan glukoz tolerans bozukluğudur. 24–28. haftalarda 50 g glukoz tarama testi ile saptanır; 1. saat plazma glukozu 140 mg/dL veya üzerindeyse 3 saatlik 100 g OGTT ile tanı teyit edilir. Tedavide ilk basamak tıbbi beslenme tedavisi ve güvenli egzersizdir; hedeflere ulaşılamazsa insülin tercih edilir. Uygun glisemik kontrol sağlanamazsa annede preeklampsi, hipertansiyon, erken doğum ve operatif doğum; bebekte makrozomi, neonatal hipoglisemi, elektrolit bozuklukları, polisitemi, hiperbilirubinemı ve solunum sıkıntısı riski artar. Büyük doğumsal anomaliler daha çok pregestasyonel diyabetle ilişkilidir; GDM’de belirgin artış beklenmez. Doğumdan 6 hafta sonra 75 g OGTT ile maternal diyabet riski yeniden değerlendirilmelidir.
Gebelikte Şeker Yüklemesi Neden Yapılır?
Gebelikte ilk kez ortaya çıkan glukoz metabolizması bozukluğu gestasyonel diyabet olarak adlandırılır. Şeker yükleme testi, bu durumu zamanında saptamak, anne ve bebeğe ait olası riskleri azaltmak ve uygun tedaviye yönlendirmek için yapılır.
Gestasyonel diyabet nedir?
Daha önce diyabet tanısı bulunmayan kadınlarda, gebelik sürecinde gelişen ve çoğunlukla doğumdan sonra gerileyen glukoz tolerans bozukluğudur. Erken tanı ve takip, hem anne hem de bebek için olumsuz sonuçları belirgin şekilde azaltır.
Tarama: 24–28. haftalarda 50 g glukoz testi
Tarama amacıyla genellikle 24–28. gebelik haftaları arasında 50 g glukoz içeren sıvı içirilir. Açlık-tokluk şartı aranmaz; içimden 1 saat sonra venöz plazma glukozu ölçülür. Değer 140 mg/dL veya üzerindeyse ileri değerlendirme gerekir.
Tanı: 100 g OGTT ile kesinleştirme
Tarama testinde yüksek sonuç saptanan anne adaylarına 3 saatlik 100 g OGTT uygulanır ve bu testin sonuçlarına göre kesin tanı konur.
Anne ve bebek açısından olası riskler
Anne adayında
- Preeklampsi ve hipertansiyon riskinde artış
- Erken doğum olasılığında artış
- İri bebek (makrozomi) nedeniyle zor doğum ve sezaryen ihtiyacında artış
- Kan şekeri dalgalanmalarına bağlı maternal komplikasyonlar
Gebelik öncesi diyabet varlığında bebekte büyük doğumsal anomali riski artabilir; gebelikte başlayan diyabette bu artış beklenmez. Her iki durumda da iyi glisemik kontrol riskleri azaltır.
Bebekte ve yenidoğanda
- Doğum sonrası solunum sıkıntısı
- İri bebek ya da nadiren beklenenden küçük bebek
- Neonatal hipoglisemi ve hipokalsemi
- Polisitemi ve hiperbilirubinemi (sarılık)
- İleri yaşamda metabolik ve kardiyovasküler sorunlara eğilim
- Tanı almamış ve izlenmemiş olgularda yenidoğan sorunlarının görülme olasılığında artış
Tedavi: Diyet, egzersiz ve gerektiğinde insülin
Günlük yönetim
İlk basamak tedavi tıbbi beslenme tedavisi ve düzenli, güvenli egzersizdir. Rafine şeker ve beyaz undan yapılan tatlılar sınırlandırılır; yürüyüş ve yüzme gibi aktiviteler tercih edilir. Hedef glisemik değerlere ulaşılamazsa insülin tedavisi eklenir.
Testin doğru sonuç vermesi için
Şeker yükleme testi sırasında aşırı fiziksel aktiviteden kaçınılmalı ve test bitene dek bir şey yenmemelidir. Bu kurallar ölçümlerin güvenilirliği için önemlidir.
Doğum sonrası takip
Gestasyonel diyabet saptanan kadınlarda doğumdan yaklaşık 6 hafta sonra 75 g OGTT yapılarak glukoz metabolizması yeniden değerlendirilmelidir. Düzenli takip, ileride tip 2 diyabet gelişme riskini yönetmeye yardımcı olur.