Glukagon Nedir? Glukagon Ne İşe Yarar?
Glukagon, pankreasın alfa hücrelerinden salgılanan ve kan şekeri düştüğünde glikojenoliz ve glukoneogenezi uyararak glukozu artıran bir hormondur. İnsülinle zıt yönde çalışarak enerji dengesinin korunmasını sağlar. Laboratuvarlar arası yöntem farkları nedeniyle glukagon düzeyleri ilgili referans aralıkları ile birlikte değerlendirilmelidir; bazı merkezlerde 209 pg/mL’nin altı normal kabul edilir. Glukagon salınımındaki bozukluklar hipoglisemiye yatkınlık, tip 2 diyabette uygunsuz hiperglukagonemi ve buna bağlı hiperglisemiye yol açabilir. Daha nadir olarak pankreatit, glukagonoma, karaciğer sirozu ve pancreatektomi sonrası glukagon regülasyonu etkilenir.
Glukagon Nedir?
Glukagon, pankreasın Langerhans adacıklarındaki alfa hücreleri tarafından üretilen, kan şekeri düştüğünde hızlıca devreye giren bir hormondur. Karaciğerde depolanmış glikojeni parçalayarak kana glukoz salınmasını sağlar ve böylece özellikle beyin ve kasların enerji gereksinimini destekler. İnsülinin tersine etki ederek kan şekerini yükseltir ve organizmanın enerji dengesini korur.
Açlık, yoğun egzersiz ya da akut stres gibi durumlarda glukagonun etkisi belirginleşir. Vücut, glukagon ve insülin arasındaki karşıt fakat tamamlayıcı işbirliği sayesinde kan glukozunu dar bir aralıkta tutar.
Glukagon Ne İşe Yarar?
Glukagon, hipoglisemiye karşı ilk savunma hatlarından biridir ve kısa sürede glukoz üretimini artırır. Karaciğer metabolizması üzerindeki etkileri ile enerji arzının kesintiye uğramasını önler.
- Kan şekerini yükseltir.
- Karaciğerde glikojenin glukoza yıkımını artırır (glikojenoliz).
- Amino asitlerden yeni glukoz üretimini uyarır (glukoneogenez).
- Karaciğerde glikoz depolanmasını baskılar ve dolaşımda glukozu artırır.
- Açlık, egzersiz ve stres dönemlerinde enerji sürekliliğine katkı sağlar.
- İnsülinle birlikte kan şekeri dengesinin sürdürülmesini sağlar.
Glukagon Kaç Olmalı?
Glukagon düzeyleri kullanılan analiz yöntemine göre değişir. Bazı laboratuvarlarda 209 pg/mL’nin altındaki değerler normal kabul edilir; ancak test sonucu mutlaka ilgili laboratuvarın referans aralığı ve kişinin klinik durumu ışığında hekim tarafından değerlendirilmelidir.
Glukagon Fonksiyonlarındaki Sorunlar Neye Yol Açar?
Glukagon salınımının yetersizliği, özellikle insülin veya insülin salgılatıcı ilaç kullanan kişilerde hipoglisemi riskini artırabilir. Tip 2 diyabette sık görülen uygunsuz glukagon yüksekliği, karaciğerden glukoz çıkışını artırarak hiperglisemiye katkıda bulunur.
Daha nadir nedenler arasında pankreatit, glukagonoma gibi endokrin pankreas tümörleri, karaciğer sirozu ve pankreasın kısmi/tam çıkarılması yer alır. Bu durumlarda glukagon üretimi veya etkisi bozulur ve kan şekeri regülasyonu zorlaşabilir.
Sıkça Sorulan Sorular
İnsülin ve Glukagon Arasındaki Fark Nedir?
İnsülin kan şekerini düşürür, glukagon yükseltir; iki hormonun zıt ama tamamlayıcı etkileri kan şekeri dengesini sağlar.
Glukagon ve Kortizol Arasındaki Fark Nedir?
Glukagon kısa vadede karaciğerde glikojen yıkımını ve glukoz üretimini artırır. Kortizol, stres koşullarında daha uzun süreli etkiyle glukoneogenezi, protein ve yağ metabolizmasını düzenler.
Kan Şekeri Düzenlemesinde İnsülin ve Glukagon Nasıl Birlikte Çalışır?
Yemek sonrası dönemde insülin baskın olup glukozun hücrelere girişini kolaylaştırır; açlıkta glukagon baskın hale gelir ve karaciğerden glukoz salınımını artırır.
Pankreas Alfa ve Beta Hücreleri Ne İş Yapar?
Alfa hücreleri glukagon, beta hücreleri insülin salgılar. Bu iki hücre hattı birlikte vücudun enerji ve glukoz dengesini düzenler.
Glukagon ve Adrenalin Arasındaki Fark Nedir?
Her iki hormon da kan şekerini artırabilir; glukagon metabolik bir düzenleyici, adrenalin ise akut stres yanıtının parçası olarak hızlı enerji mobilizasyonu sağlar.