Graves Hastalığı Nedir? Graves Hastalığı Belirtileri ve Tedavisi
Graves hastalığı, TSH reseptörüne bağlanan uyarıcı antikorlar (TRAb) aracılığıyla tiroid hormonlarının aşırı üretimine neden olan otoimmün hipertiroidizmdir. Klinik olarak taşikardi, kilo kaybı, tremor, ısı intoleransı, guatr ve Graves oftalmopatisi ile seyreder. Tanı, baskılanmış TSH ve artmış serbest T4/T3 düzeyleri, TRAb pozitifliği ve diffüz artmış radyoaktif iyot tutulumu ile desteklenir. Tedavide beta blokerlar, antitiroid ilaçlar, radyoaktif iyot ve cerrahi yer alır; yaklaşım hastaya ve eşlik eden durumlara göre bireyselleştirilir. Sigaranın bırakılması ve düzenli izlem, özellikle göz tutulumu riskini ve nüksleri azaltmada önemlidir. Tedavi sonrası hipotiroidi sık olduğundan uzun dönem tiroid fonksiyon takibi gerekir.
Graves Hastalığı Nedir?
Graves hastalığı, bağışıklık sisteminin TSH reseptörünü uyarıcı antikorlar (TRAb) üretmesi sonucu tiroid bezinin aşırı hormon (T3 ve T4) salgılamasıyla ortaya çıkan otoimmün bir hipertiroidizm tablosudur. Metabolizmanın hızlanması; kalp, kas, sinir ve sindirim sistemi üzerinde çeşitli belirtilere yol açar. Hastalık kadınlarda daha sık, özellikle genç ve orta yaş döneminde görülür. Sigara, stres, enfeksiyonlar, gebelik/lohusalık dönemi ve aşırı iyot alımı gibi çevresel etmenler hastalığı tetikleyebilir. Göz çevresi dokularının etkilenmesiyle ortaya çıkan Graves oftalmopatisi ve nadiren cilt tutulumu (pretibial miksedem) eşlik edebilir.
Graves Hastalığı Belirtileri
Belirtiler tiroid hormon fazlalığına ve bağ dokularının etkilenmesine bağlıdır. Şiddeti kişiden kişiye değişebilir.
- Hızlı ve düzensiz kalp atımı, çarpıntı
- Isı intoleransı, aşırı terleme, sıcak basması
- Ellerde titreme, sinirlilik, huzursuzluk, uykusuzluk
- Artmış iştaha rağmen kilo kaybı, ishal eğilimi
- Kas güçsüzlüğü ve yorgunluk
- Boyunda büyüme (guatr), yutma güçlüğü veya bası hissi
- Adet düzensizlikleri, doğurganlıkta azalma
- Gözlerde kuruluk, ışığa hassasiyet, çift görme veya öne doğru çıkıklık (ekzoftalmi)
Graves Hastalığı Neden Olur?
Altta yatan mekanizma, genetik yatkınlık zemininde gelişen ve TSH reseptörünü uyararak tiroidi aşırı çalıştıran otoimmün yanıttır. Çeşitli tetikleyiciler süreci başlatabilir veya alevlendirebilir.
- Genetik yatkınlık ve ailede otoimmün hastalık öyküsü
- Sigara kullanımı (göz tutulumu riskini de artırır)
- Şiddetli stres, enfeksiyonlar
- Gebelik ve doğum sonrası dönem
- Aşırı iyot alımı (gıda takviyeleri, kontrast maddeler)
- Diğer otoimmün hastalıkların eşlik etmesi
Graves Hastalığında Tanı ve Testler
Tanı, klinik bulguların yanı sıra laboratuvar ve görüntüleme yöntemleriyle doğrulanır.
- Kan testleri: Düşük TSH, yüksek serbest T4/T3; TRAb (TSH reseptör antikoru) pozitifliği
- Tiroid sintigrafisi/radyoaktif iyot alım testi: Diffüz artmış tutulum
- Tiroid ultrasonografisi (Doppler): Artmış vaskülarite ve bez büyüklüğü değerlendirmesi
- Göz muayenesi: Göz yüzeyi, hareketler ve aktivite skorlaması
- Ayrıcı tanı: Toksik multinodüler guatr, tiroidit, ilaç/iyot kaynaklı hipertiroidizm
Graves Hastalığı Nasıl Tedavi Edilir?
Tedavi, hastanın yaşı, eşlik eden hastalıkları, guatr büyüklüğü, göz tutulumu ve yaşam planlarına göre bireyselleştirilir. Amaç semptom kontrolü, tiroid hormon fazlalığının düzeltilmesi ve nüks riskinin azaltılmasıdır.
- Semptom kontrolü: Beta blokerlar (örn. propranolol) çarpıntı, titreme ve anksiyeteyi azaltır.
- Antitiroid ilaçlar: Metimazol veya (özel durumlarda) propiltiyourasil hormon sentezini baskılar. Tedavi süresi genellikle 12–18 aydır. Ateş/boğaz ağrısı gibi belirtilerde nadir fakat ciddi agranülositoz riski açısından acil değerlendirme gerekir.
- Radyoaktif iyot (RAI): Ağızdan verilen iyot, tiroid dokusunu küçültür ve hormon üretimini kalıcı olarak azaltır. Gebelik/emzirme ve aktif şiddetli göz tutulumu durumlarında uygun değildir; bazı hastalarda kortikosteroid koruması ile uygulanır. Sıklıkla kalıcı hipotiroidi gelişir ve levotiroksin kullanımı gerekir.
- Cerrahi (tiroidektomi): Büyük guatr, şüpheli nodül/kansızlık, ilaç yan etkisi veya RAI’ye uygun olmama durumlarında tercih edilebilir. Ameliyat sonrası hipokalsemi, ses kısıklığı gibi komplikasyon riskleri nedeniyle deneyimli merkezlerde yapılmalıdır; çoğu hastada kalıcı levotiroksin gereklidir.
Yaşam tarzı ve izlem: Sigaranın bırakılması özellikle göz tutulumu riskini azaltır. Yeterli uyku, stres yönetimi, yeterli kalsiyum ve D vitamini alımı önemlidir. Aşırı iyot içeren takviyeler ve deniz yosunu ürünlerinden kaçınılmalıdır. Düzenli tiroid fonksiyon testleri ile hekim kontrolü şarttır.
Sıkça Sorulan Sorular
Graves Hastalığı Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Müdahale edilmediğinde kalp ritim bozuklukları, kalp yetmezliği, kemik erimesi ve tiroid fırtınası gibi yaşamı tehdit edebilen durumlar gelişebilir. Uzun dönemde göz bulguları da ilerleyebilir.
Graves Hastalığında Göz Sorunları Neden Ortaya Çıkar?
Otoimmün süreç göz çevresindeki kas ve bağ dokusunu hedef alır; iltihap ve ödem nedeniyle kuruluk, ağrı, çift görme ve gözlerde öne çıkma görülebilir. Sigara içmek bu süreci belirgin şekilde kötüleştirir.
Graves Hastalığı Kalıtsal mıdır?
Kesin kalıtım modeli olmamakla birlikte genetik yatkınlık önemlidir. Ailede otoimmün hastalık öyküsü bulunan kişilerde risk artar; çevresel tetikleyiciler hastalığın ortaya çıkmasında rol oynar.
Graves Hastalığında Beslenme Nasıl Olmalıdır?
Aşırı iyot içeren takviyelerden ve deniz yosunu ürünlerinden kaçınmak gerekir. Yeterli protein, kalsiyum ve D vitamini alımı, kemik sağlığını destekler. Kişiye uygun plan için hekim ve diyetisyenle çalışmak en doğrusudur.