Hematom Nedir? Belirtileri, Nedenleri ve Tedavi Yöntemleri

Hematom, damar duvarı bütünlüğünün bozulmasıyla kanın doku aralıklarında birikmesi sonucu gelişen bir klinik tablodur. Etiyolojide en sık travma yer alırken, antikoagülan kullanımı, koagülopati, alkol ilişkili karaciğer disfonksiyonu ve ileri yaş önemli risk faktörleridir. Tanıda fizik muayeneye ek olarak ultrason, bilgisayarlı tomografi ve manyetik rezonans görüntüleme anatomik lokalizasyon ve hacim tayini için kullanılır. Tedavi yaklaşımı konservatif önlemlerden (dinlenme, soğuk uygulama, elevasyon, analjezi) cerrahi drenaj ve dekompresyona kadar, hematomun yeri ve şiddetine göre değişir. Kafa içi hematomlarda hızlı tanı ve müdahale morbidite ve mortaliteyi azaltır. Primer ve sekonder korunma, düşme önleme stratejileri ve yüksek riskli ilaçların dikkatli yönetimini içerir.

Hematom Nedir?

Hematom, bir travma, cerrahi işlem veya pıhtılaşma sorunları sonrası kan damarlarının zedelenmesiyle kanın doku ya da organlar içinde birikmesi sonucu oluşan kanamadır. Birikim, bulunduğu bölgede basınç artışı ve inflamasyona yol açarak ağrı, hassasiyet ve şişlik yaratabilir. Bazı hematomlar kendiliğinden gerilerken, yerleşim yeri ve boyutuna bağlı olarak tıbbi müdahale gerekebilir.

Hematom Belirtileri

Belirtiler hematomun büyüklüğü ve konumuna göre değişir. Küçük yüzeyel hematomlar genellikle hafif seyrederken, iç organ veya kafa içi hematomlar ciddi bulgular verebilir.

Şişlik ve sertlik
Ciltte morarma ya da renk değişikliği
Ağrı ve dokunmakla hassasiyet
Lokal ısı artışı
Büyük hematomlarda hareket kısıtlılığı
Kafa içi/organ hematomlarında baş ağrısı, bilinç değişikliği, nörolojik bulgular veya nefes darlığı

Hematom Nedenleri

Hematoma en sık yol açan etkenler travmalar olmakla birlikte, pıhtılaşma bozuklukları, ilaçlar ve yaşla ilişkili değişiklikler de riski artırır.

Travma veya yaralanmalar
Kanama (pıhtılaşma) bozuklukları
Antikoagülan/antiagregan ilaç kullanımı
Aşırı alkol tüketimi ve karaciğer disfonksiyonu
Yaşlılık
Bebeklerde sarsılmış bebek sendromu

Travma veya Yaralanmalar

Düşmeler, spor kazaları ve kafa darbeleri damar hasarına yol açarak doku içinde kan birikimine neden olabilir. Özellikle subdural hematomlar kafa travmalarını takiben saatler veya günler içinde belirti verebilir ve acil müdahale gerektirebilir.

Kanama Bozuklukları

Hemofili gibi kalıtsal koagülopatilere veya edinsel pıhtılaşma bozukluklarına sahip kişilerde küçük travmalar bile ciddi kanama ve hematomla sonuçlanabilir.

Antikoagülan (Kan Sulandırıcı) İlaç Kullanımı

Antikoagülan ve bazı antiagregan ilaçlar kanamanın durmasını zorlaştırarak hematom riskini artırır. Kullanım sırasında kanama belirtileri yakından izlenmelidir.

Alkol Kullanımı

Yoğun alkol tüketimi karaciğer üzerinden pıhtılaşma faktörlerini olumsuz etkileyerek spontan veya minör travma sonrası hematom gelişimine zemin hazırlar.

Yaşlılık

İleri yaşta beyin atrofisi ve damar kırılganlığının artması özellikle kronik subdural hematom riskini yükseltir.

Bebeklerde Sarsılmış Bebek Sendromu

Şiddetli sarsma, bebeklerde beyin içi kanama ve hematomlara neden olabilir; bu durum yaşamı tehdit edebilir ve kesinlikle önlenmelidir.

Hematom Türleri

Hematomin tipi, bulunduğu anatomik bölgeye göre adlandırılır ve yönetim stratejisini belirler.

Subdural Hematom

Dura mater ile araknoid zar arasında kan birikmesiyle oluşur. Kafa travması sonrası gelişir ve beyin basıncını artırarak nörolojik bozulmaya yol açabileceği için acil değerlendirme gerektirir.

Epidural Hematom

Dura mater ile kafatası arasında kan toplanmasıdır. Genellikle kemik-kafa travmasına eşlik eder, hızlı ilerleyebilir ve çoğu zaman acil cerrahi müdahale gerektirir.

İntraserebral Hematom

Beyin parankimi içinde kanama ile seyreder. Kontrolsüz hipertansiyon ve kafa travması başlıca nedenler arasındadır. Tanıda BT/MR kritik öneme sahiptir.

Subungual Hematom

Tırnak altında kan birikimidir. Parmak ucu travmalarından sonra zonklayıcı ağrı ve renk değişikliği yapar; bazı olgularda rahatlama için boşaltım gerekebilir.

Hematom Nasıl Teşhis Edilir?

Tanıda ilk basamak öykü ve fizik muayenedir. Gerekli durumlarda görüntüleme yöntemleri kullanılır.

Ultrason: Yumuşak doku ve sıvı birikimlerini gösterir.
BT: Özellikle kafa içi ve derin yerleşimli hematomlarda hızlı değerlendirme sağlar.
MR: Lokalizasyon ve yayılımın ayrıntılı incelenmesinde etkindir.

Laboratuvar testleri, eşlik eden koagülopati veya ilaç etkilerini değerlendirmeye yardımcı olabilir.

Hematom Tedavi Yöntemleri

Tedavi, hematomun yeri, boyutu, semptom şiddeti ve eşlik eden durumlara göre bireyselleştirilir.

Küçük/yüzeyel hematomlar: Dinlenme, soğuk kompres, etkilenen bölgenin elevasyonu ve uygun analjezi.
İlerlemiş veya komplike olgular: Hematomun boşaltılması (drenaj) veya cerrahi dekompresyon; altta yatan hasarın onarımı.
İlaç yönetimi: Antikoagülan/antiagregan tedavinin yeniden düzenlenmesi ve kanama kontrolü.

Kafa içi hematomlar ve hızla kötüleşen belirtiler acil tıbbi değerlendirme gerektirir.

Hematomdan Korunma Yolları

Riskin azaltılmasında çevresel düzenlemeler, güvenli davranışlar ve tıbbi tedavilerin dikkatli yönetimi etkilidir.

Spor ve iş sırasında uygun koruyucu ekipman kullanmak
Düşmeleri önlemek için ev ve çevre düzenlemeleri (aydınlatma, kaymaz yüzeyler, korkuluklar)
Düzenli egzersizle kas-iskelet sistemini güçlendirmek
Trafik ve iş güvenliği kurallarına uymak, ağır yükleri doğru teknikle taşımak
Antikoagülan ve benzeri ilaçları yalnızca hekim önerisiyle ve düzenli takip altında kullanmak

Hematom Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Hematom Nasıl Oluşur?

Damar duvarı hasarı sonrası kanın doku aralıklarına sızmasıyla oluşur; en sık travma ve cerrahi girişimler sonrası görülür, koagülopati ve ilaçlar riski artırır.

Hematomun En Yaygın Belirtileri Nelerdir?

Şişlik, morarma, ağrı, hassasiyet ve bazen ısı artışı tipiktir; büyük hematomlarda hareket kısıtlılığı ve basınç belirtileri gelişebilir.

Hematom ile Morarma Arasındaki Fark Nedir?

Morarma daha yüzeyel ve küçük damar hasarıyla oluşur; hematom ise daha derin dokuda ve daha fazla kan birikimiyle seyreder, bazen müdahale gerektirebilir.

Hematomun En Sık Görülen Nedenleri Nelerdir?

Travmalar, antikoagülan/antiagregan ilaç kullanımı, kanama bozuklukları, aşırı alkol tüketimi ve ileri yaş başlıca nedenlerdir.

Hematom Nasıl Teşhis Edilir?

Öykü ve fizik muayeneyi, gerektiğinde ultrason, BT ve MR gibi görüntüleme yöntemleri izler; kafa içi şüphede BT önceliklidir.

Hematom Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Küçük hematomlar konservatif önlemlerle izlenir; büyük veya tehlikeli yerleşimli hematomlarda drenaj, cerrahi ve ilaç düzenlemeleri uygulanabilir.