Hemoroid (Basur) Nedir? Neden Olur? Basura Ne İyi Gelir?

Hemoroid, anal kanalın vasküler yastıkçıklarının basınç artışı ve bağ dokusu destek kaybı sonucu prolabe olmasıyla gelişen benign bir durumdur. En yaygın risk faktörleri kabızlık, ıkınma, hareketsizlik, gebelik ve ileri yaştır. Klinik tablo iç hemoroidlerde ağrısız parlak kırmızı kanama, dış hemoroidlerde ağrı, kaşıntı ve şişlik ile seyreder; tromboz geliştiğinde şiddetli ağrı görülebilir. Tanı öykü, fizik muayene ve anoskopiyle konur; ayırıcı tanıda anal fissür, rektal neoplaziler ve inflamatuvar bağırsak hastalıkları akılda tutulmalıdır. Tedavi basamaklıdır: yaşam tarzı düzenlemeleri ve topikal ajanlar ilk seçenek olup yanıtsız olgularda bant ligasyonu, skleroterapi, lazer ve cerrahi yaklaşımlar uygulanır. Süregelen kanama anemiye yol açabileceğinden erken değerlendirme ve uygun tedavi önem taşır.

Hemoroid (Basur) Nedir?

Hemoroid, anal kanal ve rektum çevresindeki damar yastıkçıklarının genişleyip şişmesiyle oluşan, toplumda sık görülen bir durumdur. İç hemoroidler genellikle ağrısız rektal kanama ile, dış hemoroidler ise ağrı, kaşıntı ve hassasiyetle belirti verir. Basınç artışı (ıkınma, kabızlık) ve destek dokuların zayıflaması temel mekanizmalardır.

Hemoroid (Basur) Belirtileri

Belirtiler hemoroidin tipine ve derecesine göre değişir. Aşağıdaki yakınmalar sık görülür:

Dışkılama sırasında ya da sonrası parlak kırmızı kanama
Makat çevresinde ağrı, kaşıntı, yanma
Şişlik, memecik veya ele gelen kitle
Nemlilik, mukus sızıntısı ve temizlenmede güçlük
Otururken rahatsızlık ve dolgunluk hissi

Dışkılama Sırasında Kanama

Genellikle parlak kırmızı renktedir ve tuvalet kağıdında ya da klozette fark edilir. Ağrısızdır; tekrarlayan kanamalar anemi riskini artırabilir.

Anüste Kaşıntı ve Ağrı

Özellikle dış hemoroidlerde baskın olabilir. Tahriş, nemlilik ve cilt iritasyonu kaşıntıyı artırır.

Şişlik ve Hassasiyet

Anüs çevresinde oturma ve temasla artan rahatsızlık ve kabarıklık görülebilir.

Makatta Ele Gelen Şişlikler

İleri evre iç hemoroidler dışarı sarkabilir; bazı olgularda manuel olarak içeri itme gerektirebilir.

Hemoroid Krizi (Tromboz)

Dış hemoroid içinde pıhtı oluşması ani ve şiddetli ağrıya yol açar. Hızlı değerlendirme ve uygun müdahale gerekebilir.

Hemoroid (Basur) Türleri

İç Hemoroid

Anal kanalın içinde yer alır, genellikle ağrısız kanama yapar. Dereceleri I-IV arasında sınıflanır; derece arttıkça sarkma ve tedavi gereksinimi yükselir.

Dış Hemoroid

Anüs çevresindeki derinin altında bulunur; ağrı, şişlik ve kaşıntı tipiktir. Tromboz geliştiğinde morumsu, hassas kitle oluşabilir.

Tromboze Hemoroid

Pıhtı ile seyreden akut tablo olup şiddetli ağrı ve belirgin şişlikle seyreder. Uygun zamanda yapılan girişimler hızlı rahatlama sağlayabilir.

Basur Neden Olur?

Hemoroid gelişimini kolaylaştıran durumlar şunlardır:

Kabızlık, aşırı ıkınma ve tuvalette uzun kalma
Uzun süre oturma veya ayakta kalma, hareketsizlik
Gebelik ve doğum
Ağır kaldırma, fiziksel zorlanma
Düşük lifli beslenme ve yetersiz sıvı alımı
Aşırı kilo, ileri yaş ve bağ dokusu zayıflığı
Kronik ishal ve portal hipertansiyon gibi ek durumlar

Hemoroid (Basur) Nasıl Teşhis Edilir?

Tanı, öykü ve fizik muayeneye dayanır. Gerekli durumlarda dijital rektal muayene, anoskopi, rektoskopi/sigmoidoskopi ve kolonoskopi uygulanabilir. Süregelen kanama veya atipik bulgularda ayırıcı tanı için ileri tetkikler planlanır.

Basura İyi Gelen Yöntemler

Ilık oturma banyosu: Günde 2-3 kez 10-15 dakika rahatlama sağlayabilir.
Yerel rahatlatıcı uygulamalar (ör. nemlendirici, bariyer ürünleri): Tahrişi azaltabilir.
Liften zengin diyet: Tam tahıllar, sebze, meyve ve baklagiller dışkıyı yumuşatır.
Bol su tüketimi ve gerekirse dışkı yumuşatıcılar: Ikınmayı azaltır.
Uzun süre oturmaktan kaçınma ve düzenli hareket: Pelvik basıncı azaltır.

Basur Nasıl Tedavi Edilir?

Tedavi, yakınmaların şiddeti ve hemoroidin derecesine göre basamaklıdır. İlk basamak yaşam tarzı düzenlemeleri ve ilaçlardır; yanıtsız olgularda girişimsel yöntemler değerlendirilir.

İlaçla Tedavi

Topikal ajanlar (kortikosteroidli/analjezik içerikli ürünler): Kaşıntı, şişlik ve ağrıyı hafifletebilir.
Ağrı kesici fitiller ve merhemler: Özellikle iç hemoroid yakınmalarında kısa süreli rahatlama sağlar.
Dışkı yumuşatıcılar ve lif takviyeleri: Zorlanmayı azaltır.

Hemoroid Ameliyatı ve Diğer Müdahaleler

Bant ligasyonu: İç hemoroidlerde kan akımını keserek küçültür.
Skleroterapi: Damar içine sklerozan madde verilerek küçültme sağlanır.
Lazer/enerji temelli yöntemler: Doku küçültme ve kanamayı kontrol etmede kullanılabilir.
Cerrahi eksizyon (hemoroidektomi): İleri derece veya dirençli olgularda uygulanır.

Hemoroid Hastaları Nelere Dikkat Etmeli?

Baharatlı, aşırı yağlı ve işlenmiş gıdaları sınırlayın; lif alımını artırın.
Alkolü azaltın, yeterli su tüketin.
Tuvalette uzun kalmayın ve ıkınmaktan kaçının.
Hassas temizlik yapın; tahriş edici ürünlerden uzak durun.
Uzun süre oturmayın; gün içine kısa yürüyüşler ekleyin.
Yeterli uyku ve stres yönetimine özen gösterin.

Hemoroid Kaşıntısına Ne İyi Gelir?

Ilık oturma banyosu: Kaşıntı ve tahrişi yatıştırır.
Doktor önerili kısa süreli kortikosteroidli krem: İltihabı azaltabilir.
Nazik hijyen ve bölgenin kuru tutulması: Tahrişi önler.
Pamuklu ve bol iç çamaşırı: Havanlandırmayı artırır.

Hemoroid (Basur) Nasıl Önlenir?

Düzenli egzersiz: Barsak düzenini destekler, dolaşımı iyileştirir.
Lifli beslenme ve bol su: Kabızlığı önler, ıkınmayı azaltır.
Tuvalet alışkanlığı: İhtiyacı ertelemeyin, uzun süre oturmayın.

Hemoroid Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Kronik Ağrı ve Şişlik

Yakınmalar giderek artabilir; günlük yaşam kalitesi düşer.

Kanama

Süregelen rektal kanama devam edebilir ve epizotlar sıklaşabilir.

Anemi Riski

Tekrarlayan kanamalar demir eksikliği anemisine neden olabilir; halsizlik ve çabuk yorulma gelişebilir.

Hemoroid İle Karıştırılan Hastalıklar

Anal Fissür

Dışkılama sırasında yırtılma hissi ve keskin ağrı ile seyreder; kanama eşlik edebilir.

Rektal Kanser

Uzun süren kanama, dışkılama alışkanlığında değişim, kilo kaybı gibi ek bulgularla birlikte olabilir.

İBH: Crohn ve Ülseratif Kolit

Kronik ishal, karın ağrısı ve sistemik belirtilerle beraberdir; perianal bulgular hemoroidi taklit edebilir.

Basur Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Basur nasıl geçer?

Lif ve sıvı alımının artırılması, ılık oturma banyoları ve uygun topikal ürünler çoğu hafif olguda rahatlama sağlar.

Dış basur nasıl geçer?

Ağrı kontrolü, şişliği azaltan lokal uygulamalar ve kısa süreli istirahat faydalıdır; trombozda tıbbi değerlendirme gerekir.

Basur ağrısına ne iyi gelir?

Analjezikler, soğuk/sıcak uygulamalar ve tahrişi azaltan topikaller geçici rahatlama sağlayabilir.

Basur için hangi doktora gidilir?

Genel cerrahi (kolorektal cerrahi) uzmanlarına başvurulabilir.

Kadınlarda basur neden olur?

Genel risklere ek olarak gebelik ve doğumla artan pelvik basınç etkili olabilir.

Basur nasıl anlaşılır?

Rektal kanama, ağrı/kaşıntı, memecik-şişlik ve temizlenme güçlüğü tipiktir; kesin tanı muayene ile konur.