Hepatit B Aşısı Nedir? Kimler İçin Yapılır?
Hepatit B aşısı, HBV’ye karşı bağışıklık oluşturarak enfeksiyonu ve buna bağlı siroz ile karaciğer kanseri gibi ciddi sonuçları önleyen güvenli ve etkili bir müdahaledir. Dünya genelinde tüm yenidoğanlarda doğumdan sonraki ilk 24 saat içinde aşılamaya başlanması önerilir ve ülkemizde aşı 1998’den beri ulusal takvimdedir. Sağlık çalışanları, diyaliz hastaları, enjeksiyonla madde kullananlar, yakın temaslılar ve endemik bölgeye seyahat edenler başta olmak üzere risk gruplarının aşılanması toplumsal bulaşı azaltır. Aşılamadan sonra lokal reaksiyonlar ve hafif sistemik belirtiler görülebilir; ciddi alerjik olaylar nadirdir. Tam seri sonrası koruyuculuk yaklaşık %95 olup bağışıklık çoğu kişide uzun sürelidir; yüksek riskli bireylerde antikor izlemi ve gerektiğinde rapel doz düşünülebilir.
Hepatit B Aşısı Nedir?
Hepatit B aşısı, hepatit B virüsüne (HBV) karşı koruyucu antikor oluşumunu tetikleyerek enfeksiyonu ve onun yol açabileceği karaciğer yetmezliği, siroz ve karaciğer kanseri gibi ciddi sonuçları önlemeye yardımcı olan güvenli ve etkili bir aşıdır. Ülkemizde 1998’den bu yana ulusal aşı takviminde yer alır ve doğumdan sonra uygulanmaya başlanır. Yüksek risk altındaki kişilerde antikor düzeyleri zaman içinde kontrol edilebilir; koruyucu düzeyin altına düşerse hatırlatma (rapel) dozu gündeme gelebilir.
Hepatit B Aşısının Önemi
Aşılama, birey düzeyinde hastalığı ve komplikasyonlarını azaltırken toplumda virüs dolaşımını düşürerek yayılımı sınırlar. Özellikle doğumdan sonraki ilk 24 saat içinde başlanan aşı, yaşam boyu korumaya güçlü bir temel atar.
- HBV enfeksiyonunu ve kronikleşme riskini azaltır.
- Karaciğer sirozu ile hepatoselüler karsinom gelişme olasılığını düşürür.
- Doğum sırasında ve kan yoluyla bulaşları azaltır.
- Toplum bağışıklığına katkı sağlar.
- Genellikle uzun süreli bağışıklık oluşturur.
Hepatit B Aşısı Neden Yapılır?
Aşının amacı, maruziyet öncesinde bağışıklık oluşturarak ağır hastalık ve komplikasyonları engellemektir. Uluslararası öneriler tüm yenidoğanlara ilk 24 saatte aşılama başlanmasını vurgular; tam seri tamamlandığında yüksek koruyuculuk elde edilir.
- Enfeksiyonu ve kronik hepatiti önlemek.
- Siroz ve karaciğer kanseri riskini düşürmek.
- Anne-bebek geçişini ve kan yoluyla bulaşı engellemek.
- Cinsel temasla bulaş riskini azaltmak.
- Riskli meslek ve topluluklarda korunmayı sağlamak.
Hepatit B Aşısı Kimler İçin Yapılır?
Aşı, tüm yenidoğanlar ile HBV açısından artmış riske sahip kişilere önerilir. Sağlık çalışanları, kan ve vücut sıvılarıyla teması olanlar, diyaliz hastaları, enjeksiyonla madde kullananlar, HBV taşıyıcısıyla aynı evde yaşayanlar, birden fazla cinsel partneri olanlar ve hepatit B’nin yaygın olduğu bölgelere seyahat edenler başlıca gruplardır. Huzurevleri ve benzeri toplu yaşam alanlarında kalanlar ile kronik karaciğer hastalığı olan bireyler de aşılanmalıdır.
- Yeni doğan bebekler (ilk 24 saat içinde).
- Sağlık çalışanları ve bakım verenler.
- HBV taşıyıcısı anneden doğan bebekler.
- Kan/kan ürünüyle sık teması olanlar ve diyaliz hastaları.
- Enjeksiyonla madde kullanan kişiler.
- Çoklu cinsel partneri olanlar veya CYBE riski yüksek kişiler.
- HBV hastasıyla aynı hanede yaşayanlar.
- Endemik bölgelere seyahat edenler ve toplu yaşam alanı sakinleri.
- Kronik karaciğer hastalığı olan bireyler.
Hepatit B Aşısı Yan Etkileri Nelerdir?
Aşı genellikle iyi tolere edilir. En sık görülen etkiler enjeksiyon yerinde ağrı, kızarıklık veya şişlik ile hafif ateş, yorgunluk ve baş ağrısıdır. Bu belirtiler çoğunlukla kısa sürede kendiliğinden düzelir. Şiddetli alerjik reaksiyonlar çok nadirdir; gelişmesi halinde acil tıbbi yardım gerekir.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Hepatit B virüsü anne sütüyle bebeğe bulaşır mı?
Emzirme genellikle HBV açısından güvenlidir ve aşı/immunoprofilaksi alan bebekler emzirilebilir. Anne sütünde virüs düzeyi düşüktür; ancak meme başında kanamalı çatlaklar mevcutsa bulaş riski artabileceğinden bireysel tıbbi öneriler izlenmelidir.
Kimler Hepatit B aşısı olmalıdır?
Tüm yenidoğanlar ve risk grupları (sağlık çalışanları, yakın temaslılar, diyaliz hastaları, enjeksiyonla madde kullananlar, birden fazla cinsel partneri olanlar, endemik bölge yolcuları, cezaevi/huzurevi gibi toplu yaşam alanlarında kalanlar) aşılanmalıdır.
Hepatit B aşısını kimler yaptırmamalıdır?
Önceki doza veya aşının bileşenlerine (örneğin maya) karşı şiddetli alerjik reaksiyon öyküsü olanlarda kontrendikedir. Orta-ağır akut hastalığı olanlarda iyileşme sonrasına ertelenebilir. Diğer aşılarla eş zamanlı uygulanması genellikle mümkündür.
Hepatit B aşısının yan etkileri neler?
Enjeksiyon yerinde hassasiyet, kızarıklık ve şişlik ile hafif ateş ve yorgunluk en sık görülen etkilerdir. Şiddetli alerjik reaksiyon çok nadirdir ve acil değerlendirme gerektirir.
Hepatit B aşısı ne kadar koruyucudur?
Tam seri sonrasında koruyuculuk yaklaşık %95’e ulaşır. Bağışıklık genellikle uzun sürer; immün sistemi normal bireylerde rutin rapel gerekmeyebilir. Yüksek risk gruplarında antikor düzeyi izlenebilir ve gerekirse hatırlatma dozu uygulanır.