Hepatit B Nedir, Belirtileri Nelerdir? Bulaşma Yolları ve Aşısı

Hepatit B, HBV'nin kan ve vücut sıvılarıyla bulaştığı, akut veya kronik seyir gösterebilen bir enfeksiyondur. Kuluçka süresi tipik olarak 6 hafta-6 ay olup, erişkinlerde kronikleşme oranı %1-5, yenidoğanlarda ise %90 civarındadır. Tanıda HBsAg, anti-HBs, total/IgM anti-HBc, HBeAg/anti-HBe ve kantitatif HBV DNA ölçümü ile karaciğer biyokimyası kullanılır; kronik olgularda siroz ve HCC için ultrason ve AFP ile düzenli tarama önerilir. Tedavi; endikasyon varlığında nükleoz(t)id analogları ve bazı hastalarda pegile interferonu içerir; amaç viral replikasyonu baskılamak ve karaciğer hasarını azaltmaktır. En etkili korunma yöntemi 0-1-6 aylık aşı şemasıdır; HBsAg pozitif anneden doğan bebeklere ilk 12 saat içinde aşı ve HBV immünoglobulin uygulanması vertikal bulaşı belirgin şekilde azaltır.

Hepatit B Nedir?

Hepatit B, Hepatit B virüsünün (HBV) yol açtığı ve karaciğeri hedef alan bulaşıcı bir enfeksiyondur. Enfeksiyon akut (kısa süreli) veya kronik (6 aydan uzun süren) seyredebilir. Akut olguların çoğu kendiliğinden iyileşirken, kronikleşen vakalarda yıllar içinde siroz ve karaciğer kanseri gelişme riski artar. HBV, başlıca kan ve vücut sıvılarıyla temas sonucu bulaşır.

Hepatit B Nasıl Bulaşır?

HBV; enfekte kanla temas, korunmasız cinsel ilişki, anneden bebeğe doğum sırasında geçiş, ortak iğne/enjektör kullanımı ve steril olmayan tıbbi ya da kozmetik işlemlerle bulaşabilir. Virüs yüzeylerde günlerce canlı kalabildiği için kanla kontamine olabilecek kişisel eşyaların paylaşımı da riski artırır.

Korunmasız cinsel ilişki
Enfekte kan ve vücut sıvılarıyla temas
İğne/enjektör paylaşımı
Doğum sırasında anneden bebeğe geçiş
Steril olmayan tıbbi/diş hekimliği ve kozmetik işlemler
Tıraş bıçağı, tırnak makası, diş fırçası gibi eşyaların ortak kullanımı
Sağlık çalışanlarında iğne batması ve kan sıçraması gibi mesleki maruziyetler

Kan Yoluyla Bulaş

Kan transfüzyonu, ortak enjektör kullanımı veya dövme/piercing gibi işlemlerde steril olmayan aletlere maruziyet HBV bulaşını kolaylaştırır.

Cinsel Yolla Bulaş

Vajinal, anal veya oral ilişkide korunmasız temas HBV geçişine neden olabilir. Birden fazla partneri olan veya prezervatif kullanmayan kişilerde risk artar.

Anneden Bebeğe (Dikey Geçiş)

HBsAg pozitif annelerden bebeklere doğum sırasında bulaş gerçekleşebilir. Doğumdan sonraki ilk 12 saatte aşı ve HBV immünoglobulin uygulanması, bebekte kronikleşme riskini belirgin azaltır.

Ortak Kullanılan Kişisel Eşyalar

Kanla kontamine olabilen tıraş bıçağı, tırnak makası ve diş fırçası gibi eşyaların paylaşımı bulaş riskini artırır.

Tıbbi İşlemler ve Sağlık Kurumları

Yetersiz sterilizasyon yapılan tıbbi/diş hekimliği işlemleri ve iğne batmaları bulaşa yol açabilir; sağlık çalışanları aşı ve standart önlemlerle korunmalıdır.

Sosyal Temasla Bulaşır mı?

Tokalaşma, sarılma, aynı kaptan yemek yeme gibi sosyal temaslarla HBV bulaşı beklenmez. Tükürükte düşük düzeyde virüs bulunabilse de gündelik sosyal temasla bulaş çok nadirdir.

Hepatit B Belirtileri Nelerdir?

Birçok kişide belirti görülmeyebilir. Semptomlar ortaya çıktığında halsizlik, iştahsızlık, bulantı-kusma, sağ üst kadran ağrısı, koyu renkli idrar, açık renkli dışkı ve sarılık tipiktir. Kuluçka dönemi genellikle 6 hafta ile 6 ay arasındadır.

Halsizlik ve yorgunluk
İştah kaybı, bulantı ve kusma
Karın ağrısı/şişkinlik
Eklem-kas ağrıları
Koyu idrar, açık renkli dışkı
Sarılık
Hafif ateş, kaşıntı veya döküntü

Akut Hepatit B Belirtileri

Başlangıçta nezle/grip benzeri şikayetler görülebilir; ilerleyen dönemde sarılık ve idrar renginde koyulaşma belirginleşebilir.

Kronik Hepatit B Belirtileri

Yıllarca sessiz seyredebilir. Zamanla yorgunluk, karında şişlik ve kaşıntı gelişebilir; ileri evrede siroz ve karaciğer kanseri riski artar.

Hepatit B Neye Yol Açar?

Uzun süreli ve kontrolsüz HBV enfeksiyonu; kronik hepatit, siroz, hepatoselüler karsinom (karaciğer kanseri) ve karaciğer yetmezliği gibi ciddi sonuçlara neden olabilir. Nadir olarak ekstrahepatik bulgular (vaskülit, artrit, glomerülonefrit) görülebilir.

Hepatit B Türleri Nelerdir?

Enfeksiyon; akut hepatit B, kronik hepatit B ve kronikte farklı immün fazlar (immün toleran, immün aktif, inaktif taşıyıcı) şeklinde sınıflanır. Kronikleşme riski yaşa bağlı olarak değişir: yenidoğanda yüksektir, erişkinde düşüktür.

Akut Hepatit B

Virüsle temastan sonraki ilk 6 ay içinde gelişir ve çoğu olgu destekleyici bakımla iyileşir. Çok nadiren fulminan hepatit görülebilir.

Kronik Hepatit B

HBV'nin 6 aydan uzun sürmesiyle tanımlanır. Düzenli takip edilmezse ilerleyici karaciğer hasarı ve komplikasyonlar gelişebilir.

Hepatit B Nasıl Teşhis Edilir?

Tanı; serolojik belirteçler ve viral yük ile konur. HBsAg (yüzey antijeni) aktif enfeksiyonu, anti-HBs bağışıklığı (aşı/iyileşme), anti-HBc geçmiş/akut enfeksiyonu, HBeAg yüksek bulaşıcılığı gösterir. HBV DNA viral replikasyonu ölçer. ALT/AST gibi karaciğer testleri hasarı değerlendirir.

Hepatit B Nasıl Tedavi Edilir?

Tedavi yaklaşımı hastalığın evresine, karaciğer hasarına ve hastanın klinik özelliklerine göre belirlenir. Amaç; viral çoğalmayı baskılamak, karaciğer hasarını önlemek ve siroz/HCC riskini azaltmaktır.

Akut Hepatit B Tedavisi

Genellikle istirahat, yeterli sıvı alımı ve karaciğeri zorlayabilecek ilaçlardan kaçınma gibi destek tedavisi yeterlidir. Ağır olgularda hastane izlemi gerekebilir.

Kronik Hepatit B Tedavisi

Nükleoz(t)id analogları ile antiviral tedavi ve seçilmiş hastalarda pegile interferon düşünülebilir. Düzenli olarak ALT/AST, HBV DNA izlemi ve siroz/HCC açısından ultrason ile AFP taraması önerilir. İleri evre yetmezlikte karaciğer nakli gündeme gelebilir.

Hepatit B Aşısı

Hepatit B aşısı, uzun süreli koruma sağlayan en etkili önlemdir. Standart yetişkin şeması genellikle 0-1-6 ay dozlarından oluşur. Yenidoğanlara doğumda aşı başlanır; HBsAg pozitif anneden doğan bebeklere ilk 12 saatte aşı ile birlikte HBV immünoglobulin uygulanması önerilir. Riskli teması olan aşısız kişilerde hızlı başlanan aşı şeması ve gerekiyorsa immünoglobulin düşünülebilir.

Hepatit B'den Nasıl Korunulur?

Hepatit B aşısı olun; risk gruplarında (yeni doğanlar, sağlık çalışanları, kronik hastalığı olanlar) özellikle önemlidir.
Prezervatif kullanın; cinsel yolla bulaş riskini azaltın.
İğne/enjektör paylaşmayın; yalnızca tek kullanımlık veya steril aletler tercih edin.
Dövme, piercing ve akupunktur için sterilizasyonu kanıtlı merkezleri seçin.
Tıraş bıçağı, tırnak makası ve diş fırçası gibi eşyaları paylaşmayın.
Kan ve kan ürünlerini güvenilir, test edilmiş kaynaklardan temin edin.
Sağlık çalışanları eldiven, gözlük ve uygun bariyer önlemlerini kullanmalıdır.
Gebelikte hepatit B taraması yaptırın; bebeğin korunması için doğumda gerekli önlemleri planlayın.

Hepatit B Hakkında Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

Hepatit B Bulaşıcı mı?

Evet. HBV; kan, cinsel temas, doğum sırasında anneden bebeğe ve steril olmayan iğne/aletlerle bulaşabilir. Gündelik sosyal temasla bulaş beklenmez.

Hepatit B'den Nasıl Kurtulabilirim?

Akut hepatit B çoğu kez kendiliğinden iyileşir. Kronik enfeksiyonda hekim önerisiyle antiviral tedavi ve düzenli takip gerekir; sağlıklı yaşam alışkanlıkları (alkolden kaçınma, sağlıklı beslenme) karaciğer sağlığını destekler.

Hepatit B Bulaşma Yolları Nelerdir?

Kan ve vücut sıvılarıyla temas, korunmasız cinsel ilişki, ortak iğne kullanımı, steril olmayan işlemler ve doğumda anneden bebeğe geçiş başlıca yollarıdır.

Hepatit B Ne Kadar Sürede Öldürür?

Tek bir süre verilemez; çoğu akut olgu tamamen iyileşir. Ölüm riski, fulminan hepatit gibi nadir ağır tablolar veya kronik enfeksiyonda gelişen siroz/karaciğer kanseri gibi komplikasyonlarla ilişkilidir. Erken tanı, uygun tedavi ve düzenli takip riski belirgin azaltır.