Hipotiroidi Nedir? Hipotiroidi Belirtileri ve Tedavisi

Hipotiroidi, tiroid hormonlarının yetersizliğiyle seyreden ve bazal metabolizma hızında düşüşe yol açan bir endokrin bozukluktur. En sık nedeni otoimmün Hashimoto tiroiditi olup, iyot eksikliği ve iyatrojenik nedenler (cerrahi, radyoterapi) önemli katkıda bulunur. Klinik tablo yorgunluk, kilo alımı, soğuk intoleransı, cilt ve saç değişiklikleri, kabızlık ve nöropsikiyatrik belirtilerle karakterizedir; laboratuvarda tipik olarak yüksek TSH ve düşük serbest T4 saptanır (subklinik formda T4 normal kalabilir). Tedavinin temeli, bireyselleştirilmiş levotiroksin replasmanı ve düzenli biyokimyasal izlem (TSH/T4)dir. Özel durumlarda (gebelik, yaşlılık, kardiyak komorbiditeler) başlangıç dozu ve takip aralığı dikkatle ayarlanmalıdır.

Hipotiroidi Nedir?

Hipotiroidi, tiroid bezinin yeterli tiroid hormonu üretememesi nedeniyle metabolizmanın yavaşladığı bir rahatsızlıktır. Enerji kullanımı azalır, vücut ısısı düşebilir ve çok sayıda sistem etkilenir. Erken dönemde saptanıp tedavi edildiğinde yaşam kalitesi belirgin şekilde düzelir.

Tiroid Bezi ve Görevleri

Tiroid bezi T4 ve T3 hormonlarını salgılayarak enerji üretimi, ısı düzeni, kalp hızı, bağırsak hareketleri ve ruh hali gibi işlevleri etkiler. Hormon azlığı; kilo artışı, soğuğa hassasiyet ve kabızlık gibi yakınmalara zemin hazırlar.

Hipotiroidinin Vücuda Etkileri

Yavaşlayan metabolizma; sürekli yorgunluk hissi, kuru cilt, saç dökülmesi, zihinsel bulanıklık ve duygu durum değişiklikleriyle kendini gösterebilir. Tedavi edilmediğinde kardiyovasküler risk artar ve nadiren miksödem koması gelişebilir.

Hipotiroidi Belirtileri Nelerdir?

Belirtiler sinsi ve yavaş ilerleyebilir. Aşağıdakiler sık görülür:

Kronik yorgunluk ve halsizlik
Soğuğa aşırı duyarlılık
Kilo artışı ve metabolizma hızında azalma
Kabızlık
Kuru cilt ve saç dökülmesi
Depresif duygu durum, konsantrasyon güçlüğü ve hafıza sorunları
Kadınlarda adet düzensizlikleri ve doğurganlıkta azalma

Hipotiroidi Neden Olur?

Hipotiroidi, birden fazla nedene bağlı gelişebilir; en sık etken otoimmün süreçlerdir. İyot dengesizliği ve tiroid dokusuna zarar veren tedaviler de rol oynar.

Otoimmün Hastalıklar

Hashimoto tiroiditi, bağışıklık sisteminin tiroid dokusunu hedef almasıyla bezin zamanla hormon üretemez hale gelmesine yol açar. Bu durum primer hipotiroidinin en yaygın sebebidir.

Diğer Nedenler

İyot eksikliği veya aşırı iyot alımı
Tiroid cerrahisi sonrası doku kaybı
Baş-boyun radyoterapisine bağlı tiroid hasarı
Bazı ilaçlar ve ailesel yatkınlık

Hipotiroidi Çeşitleri Nelerdir?

Hipotiroidi; ortaya çıkış mekanizmasına göre farklı klinik tablolara ayrılır.

Primer Hipotiroidi

Tiroid bezinin doğrudan yetersiz çalışmasıyla oluşur. Sıklıkla Hashimoto tiroiditi, cerrahi veya radyasyon öyküsü eşlik eder.

Sekonder Hipotiroidi

Hipofiz bezinden TSH salınımının azalması sonucu tiroid bezinin uyarılamamasına bağlıdır. Hipofizer tümörler, cerrahi ve travmalar başlıca nedenlerdir.

Subklinik Hipotiroidi

TSH yüksek, serbest T4 normal aralıktadır. Belirtiler hafif veya belirsiz olabilir; düzenli izlem ve bireyselleştirilmiş tedavi gerektirir.

Hipotiroidi Tedavisi Nasıl Yapılır?

Tedavinin temeli, eksik hormonu levotiroksin ile yerine koymaktır. Doz kişiye özel belirlenir ve genellikle yaşam boyu sürer.

İlaç Tedavisi

Levotiroksin sabah aç karnına, düzenli saatlerde alınmalıdır. Doz ayarı; yaş, kilo, eşlik eden hastalıklar ve gebelik gibi durumlara göre yapılır.

Tedavi Süreci ve Takip

Başlangıçta 4–6 haftada bir TSH ve serbest T4 ile kontrol edilir; hedef aralığa ulaşıldığında takip aralığı uzatılabilir. Kalp hastalığı olanlar, yaşlılar ve hamilelerde daha sık izlem önerilir.

Hipotiroidi Beslenme Nasıl Olmalı?

Beslenme, medikal tedaviyi destekleyerek semptomların hafiflemesine katkıda bulunur.

İyot Alımı

Yeterli ancak aşırıya kaçmayan iyot alımı önemlidir. İyotlu tuz, deniz ürünleri ve süt ürünleri başlıca kaynaklardır.

Kaçınılması Gereken Gıdalar

Yoğun işlenmiş, şeker ve trans yağ içeriği yüksek ürünlerden uzak durulmalıdır. Çiğ turpgiller (lahana, brokoli, karnabahar) fazla tüketilecekse pişirilerek tüketilmesi önerilir.

Hipotiroidiye İyi Gelen Besinler

Deniz ürünleri ve yumurta (iyot ve protein kaynağı)
Süt ve süt ürünleri
Omega-3 kaynakları: yağlı balık, ceviz, keten tohumu
Antioksidan zengini sebze ve meyveler

Hipotiroidi Nasıl Teşhis Edilir?

Tanı; klinik değerlendirme ile laboratuvar testlerinin birlikte yorumlanmasıyla konur.

Kan Testleri

TSH düzeyinin yüksek, serbest T4 düzeyinin düşük saptanması primer hipotiroidiyi destekler. Subklinik olgularda TSH yüksekken T4 normal kalabilir.

Diğer Teşhis Yöntemleri

Fizik muayene ve tiroid ultrasonu nodül ve doku yapısını değerlendirir. Gerekli hallerde ileri görüntüleme veya ince iğne biyopsisi uygulanabilir.

Sıkça Sorulan Sorular

Hipotiroidi tedavi edilebilir mi?

Evet. Uygun dozda levotiroksin ile hormon düzeyleri dengelenebilir; düzenli hekim kontrolü gereklidir.

Hipotiroidi kilo alımına neden olur mu?

Evet. Metabolizmanın yavaşlaması kilo artışına yol açabilir; tedavi ve sağlıklı yaşam tarzı ile yönetilebilir.

Hipotiroidide beslenme nasıl olmalı?

Yeterli iyot alımı, dengeli ve doğal içerikli beslenme; işlenmiş ve aşırı şekerli gıdalardan kaçınma önerilir.

Hipotiroidi doğurganlığı etkiler mi?

Evet. Adet düzensizliklerine ve infertiliteye yol açabilir; gebelik planlayanlarda hormonların hedef aralıkta tutulması önemlidir.

Hipotiroidi tedavi edilmezse ne olur?

Uzun vadede kardiyovasküler hastalıklar, dislipidemi, anemi ve nadiren hayatı tehdit eden miksödem koması görülebilir.

Hipotiroidi çocuklarda görülür mü?

Görülebilir. Büyüme-gelişme geriliği ve bilişsel etkilenmeye neden olabileceği için erken tanı ve tedavi kritik önemdedir.