Huzursuz Bacak Sendromu Nedir? Huzursuz Bacak Sendromu Belirtileri

Huzursuz Bacak Sendromu (HBS), dinlenme sırasında ortaya çıkan ve hareketle azalan bacakları hareket ettirme dürtüsü ile karakterize, akşam/gece belirginleşen bir sensörimotor bozukluktur. Patofizyolojide dopaminerjik disfonksiyon ve santral sinir sisteminde demir eksikliği öne çıkar; durum idiyopatik olabileceği gibi demir eksikliği, gebelik, kronik böbrek hastalığı, periferik nöropati ve bazı ilaçlarla ilişkili sekonder formlar da görülür. Tanı kliniktir ve özellikle ferritin başta olmak üzere demir parametrelerinin değerlendirilmesi önerilir; eşlik eden uyku bozukluğu şüphesinde polisomnografi düşünülebilir. Tedavi, altta yatan nedenlerin düzeltilmesi ve yaşam tarzı düzenlemeleriyle başlar; yetersiz kalırsa dopamin agonistleri ve alfa-2-delta ligandı ilaçlar başta olmak üzere seçilmiş farmakoterapi seçenekleri kullanılır. İlaç yan etkileri (ör. gündüz uykululuğu, dürtü kontrol bozukluğu, augmentasyon) açısından izlem gereklidir ve gebelikte çoğu ajan önerilmez. Tedavi edilmediğinde uyku kalitesi ve günlük işlevsellik belirgin şekilde bozulabilir, depresyon riski artabilir.

Huzursuz Bacak Sendromu (HBS) Nedir?

HBS, özellikle dinlenme sırasında bacaklarda ortaya çıkan hoş olmayan duyumlarla birlikte, bacakları sürekli oynatma ya da hareket ettirme isteğiyle seyreden kronik bir durumdur. Semptomlar akşam ve gece saatlerinde belirginleşir; yürümek, gerinmek ya da kısa süreli hareketler geçici rahatlama sağlar. Willis-Ekbom hastalığı olarak da bilinen HBS her yaşta başlayabilir, yaşla birlikte şiddetlenebilir ve uyku kalitesini ciddi biçimde bozabilir.

HBS ile Hangi Bölüm İlgilenir?

HBS tanısı öncelikle klinik bulgulara dayanır ve değerlendirme genellikle nöroloji uzmanlarınca yapılır. Bazı olgularda psikiyatri ve uyku tıbbı birimleri de sürece dahil olabilir.

HBS'nin Nedenleri

Çoğu vakada kesin neden saptanamaz; dopaminerjik sistemde düzensizlik ve beyin demiri eksikliği önemli rol oynar. Bunun dışında bazı durum ve ilaçlar HBS'yi başlatabilir veya ağırlaştırabilir.

Demir eksikliği (anemi olmasa bile düşük ferritin düzeyleri)
Gebelik ve hormonal değişiklikler (özellikle son trimester)
Kronik böbrek hastalığı ve buna eşlik eden anemi
Diyabet ve alkol kullanımına bağlı periferik nöropati
Omurilik lezyonları veya belirli tıbbi girişimler
Bazı ilaçlar: belirli antidepresanlar, antipsikotikler, bulantı gidericiler, soğuk algınlığı ve alerji ilaçları

HBS Belirtileri

Dinlenme ya da uzun süre oturma/uzanma sonrası başlayan rahatsız edici bacak duyumları
Akşam ve geceleri belirginleşme
Hareket etmekle (yürüme, gerinme, bacak sallama) belirgin rahatlama
Uykuda periyodik uzuv hareketleri (PLMS) ve buna bağlı uyku bölünmesi
Duyumların genellikle her iki bacakta hissedilmesi; nadiren kollara yayılması

Hissedilen duyumlar çoğu kişi tarafından karıncalanma, çekilme, yanma, kaşıntı ya da elektriklenme şeklinde tarif edilir ve kramp/uyuşmadan farklıdır.

HBS Tanısı (Teşhis)

Tanı, dinlenmede başlayan ve hareketle düzelen, akşam/gece kötüleşen bacakları hareket ettirme dürtüsünün varlığı ve bulguların başka bir durumla daha iyi açıklanamaması ile konur. Değerlendirmede nörolojik muayene yapılır, demir eksikliği açısından kan testleri (özellikle ferritin) istenir. Eşlik eden uyku apnesi gibi durumlar şüphelenilirse uyku çalışması planlanabilir; HBS tanısı için zorunlu değildir.

HBS Tedavisi

Öncelik altta yatan nedenleri düzeltmektir; demir eksikliği saptanırsa uygun şekilde yerine konur. Yaşam tarzı düzenlemeleri ilk basamaktır; yetersiz kaldığında hekim gözetiminde ilaç tedavileri gündeme gelir.

Dopamini artıran ilaçlar
Kalsiyum kanalı/alfa-2-delta ligandı etkili ilaçlar
Kas gevşeticiler ve uyku düzenleyiciler
Seçilmiş olgularda opioidler

İlaçların gündüz uykululuğu, dürtü kontrol bozuklukları ve zamanla augmentasyon gibi yan etkileri olabilir; gebelikte çoğu ajan önerilmez. Doğru ilaç veya kombinasyonu için yakın takip ve gerekirse düzenleme yapılır.

HBS İçin Yaşam Tarzı Değişiklikleri

Ilık banyo ve bacak masajı
Sıcak/soğuk kompresleri dönüşümlü uygulamak
Düzenli, orta şiddette egzersiz; geç saatlerde aşırı egzersizden kaçınma
İyi uyku hijyeni: serin-sessiz ortam, sabit yatış-kalkış saatleri, yeterli uyku süresi
Kafein ve mümkünse nikotin/alkolü azaltma veya bırakma
Gerektiğinde özel ayak/basınç kılıfları

HBS ile Yaşamak

HBS çoğu kişide kronik seyirlidir. Tetikleyicileri tanımak, bir semptom günlüğü tutmak, yakın çevreyi bilgilendirmek ve hareket etme ihtiyacını bastırmamak başa çıkmayı kolaylaştırır.

HBS Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Uyku kalitesinin bozulmasına, gündüz uykululuğuna, dikkat/hafıza sorunlarına, işlev kaybına ve uzun vadede depresyon riskinde artışa yol açabilir. PLMS, HBS ile sık ilişkilidir ve uykuda bacak seğirmeleriyle seyreder.

Sıkça Sorulan Sorular

HBS'den Kurtuldum, Tekrarlar mı?

Altta yatan etkenler düzeltilse bile demir eksikliği, bazı ilaçlar veya eşlik eden hastalıklar nüksü tetikleyebilir.

HBS Nasıl Geçer?

Nedene yönelik tedavi (örneğin demir eksikliğinin giderilmesi), yaşam tarzı düzenlemeleri ve hekim önerisiyle ilaçlar semptomları belirgin azaltabilir.

HBS'ye Ne İyi Gelir?

Ilık duş, masaj, sıcak-soğuk uygulamalar, düzenli egzersiz ve kafeini azaltmak birçok kişide rahatlama sağlar.

HBS İçin Hangi Doktora Gidilir?

Öncelikli başvuru birimi nörolojidir; gerekli durumlarda uyku tıbbı birimleri de değerlendirmeye katılabilir.