İdrar Kaçırma Nedir? Nedenleri, Belirtileri ve Tedavisi

İdrar kaçırma, mesane depolama ve boşaltma fazları ile üretral kapanma mekanizmasının nöral kontrolündeki bozulmalar sonucu gelişen, yaşam kalitesini düşüren bir sendromdur. En yaygın tipler stres, sıkışma (aşırı aktif mesane ile ilişkili), karışık ve taşma inkontinansıdır. Risk faktörleri arasında pelvik taban zayıflığı, gebelik/doğum, menopoz, prostat hastalıkları, obezite, kabızlık, diyabet, nörolojik hastalıklar ve bazı ilaçlar yer alır. Tanı; öykü, fizik muayene, mesane günlüğü, idrar tahlili, görüntüleme ve ürodinamik değerlendirmeyi içeren çok basamaklı bir süreçtir. Tedavi basamaklıdır: yaşam tarzı düzenlemeleri, pelvik taban rehabilitasyonu ve mesane eğitimi ilk basamaktır; farmakoterapi (antimuskarinikler/beta-3 agonistleri), botulinum toksin, nöromodülasyon ve uygun endikasyonda cerrahi seçenekler takip eder.

İdrar Kaçırma Nedir?

İdrar kaçırma (üriner inkontinans), idrarın istem dışı sızmasıyla karakterize bir yakınmadır. Kadınlarda ve ileri yaşta daha sık görülür; günlük yaşamı, sosyal ve psikolojik iyilik halini olumsuz etkileyebilir. Sorun genellikle pelvik taban zayıflığı, üretral kapanma basıncında azalma, detrusor aşırı aktivitesi veya sinir sistemine ait bozukluklarla ilişkilidir.

İdrar Kaçırma Belirtileri Nelerdir?

Belirtiler kişiden kişiye değişir ve altta yatan tipe göre farklılaşır.

Ani ve güçlü idrar yapma isteği (sıkışma) ve tuvalete yetişemeden kaçırma
Öksürme, gülme, hapşırma veya egzersizle sızıntı
Fiziksel aktivite sırasında veya ağır kaldırmada kaçırma
Gece uykuda istemsiz kaçırma
İdrar sonrası damlatma ve mesanenin tam boşalmadığı hissi
Sık idrara çıkma ve aciliyet

En belirgin bulgu, idrarın kontrolsüz şekilde dışarı çıkmasıdır.

İdrar Kaçırma Neden Olur?

İdrar kaçırma çok etkenlidir. Aşağıdaki durumlar riski artırabilir:

Pelvik taban ve mesane kaslarında zayıflık
Gebelik, zor/çoklu doğumlar ve menopoz
Prostat büyümesi veya prostat cerrahisi (erkeklerde)
İdrar yolu enfeksiyonları ve taşlar
Diyabet, Parkinson, MS, inme gibi nörolojik hastalıklar
Obezite, kronik kabızlık, kronik öksürük, ağır fiziksel yük
Sigara, aşırı kafein/alkol tüketimi
Diüretikler ve bazı antihipertansifler gibi ilaçlar

İdrar Kaçırma Nasıl Olur?

Normalde beyin, omurilik ve periferik sinirler mesanenin dolma-boşalma döngüsünü ve üretral sfinkterin kapanmasını koordine eder. Detrusor kasının uygunsuz kasılması (aşırı aktivite), üretral kapanma fonksiyonunun zayıflaması veya sinir iletimindeki bozulmalar bu dengeyi bozar ve idrarın istemsiz kaçmasına neden olur.

Yetişkinlerde İdrar Kaçırma Nedir?

Yetişkinlerde idrar kaçırma, mesanenin idrarı tutma ve uygun zamanda boşaltma yeteneğinin bozulmasıdır. Yaşla görülme sıklığı artsa da kaçınılmaz değildir; uygun tanı ve tedavi ile önemli ölçüde kontrol altına alınabilir.

İdrar Kaçırma Türleri Nelerdir?

İdrar kaçırma başlıca dört tipte görülür. Tedavi, türe ve şiddete göre planlanır.

Stres Tipi İdrar Kaçırma

Öksürme, hapşırma, gülme veya eforla artan karın içi basınca karşı üretral kapanmanın yetersiz kalmasıyla sızıntı olur. Pelvik taban egzersizleri, pelvik fizyoterapi ve uygun olgularda askı (sling) cerrahisi etkili olabilir.

Sıkışma Tipi İdrar Kaçırma

Ani ve güçlü idrar hissiyle birlikte tuvalete yetişemeden kaçırma görülür. Aşırı aktif mesane ile ilişkilidir. Mesane eğitimi, antimuskarinikler veya beta-3 agonistleri, nöromodülasyon ve botulinum toksin gibi seçenekler kullanılabilir.

Karışık Tip İdrar Kaçırma

Stres ve sıkışma tiplerinin birlikte görüldüğü durumdur. Tedavi bireyselleştirilir; pelvik taban güçlendirme ile mesane eğitimi ve gerekirse ilaç/cerrahi kombinasyonu uygulanabilir.

Taşma Tipi İdrar Kaçırma

Mesanenin aşırı dolu olmasına rağmen yeterince boşalamaması nedeniyle damlama tarzında sızıntı olur. Altta yatan tıkanıklığın giderilmesi, düzenli kateterizasyon ve uygun ilaçlar gündeme gelebilir.

İdrar Kaçırma Tanısı Nasıl Konulur?

Değerlendirme basamaklıdır:

Hasta öyküsü, ilaçlar ve risk faktörlerinin sorgulanması
Fizik muayene ve stres testi
İdrar tahlili ve gerekirse kültür
Mesane günlüğü (sıklık, miktar, kaçırma epizotları)
Ultrason ile artık idrar ölçümü ve görüntüleme
Üroflow ve ürodinamik testler
Gerektiğinde sistoskopi

İdrar Kaçırma Tedavisi

Tedavi aşamalıdır ve kişiye özelleştirilir.

Yaşam tarzı: kilo kontrolü, sigarayı bırakma, kafein/alkolü azaltma, akşam sıvısını kısıtlama, kabızlık ve öksürüğü yönetme
Davranışsal: mesane eğitimi, zamanlı tuvalet, sıvı yönetimi
Pelvik taban rehabilitasyonu: Kegel egzersizleri, biofeedback, elektrik stimülasyonu
İlaçlar: antimuskarinikler, beta-3 agonistleri; seçilmiş olgularda botulinum toksin
Cihazlar ve destekler: pessary ve ped/koruyucu ürünler
Cerrahi: özellikle stres tipinde üretral askı prosedürleri; uygun endikasyonda diğer düzeltici girişimler
Taşma tipinde: tıkanıklığın tedavisi ve/veya düzenli kateterizasyon

Uzman değerlendirmesi ile altta yatan neden ve en uygun tedavi planı belirlenmelidir.

İdrar Kaçırma Nasıl Önlenir?

Sağlıklı kiloda kalmak ve düzenli pelvik taban egzersizleri yapmak
Kafeinli, gazlı ve alkollü içecekleri azaltmak
Sıvıyı gün içine yaymak, akşam aşırı sıvıdan kaçınmak
Zamanlı tuvalet ve mesane eğitimi
Kabızlığı önlemek, kronik öksürüğü tedavi etmek, sigarayı bırakmak

İdrar Kaçırma Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

İdrar Kaçırma Nedenleri Nelerdir?

Obezite, kabızlık, kronik öksürük, sigara/alkol, enfeksiyonlar, diyabet ve nörolojik hastalıklar başlıca nedenler arasındadır.

Sıkışma Tipi İdrar Kaçırma Nedir?

Ani ve güçlü idrar yapma isteğiyle tuvalete yetişemeden kaçırmadır; genellikle aşırı aktif mesane ile ilişkilidir.

Kadınlarda İdrar Kaçırma Nasıl Tedavi Edilir?

Yaşam tarzı değişiklikleri ve pelvik taban egzersizleri ilk basamaktır; gerektiğinde ilaçlar ve uygun olgularda cerrahi uygulanabilir.

Erkeklerde İdrar Kaçırma Nedenleri Nelerdir?

Prostat büyümesi/cerrahisi, enfeksiyonlar, mesane kas zayıflığı ve nörolojik sorunlar öne çıkar.

Kadınlarda Öksürürken İdrar Kaçırma Nedenleri Nelerdir?

Pelvik taban zayıflığı, menopoz sonrası değişiklikler ve pelvik organ sarkmalarıyla ilişkilidir.

İdrar Kaçırma İçin Hangi Doktora Gidilir?

Üroloji veya kadınlarda urojenital sorunlara özel ilgisi olan ürojinekoloji birimine başvurulabilir.

Mesane Eğitimi Nedir?

İdrar yapma aralıklarını kademeli olarak uzatmayı, tuvalet sıklığını azaltmayı ve sıkışma kontrolünü geliştirmeyi hedefleyen davranışsal bir yöntemdir.