İdrar Torbası Sarkması Nedir? Neden Olur? Nasıl Geçer?
İdrar torbası sarkması (sistosel), pelvik tabanı destekleyen kas ve bağ dokusunun yetersizliği sonucu mesanenin vajinaya doğru protrüzyonudur. Başlıca risk faktörleri arasında multiparite, menopozla ilişkili östrojen azalması, obezite, kronik kabızlık/öksürük ve ağır kaldırma yer alır. Klinik tablo; vajinal dolgunluk ve baskı hissi, stres tipi idrar kaçırma, işeme disfonksiyonu ve tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonlarına yatkınlıkla seyreder. Yönetim basamaklıdır: ilk seçenekler pelvik taban egzersizleri, pessar ve yaşam tarzı düzenlemeleridir; refrakter veya ileri dereceli olgularda cerrahi onarım planlanır. Postmenopozal hastalarda lokal östrojen vajinal dokuyu destekleyebilir; cerrahi sonrası pelvik taban rehabilitasyonunun sürdürülmesi nüksü azaltır.
İdrar torbası sarkması nedir?
İdrar torbası sarkması (sistosel), pelvik organ prolapsusunun bir türüdür ve mesanenin vajina içine doğru bombeleşmesiyle ortaya çıkar. Temel neden, mesaneyi yerinde tutan pelvik taban kasları ve bağ dokusunun zayıflamasıdır. Yakınmalar; vajinada baskı veya dolgunluk hissi, idrar kaçırma ve sık tuvalete çıkma gibi şikayetlerle kendini gösterebilir.
Sistosel nasıl oluşur?
Normal koşullarda pelvik taban kasları ve fasya mesaneyi destekler. Yaşlanma, hormonal değişiklikler, gebelik/doğum ve kronik artmış karın içi basıncı bu destek sistemini zayıflatır. Sonuçta mesane vajina yönünde sarkar ve fiziksel aktivite, ıkınma ya da gün içinde yorgunlukla belirtiler belirginleşebilir.
Hangi durumlar risk faktörü oluşturur?
- Çoklu veya zor vajinal doğumlar
- Aşırı kilo/obezite ve uzun süreli ağır kaldırma
- Kronik kabızlık ve kronik öksürük
- Yaşlanma ve menopozla östrojen azalması
- Bağ dokusu zayıflığına yatkınlık
İdrar torbası sarkmasının nedenleri
En temel etken pelvik taban desteğinin yetersizliğidir; ancak bu zayıflığa yol açan süreçler farklı olabilir. Aşağıdaki başlıklar sık görülen nedenleri özetler.
Pelvik taban kaslarının zayıflaması
Kasların yeterince kullanılmaması, yaşa bağlı güç kaybı ve tekrarlayan zorlanmalar pelvik desteği azaltır. Düzenli ve doğru Kegel egzersizleri hem önleyici hem de tedaviye destek amaçlı önerilir.
Gebelik ve doğumun etkileri
Gebelik pelvik tabana ek yük bindirir; zor veya müdahaleli doğumlar mikro yırtık ve esnemeleri artırabilir. Bu değişiklikler ilerleyen yıllarda sistosele zemin hazırlayabilir.
Yaşlanma ve menopozun rolü
Menopozda östrojenin azalmasıyla vajinal dokuların elastikiyeti düşer, fasya ve kas desteği zayıflar. Bu nedenle sarkma riski yaşla birlikte artar.
Aşırı kilo ve kronik durumlar
Obezite, kronik kabızlık, kronik öksürük ve ağır egzersizler karın içi basıncını yükselterek pelvik yapıları zorlar, zamanla sarkmayı tetikleyebilir.
İdrar torbası sarkmasının belirtileri
Şikayetlerin şiddeti sarkmanın derecesine göre değişir ve gün içinde artıp azalabilir.
Vajinal baskı ve dolgunluk hissi
Vajinadan bir şey çıkacakmış hissi, özellikle uzun süre ayakta kalınca veya yük kaldırınca artabilir.
İdrar kaçırma problemleri
Öksürme, hapşırma, gülme gibi karın içi basıncını artıran durumlarda kaçırma (stres tipi) görülebilir; sıkışma hissi ve sık idrara çıkma da eşlik edebilir.
İdrar yapma güçlüğü
Mesanenin tam boşalmaması, sık tuvalete gitme ihtiyacı ve tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonlarına yatkınlık oluşturabilir.
İdrar torbası sarkması için tedavi yöntemleri
Tedavi; yakınmaların düzeyi, hastanın yaşı, cinsel aktivitesi, eşlik eden hastalıklar ve sarkmanın derecesine göre kişiselleştirilir.
Kegel egzersizleri ve pelvik taban rehabilitasyonu
Doğru kasları izole ederek düzenli Kegel setleri, hafif-orta olgularda belirgin fayda sağlar. Gerekirse fizyoterapist eşliğinde biyofeedback ve elektriksel stimülasyon uygulanabilir.
Pessar ve medikal destek
Uygun ölçüde vajinal pessar mesaneyi destekleyerek semptomları azaltabilir; düzenli kontrol ve hijyen esastır. Postmenopozal hastalarda lokal östrojen vajinal dokuyu güçlendirmeye yardımcı olabilir.
Cerrahi yöntemler
Konservatif yöntemlerle yeterli yanıt alınmayan veya ileri dereceli sarkmalarda cerrahi onarım yapılır. Çoğunlukla vajinal yoldan ön kompartıman onarımı tercih edilir; bazı olgularda laparoskopik/robotik yaklaşımlar ve seçilmiş durumlarda sentetik materyal desteği kullanılabilir. Ameliyat sonrası egzersizlere devam etmek nüks riskini azaltır.
İdrar torbası sarkmasını önlemeye yönelik ipuçları
Tüm riskler kontrol edilemese de yaşam tarzı değişiklikleriyle risk anlamlı ölçüde azaltılabilir.
Pelvik tabanı güçlendiren egzersizler
Düzenli Kegel, yoga/pilates gibi düşük etkili aktiviteler pelvik desteği artırır. Gerekirse başlangıçta profesyonel rehberlik alın.
Sağlıklı kilo kontrolü ve beslenme
İdeal kilonun korunması, liften zengin diyet ve yeterli su tüketimi kabızlığın önlenmesine ve pelvik baskının azalmasına yardımcı olur. Sigaranın bırakılması kronik öksürüğü azaltır.
İdrar torbası sarkması hakkında sık sorulan sorular
İdrar torbası sarkması tamamen iyileşir mi?
Hafif olgularda egzersiz ve yaşam tarzı düzenlemeleriyle yakınmalar kontrol altına alınabilir; ileri dereceli olgularda cerrahi kalıcı çözüm sunabilir ancak nüks olasılığı vardır.
Hangi doktorlar bu durumla ilgilenir?
Jinekologlar ve ürojinekoloji alanında uzman hekimler başlıca ilgilenen branşlardır; gerektiğinde ürologlar ve pelvik taban terapistleri ekipte yer alır.
Kegel egzersizleri nasıl doğru yapılır?
İdrarı tutmak için kullanılan kasları hedefleyerek karın, kalça ve uyluk kaslarını gevşek bırakmak esastır. Düzenli kas-gevşet setleri önerilir.
Pessar kullanmak ağrılı mıdır?
Uygun ölçü ve doğru yerleştirmeyle ağrı beklenmez; ilk günlerde hafif rahatsızlık hissi olabilir. Düzenli kontrol ve temizlik önemlidir.
Menopozda östrojen tedavisi sarkmayı önler mi?
Lokal östrojen vajinal dokuyu destekleyebilir ancak tek başına sarkmayı tamamen önlemesi beklenmez; egzersiz ve yaşam tarzı değişiklikleriyle birlikte düşünülmelidir.
Hangi durumlarda ameliyat gerekir?
Konservatif yöntemlere rağmen belirgin şikayetlerin sürmesi, ileri dereceli sarkma veya yaşam kalitesinde ciddi etkilenme cerrahiyi gündeme getirir.
Cerrahi sonrası tekrar sarkma olur mu?
Nüks ihtimali vardır; ameliyat sonrası pelvik taban egzersizlerinin sürdürülmesi ve risk faktörlerinin azaltılması bu riski düşürür.